شیوا مقانلو نویسنده و مترجم، در گفتگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری صبا درباره سه‌گانه ادبیات ژاپن که سال گذشته با ترجمه او در نشر نیماژ منتشر شد، توضیح داد: سال ۱۴۰۰ در زمینه ترجمه برای من سال پرباری بود و اولین جلد از سه‌گانه ادبیات ژاپن به نام «کلارا و خورشید» نوشته کازئو ایشی‌گورو در بهار، جلد دوم به نام «اول شخص مفرد» نوشته هاروکی موراکامی در تابستان و سومین جلد به نام «آدم ماهی» اثر کوبو آبه در پاییز در نشر نیماژ منتشر شد.

دبیر بخش ادبیات بین‌الملل نشر نیماژ اظهار کرد: از طرفی در بخش ادبیات بین‌الملل نشر نیماژ هم سال پرباری را پشت سر گذاشتیم و طبق برنامه‌مان، علاوه بر بخش انگلیسی‌زبان خیلی جدی به ادبیات عرب‌زبان و نیز آثار جنوب شرق آسیا پرداختیم.

او در ادامه درباره چاپ ۱۲ رمان کوتاه در سال گذشته تصریح کرد: آخرین دستاور ما در زمستان و اسفند ماه ۱۴۰۰، مجموعه مینیماژها یا نیماژهای جیبی بود که ۱۲ جلدش بعد از آماده‌سازی دقیق و زحمات بلندمدت همکارانم در بخش‌های مختلف نیماژ، یکجا به بازار آمد. نیماژهای جیبی پروژه بزرگی است در معرفی رمان‌های کوتاه و برگزیده جهان، که ما آن‌ها را از ادبیات کشورهای مختلف جمع‌آوری و از زبان‌های اصلیشان به فارسی ترجمه می‌کنیم. قرار است این پروژه که مورد تاکید ویژه آقای اسدی مدیر نشر نیماژ نیز هست، همچنان ادامه پیدا کند و به امید خدا در زمان برپایی سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، چندین عنوان دیگر از این مجموعه هم منتشر می‌شود. در میان این نووِلاها، هم نویسندگان نام‌آشنا و معروف به چشم می‌خورند و هم نام نویسندگان مهم و جدیدی که برای اولین‌بار به مخاطبان فارسی زبان معرفی می شوند.

این مترجم در ادامه با اشاره به پیش‌رو بودن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عنوان کرد: ما دوست داریم با گزیده‌کاری و بهترین کیفیت در نمایشگاه کتاب حضور داشته باشیم و متقابلا انتظار داریم نمایشگاه بین‌المللی کتاب هم بهترین کیفیت را داشته باشد و شرایط استانداردی را در اختیار ناشران و مولفان قرار دهد تا بازده کار بالا رود.

حضور پرقدرت در نمایشگاه کتاب

او اضافه کرد: در زمان برپایی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اردیبهشت ماه، نشر نیماژ علاوه بر مینیماژها، آثار معمول قطع رقعی را نیز مثل قبل در حوزه ادبیات خارجی خواهد داشت و چندین رمان مهم و جذاب از زبان‌های آلمانی، عربی، فرانسوی، ایتالیایی، روسی و انگلیسی برای مخاطبان عزیز آماده کرده ایم.

مترجم «کلارا و خورشید» تصریح کرد: بخش ناداستان ما در نیماژ نیز فعال شده است و با سه کتاب ناداستان در نمایشگاه تهران حاضر می شویم؛ سه کتاب جدید از سه زبان و فرهنگ مختلف دنیا، که هر سه زندگینامه‌های داستانی خواندنی و پرکششی هستند.

مقانلو درپاسخ به اینکه شخصاً چه آثار ترجمه جدیدی در نمایشگاه خواهد داشت، گفت: مهم-ترینشان مجموعه داستان «گمشده در شهربازی» نوشته جان بارت است که گرچه این کتاب را خیلی قبل ترجمه کردم، اما چاپش بنا به دلایلی طول کشید و به امید خدا امسال از سوی نشر نیماژ منتشر می‌شود و در نمایشگاه کتاب خواهد بود. این کتاب یکی از مهم ترین آثار ادبیات پست‌مدرن دنیاست که همچنان به عنوان نمونه درخشان ادبیات متافیکشن یا فراداستان در دانشگاه‌های ادبیات جهان تدریس می‌شود.

مقانلو با شاره به اینکه سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران پس از وقفه‌ای دوساله در اردیبهشت ماه به صورت مجازی و حضوری برگزار می‌شود، پیش‌بینی خود را از این رویداد فرهنگی بیان کرد: فکر می‌کنم نمایشگاه امسال خلوت‌تر از دوره‌های قبل از کرونا باشد و شاید همه ناشران نتوانند مانند گذشته و با توان کافی حضور داشته باشند، که به نظرم کاهش روند تولید کتاب در دوران کرونا و مشکلات اقتصادی ناشران و مبهم بودن توان خرید مردم، از دلایل اصلی باشد. البته امیدوارم این پیش‌بینی درست نباشد و هم ناشر و هم خریدار استقبال زیادی کنند. این نکته را هم عنوان کنم که من شخصاً متوجه هستم برپایی نمایشگاه برای چرخه اقتصادی کتابفروشی‌ها خوب نیست و در عین حال که از فضای بالقوه ادبی و نظری نمایشگاه و نیز دیدار همکاران لذت می‌برم، اما در طول سال مخاطبان را به خرید از کتابفروشی‌ها هم تشویق می‌کنم.

او افزود: حتی شنیدم صحبت‌هایی مطرح شده بود که امسال حضور در نمایشگاه صرفا برای آشنایی و معرفی آثار باشد و خرید کتاب ازطریق سایت یا بیرون از نمایشگاه انجام شود. به نظر من این برنامه‌ریزی برای کوتاه‌مدت مناسب نیست و واقعیت این است که هم مردم ما به فرهنگ خرید حضوری عادت دارند و هم ناشر راحت‌تر است که محصولش را همان‌جا بفروشد. اگر نمایشگاهی مثل کتاب فرانکفورت در چند روز اول هر دوره خرید حضوری ندارد، به این دلیل است که بیشتر مراجعان برای گفتگو، امضای کتاب، معرفی اثر، تبادل رایت کتاب، باخبرشدن از فعالیت‌های یکدیگر، حضور در سمینارها و بازارهای تخصصی و… به آنجا می‌آیند و مردم این روند را پذیرفته اند که خرید سالانه را از کتابفروشی‌ها انجام دهند اما واقعیت این است که ما ترجیح دهیم وقتی به نمایشگاه می‌آییم و کتاب‌های تازه و مثلاً خود نویسنده و مترجم را هم می‌بینیم، در همان فضای پر شور و شوق خریدمان را هم انجام دهیم.

دبیر بخش ادبیات بین‌الملل نشر نیماژ در بخش دیگری از گفتگو با اشاره به سرعت پایین چاپ کتاب در سال های گذشته، گفت: این اتفاق برای اکثر ناشران در ۲ سال گذشته رخ داد، چون وضعیت عرضه و تقاضای کتاب خیلی نامعلوم بود. البته تمام مشاغل تحت تاثیر پاندمی قرار گرفتند، ولی مشاغل فرهنگی اول و بیشتر از همه آسیب دیدند به همین دلیل ناشران هم چندان ریسک نکردند و روند چاپ کتاب کُند شد. البته باید بگویم که این اتفاق لزوما بد نیست و گاهی با طمانینه حرکت کردن به ناشران و تولیدکنندگان فرهنگی اجازه می دهد تا انتخاب‌های درست‌تری داشته باشند.

باید به سمت رعایت قانون کپی رایت برویم

مترجم «اول شخص مفرد» درباره رقابت در حوزه ترجمه کتاب در حوزه نشر کشور ما که گاهی منجر به چاپ ترجمه‌هایی با کیفیت پایین می‌شود، توضیح داد: این مساله همیشه بوده است و خواهد بود. به هرحال کشور ما قانون کپی رایت را امضا نکرده است و حتی اگر ناشری کپی رایت اثری را بخرد، این تضمین وجود ندارد که ناشر دیگری آن کتاب را ترجمه نکند. من معتقدم ما در نهایت باید به سمت رعایت قانون کپی رایت برویم تا هم عملکردمان شفاف‌تر باشد، هم از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری شود اما یک واقعیت هم این است که همیشه گرفتن کپی رایت یک اثر به این معنا نیست که لزوما بهترین ترجمه هم از آن انجام می‌شود. ما شاهد کتاب‌های متعددی در بازار ایران هستیم که با رعایت حق کپی ترجمه شده اند، اما ترجمه‌های بد و ضعیفی دارند. اینجا این پرسش پیش می‌آید که آیا مخاطب ایرانی حق ندارد ترجمه درست و خوب بخواند؟ و اگر بله، تکلیفش با کتابی که با رعایت کپی رایت ترجمه شده، چیست؟ کپی رایت بحث پیچیده و پردامنه‌ای با جوانب متعدد حقوقی، اخلاقی و اقتصادی است که رسیدن به یک اجماع درست و منطقی، نیاز به زمان وکارشناسی و دلسوزی بسیار دارد.

مقانلو در پایان خاطرنشان کرد: من شخصا هرگز کتاب ترجمه‌شده‌ای را که در بازار موجود است، ترجمه نمی کنم. بارها پیش آمده که پس از ترجمه یک اثر توسط من، ترجمه‌های دیگری هم از آن منتشر شده‌اند، اما خودم سمت کتابی که ترجمه شده، نمی‌روم. البته دوستان و همکاران گرامی من هم حتما دلایل خود را برای ترجمه مجدد یک کتاب دارند و به تصمیم آن‌ها احترام می گذارم اما در نهایت خود مردم و مخاطبان تصمیم می‌گیرند که چه ترجمه‌ای ماندگار شود و چه ترجمه‌ای فراموش.

«سی‌و‌سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران» از بیست‌ویکم تا سی‌ویکم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ به صورت فیزیکی در مصلای امام خمینی(ره) و به صورت مجازی در سامانه ketab.ir برگزار می‌شود.

ندا زنگینه

انتهای پیام/