شهرام همت‌زاده مترجم ۲ کتاب «داس و خنده» و «چکش و خنده» نوشته میخائیل میلنیچینکو که به تازگی در نشر نیستان به چاپ رسیده است، در گفتگو با خبرنگار ادبیات صبا عنوان کرد: این ۲ کتاب در اصل یک مجموعه از لطیفه‌های دوران شوری از سال‌های ۱۹۱۷ تا ۱۹۹۱ است که ما آن را به دلیل حجم زیادی که داشت به صورت ۲ جلدی منتشر کردیم.

او با اشاره به اینکه ترجمه این کتاب یک سال به طول انجامید زیرا صرفا ترجمه مطالب نبود، توضیح داد: زمانی که یک لطیفه در یک دوره تاریخی خاص تعریف شده است، من باید برای ترجمه فارسی آن تمام ریشه‌های اجتماعی و تاریخی آن را جستجو و پیدا می‌کردم زیرا خود کتاب هیچ پاورقی نداشت.

مترجم کتاب «زمزمه های چرنوبیل» درباره افزودن پاورقی به لطیفه‌های این کتاب توضیح داد: ابتدا برای این کتاب پاورقی درنظر گرفته بودم اما پاورقی‌ها حتی از متن هم بیشتر شد و درنتیجه مجبور شدیم تغییراتی ایجاد کنیم و پاورقی‌ها را داخل متن کتاب بیاوریم تا مخاطب هنگام خواندن خسته نشود و مدام دنبال مطالب تکمیلی نباشد.

این مترجم زبان روسی درباره منبع این لطیفه‌ها توضیح داد: این کتاب براساس مجموعه اسناد روسیه گردآوری شده است و در ادوار مختلف نویسنده کتاب در آرشیو اسناد روسیه جستجو می‌کند و تمام آن‌ها و نوارهای ضبط‌ شده و حتی کسانی که بابت ساختن یک لطیفه و داستان طنز در حکومت شوروی دادگاهی شده بودند، پیدا کرده و تمام این لطیفه‌ها را با شماره سند در کتاب اصلی ارائه کرده است اما ما در ترجمه فارسی به دلیل اینکه حجم کتاب بیش از ۵ هزار صفحه می‌شد، شمار سندها را در کتاب منتشر نکردیم.

مترجم «دنیای رو به دگرگونی» ادامه داد: این کتاب بدون شماره سند منتشر شد تا مطالب آن از حوصله خوانندگان عمومی خارح نشود اما امیدوارم در آینده وضعیت صنعت نشر و قیمت کاغذ به نوعی باشد تا بتوانیم یک کتاب جامع منتشر کنیم تا محققان بتوانند به آن استناد کنند و یک منبع تحقیق خوب در اختیارشان باشد.

او درباره ژانر لطیفه‌گویی در حکومت شوروی تصریح کرد: در دانشنامه بزرگ شوروی که سال ۱۹۲۶ چاپ شده از لطیفه‌های سفید به عنوان یک ژانر یاد شده است و در جایی که هیچ راهی برای بیان عقاید وجود نداشته است افراد از طریق لطیفه حرف خود را می‌زدند.

همت‌زاده اضافه کرد: در دوران استالین جلوی این ژانر را می‌گیرند و افراد زیادی به جرم تعریف یک لطیفه و حتی گوش کردن به آن زندانی شدند اما در زمان جنگ جهانی دوم به دلیل اینکه روحیه سربازان حفظ شود، حکومت اجازه می‌دهد تا کمی این لطیفه‌ها و داستان‌های کوتاه بامزه ساخته و پخش شوند. در این کتاب حتی تمام لطیفه‌هایی که سربازان از میدان جنگ برای خانواده و دوستان خود می‌نوشتند، با شماره سند گردآوری شده است.

او افزود: در اواخر دوره شوری حتی خود گورباچف لطیفه‌هایی را که از حکومت شوروی می‌شنیده، بیان می‌کرده و بسیار ژانر تاثیرگذاری بوده است.

مترجم کتاب اظهار کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برخی ممیزی‌ها و اصلاحاتی بر کتاب اعمال کرد و ازطرفی خودم هنگام ترجمه یکسری مطالب را حذف کردم زیرا می‌دانستم که کتاب را با مشکل مواجه می‌کند.

همت‌زاده در پایان از ترجمه یک کتاب دیگر درباره شوری خبر داد و گفت: در حال‌حاضر روی کتاب دیگری که برای اواخر دوره فروپاشی حکومت شوری است، کار می‌کنم.

ندا زنگینه

انتهای پیام/