به گزارش خبرنگار ادبیات صبا، کتاب «بر تارک تار» به همت محمدجواد کسائی در انتشارات هنر موسیقی به چاپ رسیده است. همین موضوع موجب شد تا گفتگویی با این نوازنده و تحلیلگر موسیقی تریب دهیم که در ادامه می‌خوانید.

*چه شد که به تهیه و انتشارکتاب «بر تارک تار» درباره هنر و شخصیت استاد جلیل شهناز همت کردید؟

-طبیعی‌­ست که بر حسب دوستی صمیمانه و همکاری تنگاتنگی که ایشان با پدرم (حسن کسائی) داشتند، من از کودکی تا سال­‌های واپسین عمر استاد، محضرشان را ده­‌ها و حتی صدها بار درک کرده بودم. این است که فراهم‌­آوری چنین کتابی را بر خودم وظیفه می­‌دانستم؛ هر چند اعتقاد دارم درباره هنرمندی در این سطح باید بیش از این، تحقیق و تحلیل شود؛ هنرمندی که در واقع برای موسیقی و فرهنگ موسیقی ما جریان­‌ساز و افتخارآفرین بوده است. در ضمن جا دارد از دوستانی که در آماده‌‌سازی این کتاب یاری­‌رسانم بودند قدردانی کنم؛ دوستانی ازجمله محمودسیدهندی، محمدرضا ضیاء و امید امساکی.

*به‌­طور کلی مقوله پژوهش در زمینۀ هنر موسیقی را در طی سال­‌های اخیر چگونه ارزیابی می‌­کنید؟

-واقعیت این است که اغلب گفته‌­ها و نوشته‌­ها سطحی و قصه­‌مانند هستند و از مطالب تحلیلی و آسیب­‌شناسانه که دردهای موسیقی در آن منعکس باشد کم­تر چیزی می­‌خوانیم یا می‌­شنویم، بنابراین با فقر پژوهش و پژوهشگر در این زمینه مواجه هستیم. «پژوهش واقعی» موازین دارد، ادب و آداب دارد که ما با آن بیگانه هستیم یعنی روزنامه­‌نگاران (journalist) فراوانی داریم که به اسم پژوهشگر فعالیت می‌­کنند، اما تحلیل­گر (analyst) نداریم یا تعدادشان انگشت شمارند.

*شما مخاطب این کتاب را چه افرادی می­‌دانید؟

-با این حجم انبوه از گرفتاری‌­ها و روزمرگی‌­ها و این که اکثریت مطلق جامعه ما مجذوب «موسیقی زرد» شده‌­اند، شما مخاطب این کتاب یا امثال این کتاب را چه افرادی می‌دانید؟!

*رویکردتان در گردآوری کتاب بیشتر مباحث همه­‌فهم بوده است و یا مباحث تخصصی­‌تر موسیقی؟

-ببینید هر چقدر هم بخواهیم به مباحث تخصصی­‌تر موسیقی بپردازیم باز هم گوینده یا نویسنده ما را به سمت کلی­‌گویی سوق می­‌دهد و این مساله در جامعۀ موسیقی ما تبدیل یک رسم شده است. ما نیاز به آدم­‌هایی داریم که توان واکاوی در جزئیات را داشته باشند و به مباحث هنرمنوتیک ورود کنند. همچنین زیبایی‌­شناسی، ساختارشناسی، سبک­‌شناسی… بدانند و بشناسند.

*دربارۀ لزوم پرداختن به چنین کتاب­‌هایی دربارۀ بزرگان فرهنگ و هنر بفرمایید و اهمیتی که این نوع منابع در آینده پیدا می‌­کنند.

-با تاکید به کلمه «آینده»، پرسش بسیار خوبی مطرح کردید. به عقیده من بازشناسی فرهنگ دیروزی ما برای ساختن آینده یک ضرورت است و باید تلاش کنیم که ته‌ماندۀ این فرهنگ زنده بماند اما نه این که مانند برخی گرفتار سنت­‌های دست‌وپا گیر و پوسیده باشیم! شاید روزی روزگاری دوباره فرصت بازیافتن خودمان و فرهنگ خودمان را پیدا کنیم. شاید آن روز بیاید و شاید هم نه.

*درباره تصاویر و مطالبی که برای نخستین ­بار از استاد در این کتاب منتشر شده­‌اند و تلاش‌تان برای جمع‌آوری این منابع بفرمایید.

-آصفی کرمانی در شعری گفته است که «زمانه‌ای‌ست که هر کس به خود گرفتار است.» در یک چنین شرایطی که بعضی‌­ها جواب سلام آدم را هم نمی­‌دهند، شما ببینید هر پاراگراف و یا هر عکسی از این کتاب چه­‌طور تهیه شده است. ای­‌کاش برای یک بار هم که شده است جای پشت صحنۀ فیلم­‌های سینمایی و سریال­‌ها، می‌آمدند و پشت صحنۀ کارهای موسیقی ما را تهیه و منتشر می­‌کردند تا دیگران به جای خرده‌­گیری، قدری هم قدردان باشند.

لطفا در پایان دربارۀ فعالیت‌­های اخیر خودتان بگویید و اینکه در حال حاضر در زمینه موسیقی و پژوهش آن، مشغول چه کاری هستید؟

همزمان با کتاب بر «تارک تار»، کتاب «بر چکاد آواز» در توصیف هنر و شخصیت جلال تاج اصفهانی هم منتشر شد که حاصل یکی دو سال کار مداوم بود. همین­طور آلبومی از سه‌­تارنوازی‌­ام با عنوان «پرنده­‌ها رفته‌­اند» به تازگی منتشر شد که در آن همایون نصیری (با سازهای کوبه‌­ای) و مینا تقی­زاده (با گویندگی) همراهی‌­ام کردند. در حال حاضر نیز کتاب پدر «حسن ­کسائی، زندگی موسیقی» را برای چاپ در انتشارات هنر موسیقی آماده می‌­کنیم و البته کارهای دیگر.

ندا زنگینه

انتهای پیام/