مهدی فقیه: تئاتر از نان شب واجب‌تر است

به گزارش صبا، این روزها بیشتر می‌شود به عبور از مرکزگرایی در تئاتر امید داشت و این مسأله را هم می‌شود از صحبت‌های هنرمندان شهرستانی دید و درک و دریافت کرد.در جشنواره تئاتر فجر ‌امسال تلاش شده تا عمده موضوعات آثار گروه‌های نمایشی از جشنواره‌های استانی به جشنواره مناطق و در نهایت جشنواره تئاتر فجر راه پیدا کنند تا در راستای اعتلای اهداف انقلابی قدمی مهم برداشته شود و در عین حال موجد شور و نشاط اجتماعی برای مجموعه فرهنگی کشور باشد. در مجموع اینکه برگزاری جشنواره تئاتر فجر، بازگشتی درست به تجربه‌های مثبت گذشته است و باید این رخداد را به فال نیک گرفت.  مهدی فقیه یکی از چهره‌های شناخته‌شده عرصه تئاتر و سینما است (که در جایگاه داور در جشنواره تئاتر مناطق در استان فارس هم نشست) به تماشای آثار متنوعی نشسته و در گفت‌وگو با «ایران» از اهمیت برگزاری تئاتر در بخش‌ها و حوزه‌های مختلف می‌گوید و این مسأله که تئاتر استان‌ها و مناطق چگونه می‌تواند به رشد و پویایی تئاتر کشور کمک کند. در ادامه بخش‌هایی از گفت‌وگو با این هنرمند خوش‌خاطره در ذهن مخاطبان تئاتری و سینمایی تلویزیونی را می‌خوانید.

**به عقیده شما چرا جشنواره‌های تئاتر از جمله جشنواره استانی، منطقه‌ای و… مهم است؟
-برگزار نشدن جشنواره ای مثل تئاتر فجر منطقه‌ای ضرر بسیار بزرگی به تئاتر کشور زد و حالا باز می‌توانیم امیدوار باشیم که با ازسرگیری این جشنواره بخشی از این خلأ و آسیب پر و جبران شود. برکسی پوشیده نیست که تمامی هنرهای ما ریشه در تئاتر دارند و تئاتر هم به‌صورت صددرصدی هنری مردمی به شمار می‌آید و مردم خودشان را در سالن‌های نمایش با شخصیت‌های نمایشی وفق می‌دهند و مدت‌ها با آن شخص و شخصیت همذات پنداری می‌کنند. به هر صورت طی این سال‌هایی که جشنواره تئاتر مناطق برگزار نشد نواقص و کمبودهایی پیش‌ آمد که با عوامل دیگر نیز جمع شد و باعث عقب افتادگی تئاتر شد و به شخصه از این بابت بسیار متأسفم. این مسأله امری بدیهی‌ است که برگزاری جشنواره تئاتر فجر منطقه‌ای کمک خواهد کرد تا گروه‌های نمایشی در تعامل با یکدیگر در ارتقای آثار نمایشی خود در هر بخشی از جمله بازیگری، کارگردانی، طراحی صحنه و… رشد کنند.
**امسال علاوه بر رشد کمی، به گفته داوران، شاهد رشدی کیفی در آثار ارائه شده هم هستیم؟
-بله. قطعاً ما نیازمند ارتقای کیفی آثار در بخش انتخاب محتوا و سوژه‌های نمایشی هستیم. امام خمینی رهبر کبیر انقلاب(ره) می‌فرمود: «بچه‌های ما یک‌شبه ره چند ساله را رفته‌اند.» در واقع این ره چند ساله به‌واسطه پرداختن به معنا و مفهوم شکل گرفته است و ما باید به‌دنبال آن مفهوم برویم. دوستان جوان من باید این نکته را در نظر داشته باشند که پرداختن به موضوعات سطحی نباید دغدغه هنرمندان باشد. در واقع ما باید به‌سمت تولید آثار نمایشی معنادار و معناگرایانه پیش برویم و بی‌شک این موضوع و دغدغه هم یک‌ شبه به‌وجود نخواهد آمد و برای رسیدن به این مهم نیازمند مطالعه و پژوهش بیشتر هستیم. برگردیم به بحث اصلی؛ متأسفانه در بازه زمانی که جشنواره تئاتر فجر منطقه‌ای برگزار نمی‌شد بسیاری از هنرمندان خلاق ما به فعالیت در حوزه‌های دیگر پرداختند اما اکنون با برگزار شدن و احیای مجدد این رویداد هنری لزوم توجه و حمایت بیشتر مسئولان از این هنر و هنرمندانی که با عشق به فعالیت در تئاتر مشغول هستند، بیشتر می‌کند.
**هنرمندان از هر جشنواره و رویداد فرهنگی همیشه استقبال کرده و می‌کنند. مدیران فرهنگی چه نقشی می‌توانند ایفا کنند تا خروجی این جشنواره مستقیم به ارتقای کیفی تئاتر ما کمک کند؟
-مسئولان اگر بتوانند این جوانان و هنرمندانی که چراغ تئاتر را روشن نگه می‌دارند و در جشنواره های مختلف و معتبرحضور مؤثری داشته باشند با افزایش کمی و کیفی تئاتر مواجه خواهیم شد و قطعاً حمایت از تئاتر باعث می‌شود تا شاهد افزایش سطح کیفی آثار در بخش‌هایی که توجه کمی به آنها شده است  یا در آن بخش‌ها ضعیف هستیم مثل بخش نمایشنامه‌نویسی صورت بگیرد. زمانی که تبادل گروه‌ها و هنرمندان تئاتر با هم زیاد باشد آثار نمایشی خوبی نوشته و اجرا خواهد شد. از این نکته نباید غافل شویم که ما پتانسیل زیادی در بین آثار ادبی کهن چون اشعار حافظ، سعدی، شاهنامه و… داریم و فقط نیازمند یک نگاه اجمالی و عمیق به این شاهکارهای ادبی برای تولید آثار نمایشی هستیم. به‌عنوان مثال توجه کنیم به همین بیت «خرد گر سخن برگزیند همی/ همان برگزیند که بیند همی» می‌بینیم که مسائل بسیار زیادی از جمله فرهنگی، هنری، دینی و اجتماعی در آن نهفته است که تنها نیاز به دقت و توجه دارد.
**به نکته‌ مهمی اشاره کردید… امروزه همین آثار ادبی و فرهنگی که ریشه فرهنگی و هنری ما را تشکیل می‌دهند با وجود فضای مجازی در دسترس‌تر هم هستند اما بسیاری صرفاً به سمت فضاهای مصرفی و عامیانه‌تر به‌دردنخور این بخش می‌روند…- بله. متأسفانه استفاده از رسانه‌های دیجیتال و گوشی‌های همراه باعث کم‌کاری ما شده است. در این رسانه‌ها هم منابع خوبی برای تولید اثر وجود دارد اما قطعاً به اندازه کتاب‌ها مؤثر نخواهد بود. همین است که می‌گوییم برگزاری جشنواره‌های تئاتر در سطح استانی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی برای جامعه هنری از نان شب واجب‌تر است. حضور گروه‌های نمایشی در کنار یکدیگر منجر به تأثیرپذیری‌شان از آثار هم می‌شود و این موضوع قطعاً در افزایش کیفیت آثار بویژه در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر خواهد شد که ما با سوژه‌های متفاوت جشنواره‌های متعددی برگزار کنیم. تنها به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بسنده نکنیم و این رویدادهای هنری را در طول سال با عناوین و مضامین مختلفی چون عید نوروز، ادبیات کهن، آیین و رسوم ملی و مذهبی و… برپا کنیم. به عقیده من برگزاری جشنواره‌ها با فاصله‌های زمانی ۶ ماهه باعث می‌شود تئاتر رونق پیدا کند و بدون قطع شدن این زنجیره، تئاتر هم می‌تواند به‌صورت مداوم به فعالیت خودش ادامه بدهد و فعالیت تئاتر یعنی فعالیت هنرمندان.

** قدیم‌ترها چطور بود؟ به نظر در روزگار جوانی شما تئاتر بیشتر در کوچه و خیابان و پیش روی مردم قرار می‌گرفت.
-بله دقیقاً. سال‌هایی بود که در شهر شیراز ۱۸ گروه فعال نمایشی در سالن‌ها و حتی در خیابان، کوچه پس کوچه‌های شهر، روستاهای اطراف به اجرای نمایش می‌پرداختند. وجود سالن اصلاً اهمیت ندارد مهم فکری است که در این هنر و پشتوانه است وگرنه در هرجا و مکانی و با شرایطی می‌توان به اجرای تئاتر پرداخت. امروز هم خوشحالم که جشنواره تئاتر فجر منطقه ۴ به میزبانی استان فارس در شهر شیراز برگزار می‌شود و امیدوارم این مسیر روشن که باعث تولید آثار با کیفیت و تبادل گروه‌های نمایشی استان‌ها با یکدیگر است، تداوم داشته باشد.

منبع: روزنامه ایران