به گزارش صبا، سیدرضا صائمی منتقد سینما درباره فیلم سینمایی «نُه/ THE NINE» به کارگردانی شاهین رشیدی که این روزها روی پرده سینماهای «هنروتجربه» است، یادداشتی را در مجله سینمایی ۲۴ منتشر کرده است.

متن یادداشت به شرح زیر است:

«ژانر وحشت و ساب ژانرهای آن در یک دهه گذشته در سینمای ایران مورد توجه قرار گرفته و فیلمسازان جوان تر تلاش کرده اند تا با تجربه های فرمی تازه به جذابیت ژانر وحشت ایرانی بیفزایند. تلاشی که البته به موفقیت چشمگیری دست پیدا نکرد که بررسی دلایل آن به مجال فراخ تر از این متن نیاز دارد.

شاهین رشیدی در فیلم «نُه» گرچه از مولفه های ژانر معمایی، حادثه ای و رازآلود بهره می برد اما در نهایت فیلمش را بیشتر می توان در ساب ژانر اسلشر(وحشت و خشونت) صورت بندی کرد که هم در بازنمایی فرمیک این ژانر و هم القای حس و وحشت، اثر قابل توجهی است. از حیث ساختاری او تلاش کرده تا نوعی مستندنمایی را با عناصر سورئالیستی درهم بتند تا ظرفیتی برای فضاسازی بصری و حس وحشت آن بیافریند.

در واقع فیلم تلاش می کند با بازسازی مستندی از جنگ جهانی دوم و حضور نازی ها در ایران، روایتی خیال پردازنه از این رخداد تاریخی را با موقعیت قصه پیوند بزند. قصه یک عکاس جوان و مرموز که سالانه هشت جوان را انتخاب کرده و به منطقه ای دور افتاده و ویلایی مخوف می برد تا آیین سالانه اش را به جا آورد. شخصیت های قصه که چند دختر و پسر جوان هستند اما از سرنوشت هولناکی که در انتظارشان هست بی خبرند.

شاهین رشیدی می کوشد تا از طریق این برساخت ژانری، عنصر واقعیت و خیال را در هم آمیخته و تجربه یک موقعیت وحشت را امکان پذیر کند. گرچه مستندسازی تخیلی آن در نیمه های فیلم بیش از آنکه به القای ترس دامن بزند خود به یک ابهام و راز بدل می شود که نیازمند رمزگشایی است. با این حال کارکرد تعلیق آفرینی آن به ایجاد فضای رمزآلود قصه کمک می کند.

در فیلم «نُه» ما با دو موقعیت رئالیستی و نمایشی مواجه هستیم که به تناوب زمانبندی و در یک دیالکتیک دراماتیک از پس هم یا به شکل در هم تنیده بازنمایی می شوند. از یک سو قصه آن هشت نفر در ویلایی مخوف و از سوی دیگر صحنه های مستندسازی شده که درباره یک خانواده دانشمند آلمانی و مورد اعتماد هیتلر است که آزمایشگاهی مجهز برای تحقیقات‌شان در خصوص کمک به نازی‌ها در جنگ جهانی دوم، به شکلی زیرزمینی و در بافت روستایی دور افتاده در ایران تاسیس کرده‌اند.

قصه ای خیالی که البته از عناصر واقعیت وام می گیرد و به نوعی خیال پردازی کارگردان درباره جنگ جهانی دوم و حضور نازی های در ایران است. در واقع اتفاقی که در واقعیت رخ نداده و حاصل ذهن خیال پرداز فیلمساز است. گویی فیلمساز حدس و گمان های خود درباره فجایع نازی ها در یک برهه تاریخی را دستمایه ای برای تلفیق با قصه خود می کند تا از این برساخت ذهنی و عینی، موقعیتی شکل بگیرد که بتوان در آن به القای ترس و وحشت دست زد.

ایده خلاقانه ای که بازی های فرمی مثلا فیلمبرداری نامتعارف و قاب بندی های ساختارشکنانه را در خدمت می گیرد تا از ظرفیت فرم و روایت و محتوی و در واقع همه عناصر دراماتیک برای شکل گیری عواطف مورد نظر خود مثل ترس و دلهره و اضطراب استفاده کند. گرچه تمهیدات بصری آن به ویژه در صحنه های مربوط به جنگ جهانی و نازی ها، سرگیجه آور و گاه کلافه کننده است اما فضاسازی متناسب با این ژانر را تا حدود زیادی خلق کرده و تثبیت می کند. البته آنچه می بینیم به فضاسازی تئاتری نزدیک است. از لوکیشن ثابت و محدود قصه که همان خانه یا ویلای متروک است تا میزانسن ها و دکوپاژ و قاب بندی های آن. حضور بازیگران تئاتر برای ایفای نقش های این فیلم هم پررنگ بودن نگاه تئاتری فیلم و فیلمساز را نشان می دهد.

«نُه» بیش از آنکه شخصیت محور باشد، حادثه محور است و به واسطه نسبتی که هر از یک از شخصیت ها با نقطه کانونی قصه پیدا می کنند سهمی در پیشبرد قصه دارند. فیلم در نیمه اول خود مخاطب را با این شخصیت ها آشنا می کند تا اینکه در نیمه دوم که وارد فضای جنایی و وحشت می شویم، آنها نیز مثل مخاطب درگیر معماهایی می شوند که پیش از این آن را جدی نگرفته بودند. به نوعی فیلم سویه هولناک خود را از خلق ابهام و ایهام در فضای قصه شکل می دهد. در واقع از طریق شکل دادن به یک فضای پازلی، ذهن مخاطب را درگیر معمای قصه می کند.

فارغ از بازی های ژانری در فیلم، «نُه» به معنای واقعی یک تجربه گرایی در فیلمسازی است که شاید برای اکران عمومی مناسب نباشد اما می تواند تجربه جذابی برای علاقمندان سینمای هنر و تجربه باشد.»

انتهای پیام/