مهدی شامحمدی مستندساز ایرانی در گفتگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری صبا درباره مجموعه مستند «ثبت با سند برابر نیست» به تهیه‌کنندگی وحید کاظمی که این روزها برای دومین بار در شبکه مستند روی آنتن می‌رود، گفت: در تولید این مستند که به شکل جزیی و دقیق به یک سری عملکردهای رضاخان می‌پردازد تمام تلاش بر این بوده که منصف باشیم و بدون دلیل شخص یا اتفاقی را متهم نکنیم.

او با تاکید بر اینکه هدف روایت درست تاریخ بدون هیچ دخل و تصرف و تحریفی بوده است، افزود: وحید کاظمی که تهیه‌کنندگی این مجموعه مستند را برعهده دارد، نزدیک به ۱۰ سال درباره این موضوع تحقیق و پژوهش انجام داده است و طی سال‌ها سفر و پژوهش توانست آرشیوی از عکس‌ها و اسنادی را جمع‌آوری کند که بسیار مهم و ویژه هستند. همچنین پژوهشی که توسط گروهی درجه یک بدون هیچ حب و بغضی در این باره داشته من را بیشتر به حضور در این مجموعه مستند راغب کرد.

این مستندساز درباره علت حضور خود در این مجموعه مستند به عنوان کارگردان کار توضیح داد: مساله اصلی من برای حضور در این پروژه این بود که دوست داشتم بدانم واقعا رضاخان کیست! درنهایت فردی خائن بوده یا وطن پرست؟ چراکه دو طیف خاصی از افراد هستند که زمان مواجهه با رضا خان با آن‌ها نیز روبه رو می‌شویم؛ یک طیف افراد به شدت طرفدار و یک طیف افراد شدیدا مخالف رضاخان.

او افزود: طرفداران این شخصیت تنها دوره پیش از حاکمیت رضاخان یعنی از سال ۱۲۹۹ تا ۱۳۰۴ را می‌بینند؛ زمانی که کشور به شخصی نیاز داشت تا آشوب‌ها را بخواباند و یکپارچگی آن را حفظ کند که رضاخان با کودتای خود این کار را انجام داد، یا مجموعه فعالیت‌های عمرانی و آبادانی او طی سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۷ که آن هم به دلیل حضور افراد با نفوذ و درستی در کنار او بود، اما چشم روی شروع دوران استبداد و دیکتاتوری رضاخان طی سال‌های ۱۳۰۷ تا ۱۳۲۰ می‌بندند؛ دقیقا کاری که برعکس آن را مخالفان رضاخان انجام می‌دهند.

او افزود: دغدغه اصلی من تاریخ معاصر است و درباره آن هم بسیار کار انجام داده‌ام اما هیچگاه به دوره پهلوی نرسیدم و همیشه کارهای من برای پیش از مشروطه است. علت مهم حضور من در «ثبت با سند برابر نیست» در ابتدا علاقه خودم به آگاهی نسبت به رضاخان بود.

شامحمدی عنوان کرد: در ابتدا برای ورود به این پروژه ترسی هم داشتم چراکه وقتی به آلاشت جایی که رضاخان به دنیا آمده بود برای ضبط چند سکانس سفر کردیم نزدیک بود تعدادی توریست که برای بازدید آمده بودند، به ما حمله کنند به این دلیل که آن‌ها طرفدار رضاخان بودند و ما را در طیف مقابل خود و ضد رضاخان متصور شدند.

این مستندساز درباره محتوای این مجموعه گفت: محتوای این مجموعه مستند برگرفته از اطلاعات و پژوهش‌هایی بی‌طرف است چراکه در زمان پژوهش تیم پژوهشگر اتفاقات را بدون هیچ نگاه جانبدارانه‌ای ثبت و ضبط کرده است. زمانی که محتوای یک تحقیق و پژوهش بر اساس حقیقت باشد و از تمامی زوایا روایت شود می‌توان امیدوار بود که به روایت تاریخ پرداخته‌ایم.

او ادامه داد: با توجه به آرشیو کامل کار که شامل فیلم‌هایی از آفریقای جنوبی تا جزیره موریس می‌شود، تولید کار طولانی نشد و فقط تنها ۲ سفر داشتیم و من به املاکی در شمال کشور و شهر مازندران رفتم تا با افراد بومی و محلی‌های آن‌جا درباره دوره پهلوی اول صحبت کنم.

کارگردان مستند «هجده هزارپا» درباره رضاخان توضیح داد: اگر بخواهم به نکته‌ای درباره رضاخان اشاره کنم این است که ما در تاریخ کشورمان دیکتاتور کم نداشته‌ایم اما چیزی که درباره این فرد وجود دارد شخصیت مستبد اوست. دیکتاتوری با استبداد کمی متفاوت هستند و استبداد شکلی وحشتناک از یک حکومت است. رضاخان فردی با اعتماد به نفس پایین بوده است چراکه برخلاف دیگر پادشاهان مقام شاهی از پدر به او واگذار نشده است و او به شکل یک حقیقت پادشاهی خود را نپذیرفته‌ بود. ۴۴ هزار سند منگوله دار به نام رضاخان وجود دارد که تنها یکی از آن‌ها به هفت قریه در سوادکوه برمی‌گردد و یک سند او مربوط به شهر تنکابن است و این موضوع در دنیا بسیار مشهور است چراکه چه می‌شود که شاه یک مملکت که تمام کشورش برای اوست احساس می‌کند که اسنادی باید به نام او باشد. ما نیز با پیش رفتن به سمت این چرایی «ثبت با سند برابر نیست» را تولید کردیم.

این کارگردان درباره خروجی «ثبت با سند برابر نیست» بیان کرد: برای حضور در این پروژه بسیار خوشحال هستم هرچند که با خود تبعات زیادی نیز به همراه داشته است چراکه کار کردن درباره رضاخان کار سختی است به عنوان مثال زمانی که برای ساخت یک پروژه به سوریه می‌روی باید انتظار این را داشته باشی که از سوی یک طیف از افراد بایکوت شوی و در خیلی از محافل روشنفکرزده به تماشای فیلم ننشینند.

او در پایان عنوان کرد: همین رفتارها و ترس‌ها نیز باعث شد که خیلی از افرادی که انسان‌های درجه یکی بودند مقابل دوربین ما قرار نگیرند و این اتفاق کمی برای من ناراحت‌کننده بود.

فاطمه شوقی

انتهای پیام/