«هفت»
به تعطیلاتی یک ماهه رفت. تعطیلاتی که پس از آن طولانی‌تر هم شد و اوایل
مرداد امسال به طور رسمی اعلام شد که این برنامه با تغییرات ساختاری و
محتوایی و با طراحی اتاق فکری که به سمت سینمای ارزشی حرکت کند در آینده
نزدیک به کار خود ادامه می‌دهد. اگرچه عوامل این برنامه صراحتا از
جابه‌جایی خود با خبر نبوده و نیستند اما انتشار فهرستی از اسامی احتمالی
برای اجرای برنامه بر این تغییر صحه می‌گذارد. تغییری که در صحبت‌های مدیر
شبکه سه سیما هم تایید شده است. نگرانی و دلواپسی سینماگران از تریبونی
تلویزیونی برای بیان دیدگاه‌ها و نظرات خود درباره سینما و راه تعامل با
مخاطبان متکثر این حوزه باعث شد تا با تعدادی از نویسندگان و کارشناسان
سینما درباره دلایل تعطیلی دوره دوم برنامه «هفت» و مسیر درست تغییرات، فرم
و متن ایده‌آلی که باید به سمت آن حرکت کند، به گفت‌و‌گو بنشینیم.

 «هفت» سفارشی محکوم به شکست است
رضا درستکار منتقد سینمایی تعطیلی برنامه «هفت» را تصمیم درستی نمی‌داند و
می‌گوید: تعداد برنامه‌هایی که در حاشیه فرهنگ حرکت می‌کنند، آن‌قدر در
تلویزیون زیاد است که تعطیلی آن‌ها ضربه‌ای نخواهد زد اما تصمیم بر تعطیلی
یک برنامه فرهنگی مثل «هفت» اصلا درست نیست. «هفت» حاشیه‌ای نداشت که
تعطیلی آن توجیه شود. در یک کلام، مقابله با برنامه‌های حوزه فرهنگ و هنر
نتیجه‌ای جز کاستن از ارزش‌های کلان مدیریت فرهنگی نخواهد داشت.
وی با اشاره به ویژگی‌های برنامه «هفت» می‌افزاید: وجود برنامه‌ای مااند
«هفت» نوری بر مباحث سینمایی می‌تاباند و به واقعیت‌های آن می‌پردازد. این
برنامه هیچ اصراری برای واقعی یا غیرواقعی نشان دادن امور نداشت و به نظرم
وظیفه خود را به عنوان یک دیده‌بان انجام می‌داد. در عین حال مثل بیشتر
برنامه‌های فعلی تلویزیون خنثی نبود. چند باری که در این برنامه شرکت کردم،
هیچ وقت به من گفته نشد کلمه‌ای را به نفع فرد خاصی بگویم. بخش مبتذل
سینمای ایران وقتی فهمید جایگاهی در این برنامه ندارد، رفته‌رفته ضعیف و
ضعیف‌تر شد و این دستاورد کمی نبود.
درستکار به مصداقی در این زمینه اشاره می‌کند: برای مثال فیلمی به نام
«قصه‌ها» اکران شده و افرادی همچنان بر خط کشی‌های گذشته خود نسبت به این
اثر اصرار می‌ورزند اما «هفت» بدون در نظر گرفتن این موضوع مثل همه
فیلم‌های دیگر سراغ این کار هم می‌رود. نه به نفع آن صحبت می‌کند نه علیه
آن. اتفاقا امتیاز این برنامه هم در این است که مسئولیت را به منتقدانش
می‌سپارد. در حالی که برخی مدیران با دخالت نابه‌جا در حوزه فرهنگ آسیب
ایجاد می‌کنند. حال آن که اگر نقش منتقدان در حوزه‌های فرهنگی و هنری به
آنها بازگردانده شود، خودشان از فرهنگ و هنر صیانت خواهند کرد.
وی در پاسخ به این که «هفت» در سری جدید خود بهتر است چه فضایی داشته باشد،
می‌گوید: اگر قرار باشد گروهی هدایت این برنامه را برعهده بگیرند که بر
مبنای نظرات مدیران و بر مدار خاصی حرکت کنند، برنامه محکوم به شکست است.
مردم دیگر از سفارش در همه حوزه‌ها خسته شده‌اند. از بین رفتن سلامت بحث‌ها
به زیان تلویزیون است.
رستم سینما را خلع سلاح نکنیم
شاهین شجری کهن منتقد سینما معتقد است که تعطیلی برنامه «هفت» به نفع هیچ
جریانی در سینمای ایران نیست: سهم سینمای ایران از تلویزیون به غیر از
تیزرهای بی‌کفیتیی که معلوم نیست چقدر عمر دارند، تاکنون فقط «هفت» بوده و
حالا نباید رستم را از این یک اسلحه هم محروم کنیم!
وی ادامه می‌دهد: به نظرم صحبت از تغییر برنامه یا عوامل آن، نوعی
مقدمه‌چینی برای حذف به طور کلی است. چراکه به هر حال هر برنامه تلویزیونی
بعد از مدتی تغییر می‌کند. همچنین اگر گفته شده برنامه «هفت» در تعارض کلی
با سیاست‌های کلان نظام است، حرف متناقضی است. چطور می‌توان بعد از سه سال
پخش یکی از برنامه‌های تلویزیونی، حالا آن را چنان زیان‌بار دید که باید
تعطیلش کرد؟!
این منتقد سینما ادامه می‌دهد: خود ما به عنوان روزنامه‌نگاران مستقل
سینمایی در مقطعی که در سال ۹۱ تیم برنامه‌ساز «هفت» تغییر کرد، احساس
می‌کردیم «هفت» جیرانی و نقد مونوپولی آن بهتر از «هفت» تعاونی و سهامی عام
است اما بعد از گذشت سه سال و آزمون و خطاهایش دیدیم که روش جدید ارتباط
گسترده‌تری با اهالی مطبوعات برقرار کرد. اغلب کسانی که برای گزینه‌های
جایگزین محمود گبرلو نام برده می‌شوند، شایستگی حضور به عنوان مهمان برنامه
را هم ندارند. گبرلو از موقعیت و امتیاز خود برای رانت خواری استفاده
نمی‌کند و هیچ وقت نخواسته پدرخوانده شود و انتشار فهرست اجرای این برنامه
را یک بازی رسانه‌ای می‌دانم.
وی با ارائه راهکارهایی برای ادامه بهتر این برنامه توضیح می‌دهد: حالت
ایده‌آل «هفت» در این است که در بهترین ساعت پخش از پربیننده‌ترین شبکه با
حضور نمایندگانی از طیف‌های فکری مختلف و جریان‌ سازی روی آنتن برود. هرچند
به چینش، زمان‌بندی و انتخاب بعضی مهمان‌های «هفت» نقدهایی وارد بود اما
قرار نیست گبرلو برود و لری‌کینگ بیاید که ما آن را با یک ایده‌آل ذهنی
مقایسه کنیم.
اجرای برنامه به اندازه محتوای آن اهمیت ندارد
احمد طالبی‌نژاد از منتقدان و کارشناسان باسابقه سینماست. وی نظراتش نسبت
به «هفت» را این گونه آغاز کرد: به نظرم «هفت» در دوره دوم فعالیت خود
نگاهی بی‌طرفانه و غیرمغرضانه به مسائل داشت و این می‌توانست به عادی‌سازی
روابط در فضای سینمای ایران کمک کند، اما ظاهرا قربانی همین بی‌طرفی هم شد و
گویا یکی از دلایلی تعطیلی این برنامه دعوت از رخشان بنی‌اعتماد بوده که
مثل خیلی سینماگرهای دیگر به برنامه دعوت شد!
وی راهکارهایی برای افزایش کیفیت و خروجی برنامه در سری جدید دارد: به نظرم
اجرای برنامه به اندازه محتوای آن -که باید زنده و پویا و در خدمت سینمای
ایران باشد- اهمیت ندارد. زمان پخش برنامه هم بهتر است تغییر کند. جمعه‌شب
که فردایش مردم باید سر کار حاضر باشند، نقد فیلم کمی خسته‌کننده است.
همین‌طور باید نگاهی به برنامه‌های موفق و مشابه سینمایی در طراحی این
برنامه داشت. برنامه‌های سینمایی گاهی می‌توانند از خود فیلم‌ها جذاب‌تر به
نظر برسند.
این منتقد ادامه می‌دهد: به نظرم باید سری جدید برنامه به توسعه فرهنگی و
اقتصادی سینما کمک کند. فراموش نکنیم که سینما صنعتی پرهزینه است و باید به
گونه‌ای حمایت شود که از پا در نیاید. شنیده‌ام که سری جدید «هفت» قرار
است برنامه‌ای ارزشی شود. باید تعریف کنیم که ارزشی یعنی چه؟! آیا به معنی
حضور صِرف یک جناح است که فقط فیلم‌های تبلیغاتی می‌سازند؟

رکسانا قهقرایی

انتهای مطلب/