به گزارش خبرنگار سینمایی خبرگزاری صبا، دوشنبه ۲۷ اردیبهشت ماه دستورالعمل صدور پروانه فیلمسازی از سوی وزیر ارشاد به سازمان سینمایی ابلاغ شد. این دستورالعمل که از خرداد ۹۹ تاکنون به صورت آزمایشی در حال اجراست، از این به بعد به صورت رسمی ملاک عمل سازمان سینمایی خواهد بود. به نظر می رسد اختلاف بزرگ در پروژه بین المللی حسن فتحی درباره مولوی با ترکیه که سرنوشت این پروژه را نامعلوم کرده است در اعلام این مصوبات بی تاثیر نبوده است.

در گزارش پیش رو با مقایسه این دستورالعمل با آیین‌نامه بررسی فیلمنامه و صدور پروانه فیلمسازی مصوب ۱۳۶۸ و اصلاحیه آن در ۱۳۷۷، دستورالعمل شورای صدور پروانه ساخت سینمایی مصوب ۱۳۹۴ و اصلاحیه آن در ۱۳۹۷ و همچنین آیین‌نامه تولید و تامین برنامه‌های ویدیویی مصوب ۱۳۷۲، به تغییراتی پرداخته شده که در وضعیت صدور پروانه ساخت آثار سینمایی و غیرسینمایی در کشور به وجود خواهد آمد.

محدودیت برای عوامل خارجی فیلم‌ها

ماده ۱-۲ دستورالعمل تازه صدور پروانه فیلمسازی، محدودیت حداقل ۷۵ دقیقه‌ای را به مفهوم فیلم سینمایی ایراد کرده است. پیشتر آیین‌نامه مصوب سال ۱۳۶۸ هیات وزیران، زمان فیلم سینمایی را حداقل ۶۰ دقیقه مشخص کرده بود که در دستورالعمل‌های اجرایی آن تغییر نکرده بود.

ماده ۲-۲ این دستورالعمل، تابعیت تهیه‌کننده را به ایرانی محدود کرده است، اما جزئیات دیگری وجود ندارد که مشخص کند بر این اساس، تکلیف محصولات مشترک ایران و دیگر کشورها که عموماً حداقل یک تهیه‌کننده غیرایرانی دارند، چیست. مشخص نیست باید همه تهیه‌کنندگان این آثار ایرانی باشند یا حضور حداقل یک تهیه‌کننده ایرانی کفایت می‌کند.

در تبصره این ماده همچنین گفته شده چنانچه سایر عوامل فیلم (جز تهیه‌کننده) تبعه ایران نباشند، از مراجع ذی‌صلاح استعلام و حسب پاسخ دریافتی و مقررات مربوطه اقدام خواهد شد. اینجا نیز به روشنی مشخص نشده که بر اساس کدام مقررات مربوطه، در این باره تصمیم‌گیری خواهد شد. ممکن است استفاده از هرگونه بازیگر، فیلمبردار، سازنده موسیقی، تهیه‌کننده، مدیر تولید و… خارجی که در سال‌های اخیر در سینمای ایران رواج پیدا کرده، منوط به موافقت سازمان سینمایی شده باشد. در این صورت، این امر تولید آثار را با بوروکراسی تازه‌ای مواجه خواهد کرد.

برای نخستین بار، بند ۲-۸ این دستورالعمل، کارگردانی سریال‌های نمایش خانگی را به سینماگرانی محدود کرده که پیشتر کارگردانی فیلم سینمایی یا سریال را بر عهده داشته‌اند. این محدودیت پیشتر وجود نداشت.

بر اساس بند ۲-۹، هیچ فیلمنامه‌ای که در خانه سینما یا دفتر ثبت آثار ادبی و هنری وزارت ارشاد ثبت نشده باشد، امکان تولید به عنوان فیلم سینمایی یا غیرسینمایی یا سریال نمایش خانگی را ندارد.

تغییرات جزئی در اعضای شوراها

ترکیب شورای صدور پروانه ساخت ویدیویی که به شورای صدور پروانه فیلمسازی غیرسینمایی تغییر نام داده، به نفع دست‌اندرکاران این صنعت، کمی تغییر یافته است. ترکیب پیشین این شورا شامل یک کارشناس سمعی و بصری، یک کارشناس فرهنگی و هنری، یک کارشناس اقتصاد سینما، مدیرکل نظارت و ارزشیابی و نماینده اداره کل نظارت و ارزشیابی بود. ترکیب تازه اما شامل یک یا دو کارشناس سمعی و بصری یا کارگردان سینما، یک کارشناس فرهنگی و هنری یا فیلمنامه‌نویس، یک کارشناس اقتصاد سینما یا تهیه‌کننده، همراه با معاون ارزشیابی و نظارت یا نماینده تام‌الاختیار وی است.

امکان انتخاب کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده و همچنین کاهش نمایندگان رسمی سازمان سینمایی از ۲ به یک نفر، از تغییرات ترکیب اعضای این شوراست.

ترکیب اعضای شورای پروانه ساخت سینمایی تغییری نکرده است، اما حد نصاب تشکیل جلسات شورا، از حضور ۵ عضو (از ۷ عضو) به حضور نصف به علاوه یک عضو (۳ نفر از ۵ نفر) تغییر کرده است. به نظر می‌رسد غیبت‌های طولانی و پرشمار اعضای این شورا، دلیل این امر بوده باشد.

گشایش‌های جزئی برای فیلمسازان اول

در حالی که تهیه‌کنندگان اول پیشتر به هیچ وجه امکان همکاری با کارگردانان اول را نداشتند، طبق بند ۲-۶ دستورالعمل تازه، در صورت موافقت شورای پروانه ساخت با توجه به سابقه فعالیت و افتخارات سینمایی تهیه‌کننده اول، این امر امکان‌پذیر است.

پیشتر یک تهیه‌کننده می‌توانست برای حداکثر ۲ فیلم پروانه فیلمسازی دریافت کند، اما بنا بر ماده ۶-۱۰ این محدودیت برداشته شده، اگرچه اعلام شده از میان آثاری که به صورت همزمان با تهیه‌کنندگی یک نفر در حال تولید است، تنها یک فیلم می‌تواند کارگردان اول داشته باشد.

در حالی که در گذشته ۲۰ درصد از پروانه‌های فیلمسازی سالانه، می‌توانست به کارگردانان اول اختصاص یابد، در دستورالعمل تازه، این رقم به ۲۵ درصد افزایش یافته است.

مدت اعتبار پروانه ساخت سینمایی از ۵ به ۳ ماه کاهش یافته و مدت اعتبار پروانه ساخت غیرسینمایی که پیشتر عنوان نشده بود، یک سال در نظر گرفته شده است.

در حالی که در دستورالعمل‌های پیشین، هیچ محدودیتی برای اسامی آثار در نظر گرفته نشده بود، در ماده ۶-۲۰ این دستورالعمل برای نخستین بار، استفاده از اسامی تکراری یا واژگان بیگانه برای نام فیلم ممنوع شده است. جالب آن که این دستورالعمل عبارت «اسامی تکراری» را تعریف نکرده و مشخص نیست اسامی فیلم‌های پیش از انقلاب اسلامی که در سال‌های اخیر بارها بازاستفاده شده، ممنوعیت دارد یا خیر.

خبرگزاری صبا همچنین در گزارشی به بررسی دستورالعمل صدور پروانه نمایش فیلم خواهد پرداخت که همزمان با دستورالعمل صدور پروانه فیلمسازی، روز دوشنبه هفته جاری ابلاغ و منتشر شده است.

مصطفی قاسمیان

انتهای پیام/