به گزارش صبا به نقل از روابط عمومی موسسه هنرمندان پیشکسوت، نمایشگاه «گنجینه مانا» شامل آثار ۴۰ هنرمند پیشکسوت عصر سه‌شنبه هشت تیرماه توسط موسسه هنرمندان پیشکسوت و با حضور سید مجتبی حسینی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت، مریم معترف نایب رییس هیات مدیره موسسه هنرمندان پیشکسوت، حجت الاسلام دعایی، بهمن نامورمطلق رییس فرهنگستان هنر، قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی، مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران و جمعی از پیشکسوتان هنرهای سنتی و دیگر هنرمندان پیشکسوت در فرهنگستان هنر افتتاح شد.

در ابتدای مراسم افتتاحیه نیکنام حسینی پور مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در سخنانی گفت: نمایشگاه «گنجینه مانا» تلاش دارد تا حاصل دسترنج هنرمندان پیشکسوت عرصه هنرهای سنتی را که در مسیر اعتلای هنرهای سنتی و ارتقای فرهنگ و سنت‌های این سرزمین گام برداشتند، نمایش دهد.

متن سخنان او بدین شرح است:

«بنام خالق زیبایی‌ها

و او که بزرگترین هنرمند جهان آفرینش هست.

در ابتدا وظیفه خودم می‌دانم نام و یاد زنده یاد هنرمند فقید الله‌ویردی افراش را زنده نگه‌ دارم که در هفته گذشته او را از دست دادیم و امروز هفتمین روز درگذشت آن هنرمند فقید است اما نامش و آثارش مانا خواهند بود. البته فرزندان او در فضای فرهنگی کشور فعالیت می‌کنند که امیدوارم بتوانیم از حضور آن‌ها استفاده کنیم. همچنین یاد همه هنرمندانی را که در یک سال گذشته از بین ما رفتند زنده نگه می‌داریم و امیدوارم که همه هنرمندان و اهالی هنر همیشه سالم و تندرست باشند و جامعه بتواند از هنر آن‌ها استفاده کند.

خوش‌آمد می‌گویم به همه میهمانان عزیز و ارجمند و عذر ما را بپذیرید که به دلیل کرونا و شرایط ناپایداری که در کشور وجود دارد نمی‌توان برنامه‌ریزی دقیقی انجام داد، البته قرار بود ما این نمایشگاه را از ۱۸ خرداد داشته باشیم اما با مشورت خود هنرمندان به این تاریخ منتقل شد.

به نظر من جایگاه هنرهای سنتی به عنوان بخش هویت بخشی همیشه و در همه تاریخ مورد توجه بوده است. زیرا بخش عمده‌ای از فرهنگ و هنر و تاریخ این سرزمین با آن‌ها پیوند خورده است. نمی‌توان از هنرهای سنتی صحبت کرد اما از تاریخ نگوییم؛ هنرهای سنتی تاریخ تحول و تطور تاریخی این مرز وبوم را نشان می‌دهد. هنرمندانی که اینجا جمع شده‌اند نمونه کوچکی از جمع بسیار بزرگی در این سرزمین پهناور هستند که در نقاط مختلف ایران به هنرمندی و هنر آرایی مشغول‌اند، این خلق‌کنندگان آثار با ذهن خلاق خود و دست‌های پر توان از اجسام مختلف هنرهای بدیع و دستی را شکل می‌دهند یعنی هم ذهن هنرمندی دارند و هم دست‌های هنرسازی و چقدر باید هنرمند باشید که این توازن را بین ذهن و دست فراهم کنید. شاید بتوانیم بگوییم این‌ها کیمیاگر هستند، همه می‌دانیم کیمیاگر چه کاری را انجام می‌دهد تبدیل مس به طلا در تعریف اولیه آن و تبدیل جسم بی جان به شی که حامل پیام و یک فرهنگ است و به قول مولوی

ای کیمیا ای کیمیا در من نگر زیرا که من        صد دیر را مسجد کنم صد دار را منبر کنم

یا به قول حافظ

آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند             آیا بود که گوشه چشمی به ما کنند

در همین جمع ببینید خانم سیروس با خاک چه نقش‌هایی که نمی‌زنند یا آقای نگینی با سنگ چه هنرهایی که نمی‌آفرینند یا استاد نباتی از شیشه چه چیزی درست می‌کنند یا آقای طوسی با چوب یا آقای فیناستیان با فلز و… همه شما هنرمندان که باذهن خلاق خود از هیچ چیز همه چیز درست می‌کنید و در طول تاریخ میراث بانی کرده‌اید از این هنر اصیل ایرانی و با این هنر تاریخ را به نسل جدید پیوند زده‌اید.

این هنرها در همه زندگی روزمره ما نمود دارند اصلا در خانه‌هایی که این صنایع هنری وجود دارند یک آرامشی وجود دارد.

می‌خواهم از اینجا پیوندی بین این هنرها و صنایع خلاق و شهرهای خلاق که در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همت آقای حسینی و همکاران‌شان در معاونت و وزارتخانه انجام شده است بزنم که کار بسیار هوشمندانه‌ای بوده است که به‌صورت بین‌المللی توسط یونسکو در سطح جهان در حال انجام است.

در این طرح می‌گویند که توسعه باید به‌صورت متوازن حرکت کند هم اقتصادی و هم فرهنگی و اقتصاد هم باید بر بستر فرهنگ بومی و محلی حرکت کنند. شهر خلاق به معنای محیط فرهنگی و اجتماعی است که در آن امکان تحقق استعداد و خلاقیت افراد یعنی شهروندان فراهم است و در آن بازار هنرها و صنایع فرهنگی نسبت به سایر ابعاد اقتصادی از اهمیت و موقعیت بالاتری برخوردار است. با توجه به تنوع گسترده فرهنگی در ایران و بسترهای مناسبی که وجود دارد توجه به اقتصاد فرهنگ و هنرهای سنتی که استعداد هر بخش از کشور را نشان می‌دهد، می‌تواند باعث اشتغال زایی شوند زیرا هنر زایش دارد و زبان هنر زبان صلح است و آرامش و دوستی و شهرهای خلاق می‌توانند اینگونه باشند.

در ایران نیز شهرهای اصفهان، بندر عباس و سنندج به نوعی حوزه شهرهای خلاق هنرهای سنتی و صنایع دستی محسوب می‌شوند اما آیا ما می‌توانیم در ایران که زمانی جاده ابریشم و محل داد و ستد هنرهای سنتی بود و با این هنرها فرهنگ ما هم منتقل می‌شد و زبان فارسی را در چین و هند و… بر سر درب مساجد و اماکن فرهنگی می‌بینید اما آیا نباید در قرن جدید همت بزرگی کرد؟ به نظر من باتوجه به هنرهای سنتی که درون‌زا هستند می‌توان قدم‌های بزرگی را برای هم انتقال فرهنگ و هم توسعه نقاط مختلف کشور که هر کدام در یک حوزه استعداد دارند برداشت زیرا خلاقیت را درحوزه هنرهای سنتی می‌بینیم که هم اصالت دارند و هم حامل پیام هستند و می‌توانیم صادر کننده خوبی برای این هنرها باشیم و فرهنگ ایرانی هم خود به خود همراه آن‌ها صادر می‌شود.

در ایران باید مزیت رقابتی شهرها شناسایی گردند و برای هر شهر یا روستا و… کارکردی مشخص تعریف کرد و آن هم کارکرد برتر یعنی استعداد ذاتی و هنری هر شهر است و باید بجای یک‌دست شدن ذایقه‌ها رنگارنگی ذایقه‌ها و رنگین‌کمانی ایران را قبول کنیم تا در جامعه جهانی حل نشویم.

اما سوگمندانه باید اشاره کنم که این هنرها متاسفانه در حال کم‌‌فروغ شدن هستند درحالی‌که آن‌ها می‌توانند نقش مهمی در اشتغال و صادرات و ارزآوری داشته باشند اما قوانین دست و پاگیر و بی‌دغدغه بودن خیلی از نهادهای متولی باعث شده است که ما یکی یکی این هنرمندان را از دست بدهیم بدون اینکه جایگزینی داشته باشند.

مهم‌ترین دغدغه ما در حوزه هنرهای سنتی بحث آموزش هست که چگونه این هنرها به نسل جدید منتقل می‌شودند زیرا بخش عمده آن‌ها خود ساخته هنرمند است و یا سینه به سینه منتقل شده است؟؟ ما در موسسه در حد بضاعت خودمان کارهایی را برای ثبت تاریخ شفاهی و…شروع کرده‌ایم اما نهادهای دیگر چکار می‌کنند؟ مگر ما چند هنرمند شاخص دراین حوزه داریم که تجربه عینی و ذهنی آن‌ها باید ثبت و ضبط شود.

نکته بعدی معیشت این هنرمندان است و اگر پای صحبت و درد دل خیلی از آن‌ها بنشینید این هنرمندان فرزندان خود را از حضور در این عرصه نهی می‌کنند! چرا اینگونه است؟ شاید یک دلیل آن مسایل اقتصادی است و مشکلات دیگری که مجال دیگری می‌طلبد.

در پایان جا دارد از همه هنرمندانی که خیلی با احساس مسئولیت این کار را جلو بردند که بدون مشارکت آن‌ها این نمایشگاه به سرانجام نمی‌رسید، تشکر و قدردانی کنم، همچنین باید از فرهنگستان هنر و رییس آن نامورمطلق و آقای اسماعیلی دبیر فرهنگستان و یارزاده مدیر موسسه صبا و همه همکاران‌شان برای این همکاری تشکر ویژه کنم که امید به تداوم آن دارم و تشکر ویژه از حسینی معاون امور هنری و ریاست هیات امنای موسسه که مشوق ما در موسسه در راهبری کارهای فرهنگی هستند و همیشه هم پشتیبان خوب موسسه هستند تشکر کنم و همچنین همکاران ساعی و پر تلاش خودم.»

بهمن نامورمطلق رییس فرهنگستان هنر نیز در ادامه مراسم در سخنانی با تشکر از موسسه هنرمندان پیشکسوت و حضور اساتید پیشکسوت هنرهای سنتی به بیان خاطراتش از هم‌نشینی با اساتید هنرهای سنتی در نقاط و شهرهای مختلف کشور پرداخت.

وی، مرحوم محمدباقر برکت را تجسم یک هنرمند ایرانی سنتی دانست که آثارش نیز در نمایشگاه «گنجینه مانا» حضور دارد.

هنر ایران توسط احیا شدن نظام استاد شاگردی احیا می‌شود

نامورمطلق تاریخ را یک دیکتاتور مستبد دانست که اجازه ماندن به انسان‌ها نمی‌دهد، وی در این باره گفت: فرصت زندگی کردن برای آدم‌ها به صورت محدود وجود دارد و بیشتر باید تجربه کرد اما قشر هنرمندان پیشکسوت هیچ زمان پیری به خود نمی‌بینند، البته پیر می‌شوند اما پیری به خود نمی‌بینند اگر قشر جوان تولید محصول می‌کنند که خیلی هم خوب است اما پیشکسوتان تربیت انسان می‌کنند. ما سعی کردیم در دانشگاه استاد فرشچیان کاری کنیم که نظام استاد شاگردی برقرار شود و به صورت غیررسمی این موضوع پیگیری شود.

وی تصریح کرد: هنر ایران توسط احیا شدن نظام استاد شاگردی احیا می‌شود که در نهایت منجر به احیای هنرهای سنتی خواهد شد. بنابراین اگر بخواهیم سیطره هنرهای سنتی را حفظ کنیم، پیشکسوتان می‌توانند به ما کمک کنند.

رییس فرهنگستان هنر در پایان در پاسخ به یکی از حضار که درباره حمایت بیشتر از هنرمندان هنرهای سنتی سوال پرسید، اظهار کرد: فرهنگستان هنر کارش سیاستگذاری در عرصه فرهنگ و هنر است. در گروه‌های هفتگانه فرهنگستان، یکی از گروه‌ها عنوان هنرهای سنتی دارد که در حوزه سیاستگذاری و آموزش گامی جدی بر می‌دارد که نظام استاد شاگردی احیا شود. طرح تاسیس دانشگاه فرشچیان که برای احیای این نظام پدید آمد از همین گروه «هنرهای سنتی» نشات گرفته است. ما در حوزه بازار نمی‌توانیم دخالتی کنیم اما می‌توانیم در حوزه سیاستگذاری در این زمینه ورود کنیم. همچنان که زمانی که در وزارت میراث فرهنگی مسئولیت داشتم، قانون حمایت از استادکاران را به مجلس بردیم.

در پایان مراسم بهمن نامورمطلق، نیکنام حسینی پور، مجید رجبی معمار، حجت الاسلام محمود دعایی، مریم معترف به نمایندگی از هنرمندان به هنرمندان پیشکسوت لوح سپاس اهدا کردند.

نمایشگاه «گبنجینه مانا» به همت موسسه هنرمندان پیشکسوت و موسسه فرهنگی، هنری و پژوهشی صبا برگزار شد و علاقه‌مندان به هنرهای سنتی تا ۱۹ تیرماه می‌توانند برای تماشای این آثار به تالار آینه موسسه فرهنگی، هنری و پژوهشی صبا مراجعه کنند.