به گزارش صبا به نقل از روابط‌عمومی انتشارات سروش، در کتاب «گامهای گمشده؛ پژوهشی در مبانی و مفاهیم موسیقی ایرانی»، مرتضی حنّانه (۱۳۶۸-۱۳۰۱)، محقق بزرگ موسیقی و آهنگساز برجستۀ موسیقی ایران کوشیده است تا آنچه که از موسیقی ایرانی در دسترس است گرفته شود و با کمک معانی و مفاهیم لغات و اصطلاحات متداول، به چگونگی این موسیقی پی برده شود. در واقع هدف حنّانه در این کتاب عبارت‌است از، دست یافتن به یک رشته ارتباط منطقی و به‌خصوص «نظری» بین اجزای مختلف موسیقی (کمی پریشان) ایران امروز؛ و در این راه کوشیده است که چنانچه تشریح نکته‌ای دشوار باشد، در حدّ امکان، تا آنجا که به گنگی و ابهام کشیده نشود، مطالب به زبان ساده بیان شود.

بخش‌های کتاب عبارت‌اند از: تفحّص و تعمقی بر آنچه که تا امروز از موسیقی ایران به جای مانده است، اصطلاحات متداول و متروک در موسیقی ایران، دستگاه‌های موسیقی ایران، ارتباط دستگاه شور با چهار مقام منتسب به آن، گوشه‌های موسیقی ایرانی، ارتباط بین دستگاه‌ها، گام کنونی موسیقی ایران، کوششی در جست‌وجوی گام راست، تار ساز ملیّ ایران امروز، سیر تاریخی گام شور، تئوری موسیقی یونان، تئوری موسیقی قرون وسطای رم، کوششی در جست‌وجوی دوبل گام موسیقی مشرق زمین، و دستگاه همایون و مقام اصفهان.

در دیباچۀ کتاب آمده است: «چندی است که درباره موسیقی ایران فعالیت‌های تحقیقاتی آغاز گشته است محققان همگی یا موسیقی‌دانند یا موسیقی‌شناس و نتیجه تحقیقات‌شان گاه گاه به‌صورت کتاب‌هایی کم و بیش مفید منتشر می‌شود همراه آنان عده‌ای دیگر می‌کوشند که موسیقی ایرانی را از راه درک تحقیقات کتابی یا به اعتبار تجربیات طولانی خود در سطح علمی‌تر از آنچه تاکنون بوده است عرضه کنند.

استاد علی نقی‌خان وزیری (مشهور به کلنل وزیری) بدان هنگام که فعالیت‌های هنری خود را پس از مراجعت از اروپا در ایران آغاز کرد کتاب‌هایی نوشت و قطعاتی از ساخته‌های خود را به اجرا گذاشت. به‌دنبال او مرحوم روح‌الله خالقی و احمد فروتن‌راد نیز هر یک از راهی مخالف یکدیگر به کنکاش‌هایی دست زدند.

روح‌الله خالقی کتابی به نام «نظری به موسیقی» در دو مجلد «موسیقی غربی و موسیقی ایرانی» و کتاب دیگری به نام «سرگذشت موسیقی ایران» و تعداد نسبتاً زیادی رساله و مقالات در اختیار علاقه‌مندان موسیقی ایران گذاشت و فروتن‌راد نیز کتاب کوچکی به نام «گام‌های ایران» انتشار داد.

دکتر مهدی برکشلی از آغاز برگشت به ایران به یک رشته تحقیقات آکوستیکی دست زد و از این تحقیقات رساله‌ای که به زبان فرانسه و فارسی نوشته شده است تهیه کرد و مرتباً به صورت مقالاتی در مجله‌های مختلف انتشار داد و بالاخره آن‌ها را در جای مناسب با نام «ردیف‌های موسیقی ایران» به‌صورت کتاب قطوری از انتشارات هنرهای زیبای کشور منتشر نمود. در کتاب مذکور مرحوم موسی‌خان معروفی، کلیه دستگاه‌های موسیقی ایرانی را به صورت نت موسیقی درآورده است.

مرحوم ابوالحسن صبا، ردیف موسیقی ایرانی را با ترتیب خاصی (بیشتر قابل استفاده برای شاگردان) در دفاتری تنظیم و چاپ کرد.

بالاخره آقایان حسینعلی ملاح، داریوش صفوت، پرویز منصوری و سعدی حسنی نیز گاه گاه مقالات و رسالاتی در مجلات یا مستقلاً به صورت کتاب و به مناسبتی منتشر کرده‌اند.

به موازات این رشته کارها و فعالیت‌های کمابیش تحقیقاتی، برخی از آهنگسازان نیز می‌کوشیدند به طرق مختلف موسیقی ما را در سطح (تا اندازه‌ای) جهانی، برای اجرا در ارکسترهای بزرگ موجود در کشور عرضه کنند.

از آنجا که امر تحقیق و بررسی هنوز در کشور ما دوران جوانی و ناپختگی خود را (به‌خصوص در راهی ناروشن) می‌گذراند، نتیجه این جنبش نیز در مجموع خود نسبت به بودجه‌های کلانی که تاکنون صرف آن‌ها شده است، غیر کافی و عملاً غیر قابل استفاده مانده است، تا آنجا که گاهی رساله‌نویسان هدفی جز خودنمایی نداشته‌اند و یا اینکه برخی رساله‌ها فقط به این منظور فراهم می‌شد که کتاب یا رسالۀ دیگری را نفی کند و آنها را غلط یا اشتباه به‌حساب آورد. به‌هر حال امروز جاهای خالی و پرسش‌های پاسخ نیافته و راه‌های نرفته بسیار است.

در این رساله کوشش شده است تا آنچه که از موسیقی ایرانی در دسترس است گرفته شود و با کمک معانی و مفاهیم لغات و کلمات و اصطلاحات متداول، به چگونگی این موسیقی پی برده شود، لیکن این رساله درباره دو نکته ناچار سکوت می‌کند: ۱- تحقیق آکوستیکی مسئله و ۲- جستجو از راه عرفان.

مرتضی حنانه در یازدهم اسفند ۱۳۰۱ در تهران متولّد شد. پدرش مهندس محمّد حنانه، مؤسس دبیرستان ایرانشهر بود. مرتضی پس از پایان دورۀ ابتدایی، به اصرار پدر در هنرستان موسیقی ملی به تحصیل مشغول شد. در آن زمان، هنرستان موسیقی ده نفر از موسیقی‌دانان را از چکسلواکی برای آموزش به هنرآموزان هنرستان استخدام کرده بود که مرتضی حنانه آموختن هورن (کر) را زیر نظر رودولف اوربانتس آغاز نمود…»

چاپ هفتم این کتاب در ۱۸۰ صفحۀ وزیری، شمارگان ۵۰۰ نسخه و با قیمت ۸۰٫۰۰۰ تومان توسط انتشارات سروش در اختیار علاقمندان به مباحث این حوزه قرار گرفته است.

علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند از طریق فروشگاه با شمارۀ ۸۸۳۱۰۶۱۰ و فروشگاه اینترنتی با شمارۀ ۶۶۴۱۵۴۰۱ تماس حاصل نمایند. همچنین از طریق پیام‌رسان واتس‌اپ انتشارات سروش به شماره ۰۹۹۲۱۶۰۵۱۱۹ و یا با مراجعه به سایت سروش www.soroushpub.com، برای تهیه کتاب اقدام کنند.

انتهای پیام/