کیوان مهرگان کارگردان مستند «سرپتی‌ها» که رویدادهای زمان مشروطه در کرمانشاه را روایت می‌کند و به تازگی نیز در مدرسه فیلمسازی «هیلاج» به نمایش درآمده است در گفتگو با خبرنگار سینمایی صبا با بیان اینکه منابع تاریخی ثبت شده از دوره تاریخی مشروطه در استان کرمانشاه بسیار محدود است، اظهار کرد: در تهران، تبریز، اصفهان و بسیاری از شهرهای دیگر، منابع مطالعاتی از زمان مشروطه به اندازه کافی ثبت شده و وجود دارد و از این رو ما به راحتی می‌توانیم به منابع نوشتاری و تصویری دسترسی داشته باشیم، به عنوان مثال ما در تبریز «خانه مشروطه» را داریم و یا در تهران «کتابخانه مجلس» که یک منبع بسیار خوب و مهم برای مطالعه اسنادی است، وجود دارد اما درباره کرمانشاه ما چنین چیزی را مشاهده نمی‌کنیم و به غیر از چند کتابی که آقای دکتر محمدعلی سلطانی و اردشیر کشاورز و برخی دیگر از پژوهشگران که هر کدام نیز به جزئیاتی خاص پرداخته‌ و نوشته‌اند٬ از هیچ  گونه کار جامع و کاملی در این زمینه برخوردار نیستیم و بنده نیز تاکنون نتوانسه‌ام تا علت این اتفاق را پیدا کنم.

وی ادامه داد: با مطالعه کتاب های مرتبط با این دوره از تاریخ ایران، یعنی دوره معاصر به راحتی می‌توانیم دریابیم که رویداد‌هایی که در زمان مشروطه رخ داده است تاثر بسزایی در آرایش نیروها و حتی نظام فکری مردم ایران داشته است. در واقع می‌توان گفت که تاریخ ایران به پیش از مشروطه و بعد از مشروطه تقسیم می‌شود و حال با این وجود ما شاهد فقدان کارهای منسجم سینمایی چه در قالب مستند و چه در قالب داستانی هستیم و از این رو این شرایط طبیعتا برای یک فردی که دغدغه تاریخ کشور خود را در سر دارد، انگیزه لازم را فراهم می‌کند که به جستجو و پژوهش در این حوزه بپردازد و از این رو من هم به ساخت این مستند اقدام و سعی کردم که دریابم در این دوره از تاریخ در کرمانشاه چه رخدادهایی روی داده است و چه بر سر قهرمانان و بازیگران تاریخی آن زمان آمده است. پس تلاش کردم در این مستند شصت دقیقه‌ای با یک نگاه تحلیلی و جامعه شناختی پدیده مشروطه در کرمانشاه را واکاوی کنم.

مهرگان در پاسخ به این پرسش که با توجه به محدود بودن منابع مطالعاتی در این زمینه چه دشواری‌هایی را متحمل شده است، گفت: در این مسیر که مشغول تحقیق و پژوهش بودیم، دشواری‌ها و موانع بسیار زیادی بر سر راه ما قرار داشتند به طوری که تقریبا می‌توان گفت که با فقری از منابع یعنی هم منابع روایتی٬ هم اسنادی و هم تصویری در این زمینه رو‌به‌رو بودیم و وضعیت کنونی به این دلیل پیش آمده است که از لحاظ وجود مرجع منسجم و مدون در فقر به سر می‌بریم و حتی با وجود اینکه یک سری از پژوهشگران و نویسندگان در این زمینه به تحقیق و پژوهش پرداخته‌اند، چون یک اصل جامع در نظر گرفته نشده است برای ساخت این مستند، دشواری‌ها و سختی‌های زیادی را از سر گذراندیم.

او افزود: من در طول این مسیر سعی کردم بیشتر از منابع داخلی و در کنار آن نیز از منابع خارجی معتبر، متفاوت و متنوع استفاده کرده و مواد لازم را برای تولید مستند «سرپتی‌ها» آماده کنم و نیز گفتنی است که اسنادی که ما به دست آوردیم بیشتر به صورت شخصی، کتابخانه‌ای و توسط تحقیقات میدانی به دست آمده‌ است و قطعا اگر چنین منابعی وجود نداشت، یک فیلم فقیر به جهت منبع٬ سند و اطلاعات تاریخی ساخته‌ می‌شد. اما با این حساب با وجود تمامی دشواری‌ها بالاخره موفق شدیم که یک سری از اسناد و تصاویر را جمع‌آوری کنیم و مورد استفاده قرار بدهیم اما همچنان مشکلات موجود در این زمینه بسیار زیاد است و مسئولان هم اقدامی در این زمینه انجام نمی‌دهند و به همین سبب وجود چنین اختلالی نیازمند آن است که نویسندگان و محققان استان کرمانشاه دست به کار شوند و حتما سازوکاری را مانند اندیشکده‌ها و نهادهایی که سرتاسر جهان ایجاد شده‌اند، طراحی کنند و یک کار جامع مطالعاتی به همراه جمع‌آوری تمامی اسناد و تصاویر مربوط به آن دوره در مکانی خاص و مشخص انجام دهند تا اندیشمندان، محققان و مستندسازان بتوانند از این نوع از مراجع استفاده کنند.

این کارگردان و مستندساز پیامی را که مستند «سرپتی‌ها»‌ به مخاطبان خود می‌رساند، اینگونه تشریح کرد: در یک جمله هدف اصلی بنده این بود که ضرورت مطالعه تاریخی و آشنایی با تاریخ را به مخاطبان یادآوری کنم. متاسفانه ما به دلیل اینکه به کسب اطلاعات تاریخی بی‌توجهی می‌کنیم و کاری هم در این مورد انجام نمی‌دهیم، ناگزیر به تکرار تاریخ خواهیم بود؛ چه در سطح خرد و چه در سطح کلان. دانش تاریخ در تمام دنیا برای پیشگیری از اتفاقاتی که درگذشته اتفاق افتاده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین علت من هم سعی کردم در این فیلم این مساله را به تماشاچیان منتقل کنم و ضمن اینکه اطلاعاتی درباره دوره تاریخی مشروطه داده می‌شود، تاکید کنم که آموختن از تاریخ و دانستن تاریخ امری اجتناب‌ناپذیر و گریزناپذیر است و اولین گامی که تمام کشورهای مرفه و متمدن در راه سعادت برداشته‌اند، رجوع به تاریخ کشورشان بوده است و در این راه تلاش کرده‌اند که علاوه بر تسلط یافتن در تاریخ روایی، بتوانند از داستان‌های تاریخی خود به عنوان درس عبرتی استفاده کنند تا مانع از تکرار آن رویدادها شوند و گذشته را چراغ راه آینده کنند. در کشور ما به دلیل نداشتن حافظه تاریخی قوی و تجربه مطالعات تاریخی همواره ما شاهد تکرار گذشته و تاریخ در اشکال مختلف هستیم.

کارگردان و تهیه‌کننده مستند «سیاوش در آتش» در پایان با بیان اینکه هدف نمایش عمومی این مستند را در سر دارد٬ از ساخت مستند جدید خود نیز خبر داد: قبل از اینکه این مستند را در قالب پلتفرم‌ها و یا به یک شکل دیگری برای عموم مردم به نمایش درآوریم، تصمیم دارم تا مستند «سرپتی‌ها» دوباره در تاریخ ۱۳ مهرماه ۱۴۰۱ یا در کرمانشاه و یا در تهران، به مناسبت سالروز درگذشت قهرمان گمنام تاریخ ایران در زمان مشروطه با نام یارمحمدخان کرمانشاهی به نمایش بگذارم زیرا متاسفانه اکثریت مردم از چهره‌های زمان مشروطه فقط ستارخان و باقرخان را به خاطر سپرده‌اند و نمی‌دانند که افرادی چون حیدرخان عمو اغلی و یا پیرم‌خان ارمنی در این راه هم‌پای ستارخان و باقرخان از جان مایه گذاشته‌اند. همچنین در آینده فیلم جدیدی درباره یکی از آثار هنری که از غرب وارد ایران شده که ماجراهای بسیار زیادی را طی کرده است می سازم و امیدوارم که پس از انجام اقدامات لازم٬ این فیلم نیز به نمایش درآید.

پریسا مقیلان

انتهای پیام/