کلاسهای بازیگری کیفیت مطلوبی ندارند
رضا بهبودي در عرصه تئاتر توانسته به عنوان يك بازيگر برجسته و توانمند خود را تثبيت
كند. گزيده كاري و حوزه مطالعاتش، از او بازيگري ساخته كه ميتوان حضورش در
يك اثر نمايشي را به عنوان تاييدي بر سطح كيفي آن اثر تلقي كرد. «ايوانف»،
«در انتظار گودو»، «سنگها در جيبهايش»، «ستوان اينيشمور»، «همهچيز
ميگذرد تو نميگذري» از جمله آثار او در حوزه تئاتر است. بهبودي در عرصه
سينما نيز فعاليت داشته و تاكنون در چندين فيلم سينمايي ايفاي نقش كرده است
كه از آن جمله ميتوان به «دلم ميخواد»، «طبقه حساس»، « اشكان، انگشتر
متبرك و چند داستان ديگر»، «آزمايشگاه » اشاره كرد. در كنار همه اين
فعاليتهاي هنري او به تدريس بازيگري نيز مشغول است. آموزش بازيگري
مقولهاي است كه كم و كيف آن در سالهاي اخير در ايران همواره مورد بحث
بوده است. در همين راستا گفتوگوي كوتاهي با رضا بهبودي انجام دادهايم.
به عنوان يك بازيگر و يك مدرس بازيگري فكر ميكنيد كلاسهاي آموزش بازيگري ما استاندارد لازم را دارا هستند؟
پاسخ به اين سوال لازمهاش اين است كه پاسخدهنده شايستگي پاسخ به آن را
داشته باشد و من خودم را در چنين جايگاهي نميبينم. بي تعارف ميگويم! با
اين حال اما اگر استاندارد جهاني را در نظر بگيريم، از يك طرف مقوله آموزش
خودش توانايي خاصي ميطلبد و ديگر اينكه هنرجو هم بايد توانمند هم باشد تا
مقوله آموزش به شكلي صحيح و استاندارد اتفاق بيفتد. به عبارت ديگر مقوله
آموزش و نحوه كلاسداري و نحوه ارايه مطالب و چگونگي تفهيم موارد و مسائل
به هنرجو خودش يك علم است و بايد آموخته شود. بايد معلم يا استاد اين
دورهها را طي كند. ما در ايران تربيت مدرس هم داريم كه شايد تا حدودي اين
مقوله را پوشش دهد. اما متاسفانه ميبينيم كه خيلي وقتها خود استادان اين
دانشكدهها جزو كساني هستند كه نحوه آموزش را آموزش نديدهاند. بيشتر در
اينجا اينطور معمول شده كساني كه فوق ليسانس يا دكترا داشته باشند، حق
تدريس پيدا ميكنند يا جزو هيات علمي ميشوند و شروع به تدريس ميكنند. اين
دوستان عمدتا نه همهشان – تاكيد ميكنم كه هيچوقت نميتوانيم همه را
تعميم بدهيم- به دليل داشتن مدرك بالا استخدام ميشوند.
يعني كلاسهاي بازيگري كيفيت مطلوبي ندارند؟
آنچه در خصوص ضعف شيوه آموزشي گفتم به شكلي تقديرگونه باعث ميشود
كلاسهايي كه برگزار ميشود از كيفيت مطلوبي برخوردار نباشد. گاهي شاهد
درددلهاي دانشجوياني هستيم كه بعد از گذشت چند سال هنوز تكنيكهاي اوليه
ورود به اين مقوله را ياد نگرفتهاند كه چگونه گام به گام بايد پيش بروند.
بازيگر، ليسانس بازيگري دارد اما هنوز يك گرم كردن بدن را هم ياد نگرفته
است. ممكن است كسي بگويد شايد خودش ياد نگرفته بله اين بحث ديگري است. ما
دانشجويان تنبل و باري به هرجهت هم داريم. اما روش متديكي هم وجود ندارد كه
آنها را به يك ساماني برساند. به اين دليل است كه مقوله آموزش جدا از اين
است كه مثلا من رضا بهبودي را كه بازيگرم استخدام كنيم براي آموزش.
اما خب گروه ديگري هم هستند كه به شكلي تجربي كار كردهاند و الان تدريس هم ميكنند…
اين هم روي ديگر اين سكه است. اتفاق ديگري كه در آموزشگاهها و كلاسها
رايج است اين است كه مثلا شما كه تجربيات خوبي داري بيا تدريس كن. چون اين
شخص روش آموزش را پشت سر نگذاشته است اگر چه تجربه خوبي دارد اما نميداند
چگونه اين را منتقل كند. در نتيجه ممكن است چند جلسه چيزهايي را بگويد و
انتقال تجربهاي بكند و چيزهايي هم بگويد و دوره و كلاس تمام شود. اما در
نهايت آن هنرجو كه جويا و خواهنده است باز هم چيزي در دست ندارد. نميداند
بايد چه كند. در نهايت اينكه گروه دوم شايد بتوانند به شكل كارگاهي به شكل
چند جلسه كلاسهايي را برگزار كنند. اما خب از طرح درس كلي عاجز هستند و
دسته اول (استادان دانشگاه كه رويكرد آكادميك صرف دارند) هم كاش بتوانند
مقوله آموزش را ياد بگيرند و هم اينكه بيشتر تجربه كنند و صرفا آكادميك به
مقوله هنر نگاه نكنند.
با توجه به آنچه گفتيد چه توصيهاي براي هنرجويان بازيگري داريد؟
اول از همه اين را بگويم كه فكر ميكنم چيزي كه در مورد آموزش ميگويم خود
من هم شايستهاش نيستم. اما به همه اينها خواندن داستانهاي كوتاه، خواندن
شعر را توصيه ميكنم. از ايران و جهان. يا مثلا خواندن سطحي از علوم انساني
را كه ادراك ما را از آنچه قرار است در بازيگري انجام دهيم غنيتر كند و
اما در مقام مدرس هم اگر تشخيص دهيم مسائل تئوريك خاص انگيزه عملگرايي را
در دانشجو ميكشد اين هم به ضرر كلاس بازيگري است و آن وقت همينهاست كه
ميگويم بايد در يك كلاس مراقب اين چيزها بود. مراقب اين اعتدال بود. اينكه
اول ببينيم كلاس در چه سطحي است و چه نيازهايي دارد. خاموش كردن جوشش و
خواست و غريزه بازي يك هنرجو توسط يك استاد، بزرگترين خيانتي است كه يك
معلم ميتواند در قبال هنرجويش انجام دهد. نبايد اين غريزه را از بين
ببريم.
پيام رضايي