گیشه سینمای ایران چند سال است که دیگر از شکل سنتی و قدیمی
خود درآمده است؛ دورانی که حضور فیلم‌ها در جشنواره از شروط اکران بود یا فیلم‌ها
با درجه‌بندی‌‌های «الف، الف*، ب و ج» طبقه‌بندی می‌شدند و این درجه‌بندی شرط اصلی
اکران فیلم‌ها بود. حالا مدت‌هاست سپری شده و سینمای ایران از اواخر دهه۸۰ روش‌های
جدیدی را در اکران تجربه کرد که از نمونه‌‌های آن می‌توان به پخش مویرگی فیلم‌ها به‌شکلی
که تمامی شهرهای صاحب سالن سینما امکان اکران همزمان با پایتخت را داشته باشند
اشاره کرد.

مهم‌ترین تغییری که این سال‌ها در گیشه سینمای ایران به‌خصوص
در فصل‌های خوب و پرفروش به وجود آمده، خروج انحصار این بخش از اکران از دست فیلم‌های
کمدی است که تا مدت‌ها انحصار حضور در این بخش‌های اکران را در دست داشتند. این
سنت‌شکنی که با اکران «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی در نوروز۹۰ آغاز
شد، امروز باعث شده فیلم‌های اجتماعی هم بتوانند سهم خود را در زمان پربار گیشه از
آن برداشت کنند و از سوی دیگر مردم هم پذیرفتند که تنوع ذائقه در زمان خوب اکران
می‌تواند اسباب سرگرمی بهتر آن‌ها را فراهم کند.

قصد این نوشتار بررسی ۱۰فیلم پرفروش اکران امسال از نوروز
تا پایان آبان سال جاری است؛ اکرانی که آغاز آن با نمایش «خوب،بد،جلف» در آخرین
روزهای بهمن۹۵ آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. نگاهی به مقدار فروش این آثار و
بررسی آن‌ها از نظر ژانر، می‌تواند نشان دهد که مخاطبان سینما چه ذائقه‌ای دارند
یا درواقع ذائقه آن‌ها توسط صاحبان صنعت پخش به کدام سمت هدایت می‌شود.

نهنگ عنبر۲: سلکشن رویا

پرفروش‌ترین فیلم سال تا به امروز که در اردیبهشت‌ماه اکران
شد یک فیلم کمدی و درواقع دنباله‌ای بر قسمت اول آن بود. سامان مقدم که در اولین
قسمت «نهنگ عنبر» با روایت زندگی پرماجرا و جذاب ارژنگ صنوبر توانسته بود
تماشاگران زیادی را به سینما بکشاند، در ادامه این فیلم تلاش کرد با روایت مجدد
بخش‌های ناگفته‌ای از زندگی ارژنگ که در فیلم اول آن‌ها را ندیده بودیم، باز هم
فیلم پرفروشی بسازد که البته با وجود ضعف‌های ساختاری زیادی که در فیلمنامه فیلم
وجود داشت و باعث شده بود قدرت دراماتیک فیلم به اندازه قسمت اول نباشد موفق هم شد
و «نهنگ عنبر۲» نزدیک به ۲۱میلیارد تومان فروش کرد.

گشت۲

دومین فیلم پرفروش سال باز هم کمدی و باز هم دنباله‌ای بر
قسمت اول فیلم بود که اکرانش از اسفند۹۵ آغاز شد. سهید سهیلی که چند سال قبل فیلم
پرحاشیه و جنجالی «گشت ارشاد» را ساخته بود، تصمیم گرفت قسمت دوم این فیلم را
با داستانی از تداوم زندگی شخصیت‌های دوست‌داشتنی‌‌اش که خلافکارانی خرده‌پا هستند
در شهر تهران پی بگیرد.

سهیلی که در قسمت اول این فیلم کمدی دیدگاه‌های انتقادی
تندی را در مورد بعضی مسائل روز جامعه بیان کرده بود، در این فیلم هم سعی کرد
علاوه بر طنازی‌‌هایی که لازمه فیلم‌هایی از این جنس است، باز هم پیام اجتماعی خود
را در لفافه این مطایبات بپیچد. حضور حمید فرخ نژاد، ساعد سهیلی و پولاد کیمیایی
در کنار فیلمنامه‌ای که حضور تیم بازیگران به آن جذابیت می‌داد و جنبه‌‌های فنی
قابل توجه فیلم مثل فیلمبرداری و موسیقی باعث شد این فیلم سهید سهیلی با فروشی
نزدیک به ۲۱میلیارد تومان دومین فیلم پرفروش سال تا آذرماه باشد.

خوب،بد،جلف

اولین ساخته سینمایی پیمان قاسم‌خانی در زمان ساخت توجه
زیادی را به خود جلب کرد و وقتی در بهمن۹۵ این فیلم اکران شد،کمتر کسی بود که از
این فیلم ناراضی باشد. قاسم‌خانی با استفاده از تمام شگردهایی که در زمان سریال‌نویسی
به کار برده بود، توانست داستانی خنده‌دار و پر از تعلیق‌‌های مضحک را بنویسد که
تیم بازیگری حمید فرخ نژاد، سام درخشانی و پژمان جمشیدی به‌خوبی از پس اجرای آن در
آمده بودند. دنیایی که قاسم‌خانی در فیلمش ساخت به اندازه‌ای برای
تماشاگران سینما جذاب بود که این فیلم با فروشی حدود ۱۶میلیارد تومان در مقام
سومین فیلم پرفروش سال ایستاد.

اکسیدان

حامد محمدی در دومین فیلمش که خرداد سال جاری اکران شد، توانست
به رتبه چهارمین فیلم پر فروش سال برسد. بازی درخشان جواد عزتی و امیر جعفری در
این فیلم که زوجی جذاب را تشکیل داده بودند در کنار اشاره‌‌هایی که در این فیلم به
بعضی موضوعات خط‌قرمزی وجود داشت باعث شد استقبال خوبی از این فیلم صورت بگیرد. با
وجود اعتراض‌های مکرری که به این فیلم شد اما «اکسیدان» با رقم فروشی در حدود ۱۱میلیارد
تومان توانست در لیست پرفروش‌های سال قرار بگیرد.

ساعت ۵ عصر

اولین فیلم مهران مدیری از زمان پیش‌تولیدش خبرساز بود و و
حتی مراسمی که به‌عنوان نشست مطبوعاتی قبل از فیلمبرداری فیلم برگزار شد، بیش از هر چیزی بوی تبلیغات می‌داد. این حجم از خبر و تبلیغات که از پیش‌تولید
تا زمان اکران مخاطبان احتمالی فیلم را بمباران می‌کرد و تبلیغات وسیع خیابانی این
فیلم باعث شد که همه منتظر دیدن این فیلم باشند و اولین هفته‌‌های اکران این فیلم در
تیرماه سال جاری با هجوم مخاطبان به گیشه همراه بود اما این هجوم در طول اکران
رفته‌رفته کم شد و درنهایت اولین فیلم مدیری با فروشی حدود ۹میلیارد تومان پنجمین
فیلم پرفروش سال تا امروز شد.

رگ خواب

حمید نعمت‌اله آخرین فیلمش را خردادماه امسال اکران کرد و
سینمای ایران را تحت تاثیر قرار داد. او باز هم در راستای آثار قبلی‌‌اش که هر کدام قشری از این
جامعه را می‌سنجیدند دست به بررسی یکی از اقشار جامعه یعنی زنان مطلقه و تنها زد و
این کار را با دیدگاهی متفاوت انجام داد. بازی تحسین‌برانگیز لیلا حاتمی در
نقش مینا شخصیت اصلی فیلم که یک سیمرغ بلورین هم برای او به ارمغان آورد در کنار
مضمون بدیع و پرداخت خوب داستان و حضور متفاوت کوروش تهامی در نقش شخصیت منفی این
ماجرا باعث شد که فیلم با وجود موضوع تلخ و گزنده‌‌اش مورد استقبال گسترده مخاطبان
قرار بگیرد و با فروشی نزدیک به ۵میلیارد تومان ششمین فیلم پرفروش سال شود.

زرد

سال گذشته همزمان با جشنواره فجر بود که نام فیلم «زرد» به‌عنوان
اثر خوش‌ساختی که هیات‌انتخاب آن را برای شرکت در جشنواره نپذیرفته، سر زبان‌ها
افتاد؛ فیلمی که اولین ساخته بلند کارگردانش مصطفی تقی‌‌زاده بود و ستارگانی چون بهرام
رادان، ساره بیات، شهرام حقیقت‌دوست، بهاره کیان‌افشار و مهرداد صدیقیان در آن
بازی می‌کردند. با وجود عدم شرکت این فیلم در جشنواره چون از پیش نام آن به‌عنوان
اثری خوش‌کیفیت مطرح شده بود اکران آن که در مهرماه آغاز شد با استقبال خوبی روبه‌رو
شد و تا به حال فروشی معادل چهارونیم‌میلیارد تومان را تجربه کرد. داستان اجتماعی
فیلم که البته مثل بعضی آثار این سال‌ها شباهت زیادی به فیلم‌های اصغر فرهادی دارد
و ستارگانی که در فیلم حضور دارند این فیلم را فعلا در جایگاه هفتمین فیلم پرفروش
سینمای ایران در سال جاری حفظ کرده است.

داستان نیمروز

وقتی اعلام شد محمدحسین مهدویان قصد دارد فیلمی درباره
وقایع سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی را جلوی دوربین ببرد، باتوجه به ساخته
قبلی او همه منتظر یک اثر متفاوت در این زمینه بودند. فیلم مهدویان که داستانش از
روز ۳۰خرداد۱۳۶۰ آغاز می‌شود و تا ۱۹بهمن‌ماه همان سال را روایت می‌کند داستان مبارزه سیستم امنیتی جوان و نوپای جمهوری اسلامی با سازمان مجاهدین
خلق(منافقین)بود که در آن دوران کشور را به خاک و خون کشیده بودند.

مهدویان به کمک گروه بازیگران حرفه‌ای خود و با استفاده از
فضا‌سازی خوبی که دهه۶۰ را برای بیننده زنده کرد، توانست فیلمی تولید کند که با
وجود عدم توجه به بعضی از حقایق تاریخی یک تریلر جذاب سیاسی بود که از اسفند سال۹۵
اکران شد و درنهایت با فروشی حدود چهارونیم‌میلیارد تومان به رتبه هشتم فروش رسید.

خفه‌گی

جدیدترین اثر فریدون جیرانی در زمان اکران جشنواره با نظرات
ضد و نقیض متفاوتی روبه‌رو بود و کسی نظری در مورد احتمال این‌که میزان فروش فیلم
چگونه خواهد بود نداشت اما کمپین تبلیغاتی هوشمندانه فیلم که مدتی قبل از آغاز
اکرانش آغاز شد، توجه بسیاری را به خود جلب کرد و گویا فضا و داستان متفاوت «خفه‌گی» و حضور متفاوت الناز شاکردوست و نوید
محمدزاده در این فیلم به مذاق تماشاگران خوش آمده که در دوماه اکران با فروشی حدود
سه‌ونیم میلیارد تومان در جایگاه هشتم فروش امسال سینمای ایران قرار گرفته است.

خالتور

آرش معیریان در کنار تیم تهیه‌کنندگی همیشگی خود یعنی محمدحسین
فرحبخش و عبداله علیخانی دهمین فیلم پرفروش امسال را روی پرده اکران دارد. تهیه‌کنندگانی
که همیشه با شعار سرگرمی مخاطب فیلم تهیه می‌کنند این بار هم فیلمی ساخته‌اند که در
عرض چند هفته فروش شگفت‌‌آوری داشته است. داستان چند جوان که می‌خواهند موسیقی کار
کنند اما به‌دلیل سلیقه زمانه رو به سوی موسیقی خالتور می‌آورند، با اکران از اوایل
آذرماه به فروشی سه‌میلیاردی دست یافت و تا به حال در جایگاه دهمین فیلم پرفروش امسال
ایستاده است.

از نقش ستاره‌‌ها تا جنجال‌‌های تبلیغاتی

نگاهی به صدرنشین‌های این جدول نشان می‌دهد هنوز نباید نقش
ستاره‌‌ها را در فروش بالای فیلم‌ها دست‌کم گرفت. ضعف داستان با وجود جنجال‌های
تبلیغاتی که نوک پیکان فروش را از سیر صعودی به سیر نزولی تغییر می‌دهد هم عاملی
بود که در بعضی از فیلم‌های این لیست شاهد آن بودیم. اما دقت بیشتری به این فهرست
به‌خصوص در زمینه فیلم‌های اجتماعی نشان می‌دهد بیش از هر چیز جذابیت داستان برای
تماشاگر در سینما مهم است. جذابیتی که محدود به هیچ گونه سینمایی نیست و می‌تواند
در فیلم‌های کمدی و اجتماعی به یک اندازه در جذب مخاطب موثر باشد. سینمای صنعتی‌نشده
ایران هنوز راه درازی تا به دست آوردن فرمول مناسب برای گرفتن رگ خواب تماشاگر را
در پیش دارد و فعلا باید به همین وضعیت دلخوش بود تا شاید با پیشرفت صنعت سینما در
ایران، فرمول‌های جذب مخاطب آن‌هم به‌خصوص در بخش تبلیغات به‌روز‌تر و کارآمدتر
شوند.

علی ظهوری‌راد