اپرای «عاشورا» اثری که باید دید/ عروسک‌ها و موسیقی در خدمت عاشورا | پایگاه خبری صبا
امروز ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ساعت ۱۰:۳۲
گزارش صبا از شب اول اجرای اپرای «عاشورا»؛

اپرای «عاشورا» اثری که باید دید/ عروسک‌ها و موسیقی در خدمت عاشورا

دور جدید اجراهای اپرای عاشورا به کارگردانی بهروز غریب پور آغاز شد تا این شب ها اثر هنری قابل اعتنا درباره عاشورا قابل تماشا باشد.

به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، اپرای «عاشورا»، واقعه عاشورا را از زبان عروسک ها روایت می کند و در وصف حماسه آفرینی های امام حسین (ع) و ۷۲ تن یاران باوفای ایشان، زبان به سخن می گشایند تا بار دیگر، بر وجوه انسان‌ساز تراژدی رخ داده در صحرای کربلا تاکید شود بنابراین این اثر می تواند انتخاب خوبی در ایام ماه محرم برای هنردوستانی باشد که در جستجوی اثری مرتبط به اتفاقات روز در تماشاخانه های تئاتر سطح شهر تهران هستند.

اپرای عروسکی «عاشورا» به نویسندگی، با طراحی و کارگردانی بهروز غریب پور، شامگاه روز چهارشنبه، ۱۹ مرداد ماه ۱۴۰۱ در دوازدهمین دوره اجرا در طول ۱۴ سال گذشته از زمان ساخت در سال ۱۳۸۷ در تالار وحدت روی صحنه رفت و در نخستین اجرا، با استقبال مخاطبان مواجه شد.

اجرای اخیر اپرای عروسکی «عاشورا» سه تفاوت مهم نسبت به گذشته دارد که تغییر سالن محل اجرا از تالار فردوسی به تالار وحدت به علت آماده نبودن اجرایی تالار فردوسی، استفاده از عروسک های بزرگ و حضور توأمان بازی دهندگان و عروسک ها روی صحنه از جمله آنهاست و این مساله تجربه متفاوتی را برای تماشاگران اجراهای پیشین گروه تئاتر عروسکی آران رقم می زند.

تغییر سالن محل اجرا از تالار فردوسی به تالار وحدت، مهمترین دلیلی است که بهروز غریب پور کارگردان اثر را به استفاده از حضور توأمان بازی دهندگان و عروسک ها روی صحنه وامی‌دارد زیرا صحنه ساخته شده برای تالار وحدت متناسب با اندازه وسیع تر این صحنه در مقایسه با تالار فردوسی و فشردگی فضا در آنجا است. درنهایت با حضور بازی دهندگان و تماشای روند بازی دهندگی عروسک ها از سوی تماشاگران باعث می شود برای اولین بار، تماشاچیان به تماشای پشت صحنه یک اپرای عروسکی بنشینند که البته عاری از اشکال نیست.

در تالار فردوسی، شیب ۹۰ درجه ای صندلی های تماشاگران مانع می شود از اینکه سر تماشاگر ردیف جلویی برای ردیف پشتی مزاحمت ایجاد کند برخلاف تالار وحدت که صندلی ها در یک سطح مسطح قرار دارد، از این‌رو تماشاچیان در هر لحظه از اجرا در حال جابه جایی سر خودشان به طرفین برای دستیابی به دیدی کامل از صحنه هستند.

صفحه نمایشگر در پشتِ صحنه ساخته شده، هنگامی که فقط قرار است به عنوان نمایش دهنده افکت های تصویری همچون صحنه حضور ملائک عمل کند مشکلی ندارد و وجود صحنه ساخته شده برای بازی دهندگان و عروسک ها و قرارگیری آن در بخش پایینی صفحه نمایشگر مانعی برای دید تماشاگران ایجاد نمی کند ولی این مساله زمانی تبدیل به مشکل می شود که تصاویری همانند تصویر تاخت و تاز اسب ها و دف زنی با نوشته های روی صفحه نمایشگر در حال پخش است و موانع گفته شده مانع از دریافت مناسب تصاویر و همچنین، پیام ها از سوی بینندگان می شود که روی کیفیت نهایی اثر تاثیر می گذارد.

صفحه نمایشگر در تالار وحدت در بخش انتهایی صحنه نصب شده است و امکان جابه جایی ندارد بنابراین اتخاذ چنین تصمیمی برای بهره گیری از صفحه نمایشگر از سوی کارگردان اثر به مقتضیات اجرا برمی گردد. این شرایطی است که سازندگان آثار نمایشی با توجه به آنچه که در صحنه یک تماشاخانه موجود است، باید دست به ابتکار عمل بزنند و تصمیم نهایی را بگیرند با علم به اینکه ممکن است در زیبایی شناسی بصری نمایش های آنها اثرگذار باشد. مضاف بر اینکه به علت اهمیت آن تکه از اثر، حذف آن بخش از صحنه یا تبدیلش به شکلی دیگر می تواند بر خروجی نهایی تاثیر منفی بیشتری بگذارد و در این گونه مواقع، هیچ راه پیش و پسی وجود ندارد.

حضور بازی دهندگان و تماشای بازی دهندگی عروسک ها از سوی تماشاگران با نگاهی به تعزیه و نقش پذیری آدم ها در طول روایت پیش از آغاز صحنه ها بین اشقیاء و اولیاء تدارک دیده شده است که در شیوه برشتی به فاصله گذاری تعبیر و به تماشاچیان فاصله بین زندگی واقعی و کنش های رخ داده روی صحنه نمایش را یادآور می شود؛ امری که به درستی از سوی کارگردان اثر مورد استفاده قرار گرفته است.

«عاشورا» بر پایه نبرد بین خیر و شر بنا شده است. شخصیت منفی اصلی در اثر شمر است و در تک تک صحنه ها که حضور دارد به رجزخوانی های خصمانه و رقص و هلهله با شمشیر می پردازد.

اشقیاء از جمله یزید، عمر بن سعد و ابن زیاد به نسبت اولیا حضور بیشتری دارند که در سه ساحت قابل بررسی است؛ حساسیت ها درباره نحوه نمایش انبیا و امامان معصوم. با تمرکز روی اشقیاء، مظلومیت امام حسین (ع) و یارانش نمود بیشتری می یابد زیرا مظلومیت موجد سکوت است؛ اولیا سکوت پیشه می کنند و از کوبیدن بر طبل جنگ دوری می جویند و درنهایت اینکه چهره خصمانه اشقیاء در وقایع عاشورا بهتر نمایانده خواهد شد.

صحنه ای که اپرای «عاشورا» نمایش می دهد و در دیگر آثار عاشورایی تئاتر، سینما و تلویزیون قابل مشاهده نیست، تماشای بخشی از صحنه جنگ یاران امام حسین (ع) با سپاهیان یزید است که در دو صحنه مبارزه حُر و همچنین علمدار کربلا ابوالفضل عباس (ع) با یزیدیان به نمایش درمی آید. این اتفاق در حالی افتاده است که در قریب به اتفاق آثار مرتبط با واقعه عاشورا، حوادث پیش از صحرای کربلا و سپس شام غریبان مدنظر قرار می گیرد و به وقایع صحرای کربلا به دلایل مختلف از جمله مشکلات و محدودیت ها در پرداختن به سوژه و همینطور کمبود امکانات سخت افزاری برای ساخت اینگونه صحنه ها کمتر به طور مستقیم پرداخته می شود؛ مشکلی که به لطف عروسک ها به راه حلی دست یافته است.

آهنگسازی بهزاد عبدی در همه صحنه ها با حفظ جلوه حماسی، گاهی وجهه تعلیق آمیزی دارد که نقش شایانی در نمود جلوه حماسی واقعه عاشورا در کنار ارتباط گیری بهتر مخاطبان با اثر ایفا می کند.

اپرای «عاشورا» با شادی و طرب دف زنان در عمارت کوفه آغاز می شود که حاکی از دوگانه شادی و اندوه مستتر در نبرد بین خیر و شیر است؛ زمانی که اشقیا در صحنه های پایانی بار دیگر با شادی و طرب مشغول دف زنی هستند، شیون و زاری از سر اندوه در اردوگاه خیر و اولیا طنین انداز شده است.

پیروزی پوشالی جبهه شر با شادی و طرب همراه است، در صورتی که پیروزی واقعی جبهه خیر با ماندگاری حماسه عاشورا و با وجود شکست در نبرد نابرابر تن به تن بین سپاهیان یزید و ۷۲ تن یاران باوفای امام حسین (ع) در طول چهارده قرن و با نطق جانسوز حضرت زینب (ع) همراه شده است.

بازی دهندگان با هنرمندی و با ظرافت عروسک ها را به حرکت درمی آورند تا تجسمی از واقعه عاشورا روی صحنه باشند و بدین ترتیب، قاب های بدیع و چشم نوازی پدید می آید که تماشاگران را روی صندلی ها میخکوب می کند چنانکه در سکوت کامل، محو تماشای اپرای «عاشورا» می شوند.

اپرای عروسکی «عاشورا» بهروز غریب پور، از ۱۹ تا ۲۶ مرداد ماه ۱۴۰۱ هر شب، ساعت ۲۱ در تالار وحدت روی صحنه می رود و علاقمندان به تئاتر می توانند برای تهیه بلیت اثر به سایت فروش بلیت تیوال مراجعه کنند.

فرزاد جمشیددانایی

انتهای پیام/

هنوز دیدگاهی منتشر نشده است