مهرداد اسکویی فیلمساز، عکاس و پژوهشگر در گفتگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا از کتاب جدیدش با عنوان «گیلانِ عصر قاجار در عکس‌های دیمیتری اِرماکوف» و فراز و فرودهای آن گفت.

وی از اولین برخوردش با عکس‌های ارماکوف عکاس قرن نوزدهم در عکاسخانه شهر و کنجکاوی بعد از آن اینگونه گفت: قصه این کتاب برمی‌گردد به سال‌ها پیش؛ روزی محمدعلی جدیدالاسلام در عکاسخانه شهر نمایشگاه عکاسی برگزار کرده بوکه در آن نمایشگاه با مجموعه عکس‌هایی از تهران، گیلان، مازندران و گرگان برخورد کردم که عکاس آن مردی روس به نام دیمیتری ایوانویچ اِرماکوف بود. آقای جدیدالاسلام درباره این عکس‌ها گفتند که شخصی سال‌های سال پیش این عکس‌ها را به ایشان داده است. بعد از کمی تحقیق متوجه شدم این آقا عکاس مهمی است و نامش در ذهن من باقی ماند.

اسکویی درباره برخورد دومش با دیمیتری ارماکوف افزود: در کتاب «پیشگامان عکاسی ایران» از یحیی ذکا راجع به این عکاس پنج خطی نوشته شده و اشاره شده که مدتی در ایران عکاسی کردند.

کارگردان مستند «سایه‌های بی خورشید» در ادامه درباره اولین برخورد جدی خود با عکس‌های اِرماکوف و همکاری‌اش با پژوهشگر همکارش هادی میرزانژاد موحد اظهار کرد: من برای جشنواره‌ای در شهر روتردام کشور هلند بودم که یکی از دوستان هلندی‌ام چند عکس از  شهرهای استان گیلان در دوران قاجار برای من ارسال کرد و در تماسی گفت یک سری شیشه عکاسی از موزه ملی تفلیس به آزمایشگاه موزه هلند منتقل شده است که بازسازی، مراقبت و دسته بندی شوند و من چند تصویر از آن‌ها را برای تو ارسال کردم، من هم به سرعت برای هادی میرزانژاد موحد ارسال کردم و ماجرا را تعریف کردم که در زیرزمین موزه ملی تفلیس گرجستان مجموعه‌ای از این عکس‌ها وجود دارد، عکس‌هایی که بیشتر آن‌ها را تا به حال ندیده بودم.

اسکویی ادامه داد: آقای میرزانژاد هم با کنجکاوی و اشتیاق فراوان بلافاصله شرایط سفر را فراهم کرد و ما دو هفته بعد بدون هیچ ارتباط خاصی در گرجستان بودیم، اما آقای احمد چایچی امیرخیز که در سازمان میراث فرهنگی مشغول به کار هستند، یک شماره تلفن از یک دوست قدیمی به نام پروفسور نیکولوز نخودسیریشویلی به ما داد، ما هم که دیگر از راهیابی به موزه ناامید شده بودیم با این آقا تماس گرفتیم و ایشان هم بلافاصله به هتل محل اقامت ما آمدند، موضوع را با ایشان در میان گذاشتیم و روز بعدش توانستند برای ما قراری در موزه تفلیس ایجاد کنند.

مولف کتاب « گیلان به روایت کارت پستال‌های تاریخی» از حضور خود و همکارش آقای میرزانژاد موحد در موزه تفلیس و دستیابی به ۷۵۰ عکس از ایران عنوان کرد: ما با متخصصان موزه تفلیس در زیرزمین آنجا که بخش مخزن آرشیو عکس‌های اِرماکوف بود، درباره عکس‌های این عکاس به گفتگو نشستیم. ارماکوف عکاس قرن ۱۹ ام و دوره قاجار بود که سه سفر به ایران داشته است، او از ارتفاعات آستارا تا تهران و بعضی شهرهای دیگر عکاسی کرده بود. آن‌ها عکس‌ها را آوردند و به ما نشان دادند، در آن روز توانستیم ۷۵۰ عکس از ایران را ببینیم، در نتیجه عکس‌ها را از موزه ملی تفلیس خریداری و برای چاپ کار کردیم.

وی از چاپ این کتاب بعد از گذشت سه سال پژوهش خبر داد و گفت: ما به مدت سه سال در سفر به تفلیس بودیم و به همراه پروفسور نیکولوز نخودسیریشویلی و زینب علی‌زاده که در بخش پژوهشی این کتاب به ما کمک کردند، روی پرژه کار کردیم تا اینکه به تازگی چاپ کتاب توسط نشر ایلیا به پایان رسید و در مرحله آماده سازی برای انتشار است. زینب علی‌زاده در نوشتن مقدمه و پژوهش به ما کمک کرده است و به گفته احمد چایچی، این کتاب دو، سه پله به عکاسی ایران کمک خواهد کرد و آن را بع پیش خواهد برد.

سازنده فیلم مستند «رویاهای دم صبح» در پایان درباره این کتاب گفت: کتاب «گیلانِ عصر قاجار در عکس‌های دیمیتری اِرماکوف» اولین کتاب از مجموعه‌ای است که با آقای میرزانژاد روی آن کار می‌کنیم و در کتاب بعدی به سراغ «تهران عصر قاجار در عکس‌های دیمیتری ارماکوف» خواهیم رفت.

فروغ گشتیل

انتهای پیام/