تلویزیون ایران پس از انقلاب اسلامی، شکل و
شمایل دیگری به خود گرفت و نوع برنامه‌سازی آن با گذشت زمان کامل و کامل‌تر شد. با
این‌که همچنان کاستی‌‌هایی در نوع مدیریت، بخش‌های اجرایی و کیفیت برنامه‌‌ها وجود
دارد؛ اما به هرحال شیوه و سبک و سیاق برنامه‌سازی، روندی صعودی را طی کرده است و این
پیشرفت کم و بیش را مدیون برنامه‌سازانی هستیم که در ابتدای راه و طی سال‌هایی که
رسانه ملی از لحاظ سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد، مسیری
سخت و دشوار را پیموده‌اند.

این هنرمندان، اشخاصی هستند که در دهه‌‌های گذشته با وجود
کمبود امکانات مختلف، نام خود را به‌واسطه آثارشان در لیست ماندگاران عرصه
تلویزیون ثبت کرده‌اند و این روزها کسی سراغی از آن‌ها نمی‌گیرد. اما این کارگردان‌‌های
فراموش‌شده چه کسانی هستند و با تولید کدام سریال‌ها ماندگار شده‌اند؟ گزارش پیش
رو در این‌باره است.

حمید تمجیدی

حمید تمجیدی؛ تهیه‌کننده، نویسنده، بازیگر، تدوینگر و
کارگردان آثار داستانی و مستند، یکی از هنرمندانی است که سال‌هاست نامش را در
تیتراژ برنامه‌‌های تلویزیون نمی‌بینیم؛ زیرا پس از سال‌ها فعالیت تلویزیونی و
سینمایی، در سال۲۰۰۶ به کانادا مهاجرت کرده است. تمجیدی که دانش‌آموخته دانشکده صداوسیماست،
طی سال‌های فعالیتش در ایران، علاوه بر تهیه‌کنندگی، چند اثر مستند و داستانی را
نوشته و کارگردانی کرده و در چند فیلم سینمایی ایفای نقش کرده است.

حمید تمجیدی با ساخت سریال پلیسی «مزد ترس» نام خود را در لیست
ماندگاران عرصه تلویزیون ثبت کرد. «مزد ترس» سریالی موفق در ژانر پلیسی است که در
سال۷۱ تولید و پخش شد و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. «درخت»، «هوردورق» و
«آوای برگ‌ها» نیز آثار مستندی هستند که حمید تمجیدی کارگردانی آن‌ها را به عهده
داشته و از فیلم‌های سینمایی او می‌توان به «شب بی‌پایان»، «چهارشنبه عزیز» و «گل
سرخ» اشاره کرد.

حمید تمجیدی که در حال حاضر ساکن کانادا است، همچنان مشغول
فیلمسازی است و آثارش در چند جشنواره مختلف نمایش داده شده‌اند.

قاسم جعفری

قاسم جعفری؛ نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده است و مخاطبان
او را با سریال محبوب و جوان‌پسند «خط قرمز» به یاد می‌آورند که در اوایل دهه۸۰ به
روی آنتن رفت. او که فعالیت در عرصه سینما را با حضور در گروه تولید آغاز کرده،
نخستین اثر سینمایی‌‌اش را در سال۷۳ ساخته که «ماه مهربان» نام دارد و از دیگر
آثار سینمایی او می‌توان به «قاصدک»، «گرگ و میش»، «مجنون لیلی»، «پروانگی» و
«دختران» اشاره کرد؛ که این آخری به مدت سه‌سال توقیف بود و درنهایت مجوز پخش ویدئویی
آن صادر شد. آخرین اثر سینمایی قاسم جعفری نیز «عین شین قاف» نام دارد که در سال۹۳
تولید شده و بازیگرانی چون بهاره کیان‌افشار، سیما تیرانداز و نیما رئیسی در آن
ایفای نقش کرده‌اند.

گفتنی است قاسم جعفری با ساخت سریال «مسافری از هند» و
«کمکم کن» که به‌ترتیب در سال‌های ۸۱ و ۸۳ تولید شده‌اند، توانست مخاطبان زیادی را
جذب تلویزیون کند. «غریبانه» و «از نفس افتاده» نیز سریال‌های دیگری هستند که قاسم
جعفری کارگردانشان بوده است.

قاسم جعفری چند سالی است که از کارگردانی دست کشیده و مدتی
است مدیریت سالن تئاتر «شهرزاد» را به عهده دارد.

حمید لبخنده

حمید لبخنده؛ نویسنده، بازیگر و کارگردان تلویزیون و سینما،
یکی از هنرمندانی است که در دهه۷۰ مورد توجه مدیران سازمان صداوسیما بود و در همان
سال‌ها سریال‌های محبوب و عاشقانه «در پناه تو» و «در قلب من» را به روی آنتن برد
که هر دو جوان‌پسند بودند و مورد توجه مخاطبان قرار گرفتند.

لبخنده در ادامه روندی که پیش گرفته بود در سال۸۱ سریال
عاشقانه دیگری را به روی آنتن برد که «با من بمان» نام داشت. این سریال گرچه به
اندازه دو عاشقانه قبلی‌‌اش موفق نبود اما به هر حال یکی از آثار موفق تلویزیون به
شمار می‌رود.

حمید لبخنده که از سال۴۶ با ثبت‌نام در کلاس‌های بازیگری دکتر
حسینعلی طباطبایی وارد وادی هنر شد و فارغ‌التحصیل بازیگری و کارگردانی تئاتر از دانشکده
هنرهای زیباست، از اواسط دهه۶۰ پا به عرصه تلویزیون گذاشت و «راویان اخبار» نخستین
مجموعه تلویزیونی اوست.

لبخنده تا اواخر دهه۸۰ و ابتدای دهه۹۰ در تلویزیون حضور
داشت و طی سال‌های فعالیتش در عرصه تلویزیون سریال‌هایی چون «این شرح بی‌نهایت»،
«حکایت‌نامه» و «مهر و ماه» را کارگردانی کرد و «دارگل» و «ساعت بدون عقربه» تله‌فیلم‌هایی
هستند که لبخنده کارگردان آن‌ها بوده است. حمید لبخنده که تنها فیلم سینمایی‌‌اش «آبی»
نام دارد تا سال۹۰ در تلویزیون حضور داشت و سریال «رازهای یک خانه» آخرین اثر
تلویزیونی اوست که در سال۹۰ تولید شد و با عنوان «یاد باد» به روی آنتن شبکه چهار
سیما رفت.

حمید لبخنده سال‌هاست مدیریت آکادمی «سمندریان» را به عهده
دارد و مدت‌هاست در عرصه تلویزیون و سینما فعال نیست.

امراله احمدجو

امراله احمدجو که مخاطبان تلویزیون او را با سریال «روزی
روزگاری» به یاد می‌آورند، فارغ‌التحصیل فیلمبرداری از مدرسه عالی تلویزیون است و
اولین اثر سینمایی‌‌اش «شاخه‌های بید» نام دارد که در سال۶۷ ساخته شد.

امراله احمدجو که سینماگران و اهالی تلویزیون او را هنرمندی
وسواس و مبادی اخلاق می‌دانند در دهه۶۰ با ساخت سریال «سردار جنگل» پا به عرصه
تلویزیون گذاشت و پس از آن در سال۱۳۷۰، سریال «روزی روزگاری» را کارگردانی کرد که
بازی درخشان خسرو شکیبایی، ژاله علو و جمعی از بازیگران کاربلد تلویزیون و سینما
نقطه قوت آن است. این کارگردان چند سال بعد سریال «تفنگ سرپر» را ساخت که ماهیتی
تاریخی داشت. «تفنگ سرپر» با وجود تولید سخت و زمان‌بر نتوانست مانند سریال محبوب
«روزی روزگاری» توجه مخاطبان را به خود جلب کند، اما با این حال همچنان یکی از
بهترین و کم‌نقص‌ترین آثار تلویزیونی به شمار می‌رود. «پشت کوه‌‌های بلند» آخرین
اثر تلویزیونی امراله احمدجو است که در سال۹۱ به روی آنتن شبکه سوم سیما رفت و
نسبت به دو اثر قبلی موفقیت‌‌های زیادی کسب نکرد.

امراله احمدجو که در سینما نیز فعال بوده و نویسندگی
فیلمنامه‌‌های «دنیای وارونه» و «تفنگ‌های سحرگاه» را به عهده داشته و فیلم
سینمایی «شاخ‌‌های بید» را در سال۶۷ کارگردانی کرده، از سال۹۱ در تلویزیون حضور
ندارد.

محمدرضا هنرمند

محمدرضا هنرمند که در دهه‌‌های۶۰ و ۷۰ یکی کارگردان‌‌های پرکار
بود، در سال۶۱ با فیلم «مرگ دیگری» پا به عرصه سینما گذاشت و پس از
آن فیلم‌های مطرحی چون «زنگ‌ها»، «رد پایی بر شن»، «دزد عروسک‌ها»، «دیدار»، «مرد
عوضی»، «مومیایی۳» و «عزیزم من کوک نیستم» را جلوی دوربین برد. هنرمند با این‌که عمده
فعالیتش در سینما بوده چند سریال تلویزیونی نیز تولید کرده که همه آن‌ها آثاری خوش‌ساخت
هستند و در زمان پخش، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته‌اند.

محمدرضا هنرمند در سال۷۷ با ساخت سریال محبوب و طنز «کاکتوس»
پا به عرصه تلویزیون گذاشت که قصه، فضا و بازی خوب بازیگرانی چون زنده‌یاد خسرو
شکیبایی، سیروس ابراهیم‌زاده، رضا فیض‌نوروزی، سروش صحت و زهره مجابی رضایت
مخاطبان را جلب کرد و باعث شد تا سه فصل دیگر این اثر تلویزیونی تولید شود و از
شبکه اول سیما به روی آنتن برود. مجموعه سه‌گانه «کاکتوس» فضایی آپارتمانی داشت و
لوکیشن‌‌های متعددی نداشت، اما با این حال همچنان یکی از سریال‌های موفق تلویزیون
به شمار می‌رود.

«زیر تیغ» یکی دیگر از سریال‌های موفق محمدرضا هنرمند است
که برخلاف دیگر آثار او حال‌وهوایی تراژیک داشت و بازیگرانی چون پرویز پرستویی،
آتیلا پسیانی، فاطمه معتمدآریا و کوروش تهامی در آن ایفای نقش می‌کردند. این سریال
در سال۸۵ از شبکه اول سیما پخش شد و یکی از آثار پرمخاطب رسانه ملی به حساب می‌آید.

سریال «آشپزباشی» با بازی پرویز پرستویی، فاطمه معتمدآریا،
مهراوه شریفی‌نیا و فرهاد اصلانی، آخرین اثر تلویزیونی محمدرضا هنرمند است که در
سال۸۸ تولید شد حال‌وهوایی طنز داشت و اثری خانوادگی محسوب می‌شد. این سریال یکی
از پرهزینه‌ترین آثار تلویزیونی طی این سال‌هاست.

محمدرضا هنرمند نزدیک به یک دهه است که در تلویزیون حضور
ندارد و در سینما نیز فعالیت نکرده است.

یادی از دیگر بزرگان

با این‌که در این گزارش مجال پرداختن به دیگر کارگردان‌‌های
فراموش‌شده تلویزیون و آثار ماندگارشان نیست، اما می‌توان از آن‌ها نام برد و یاد
و خاطره‌شان را زنده کرد.

زنده‌یاد اکبر خواجویی کارگردان سریال ماندگار «پدرسالار»،
زنده‌یاد شهریار پارسی‌‌پور کارگردان سریال «مرگ در سکوت»، زنده‌یاد بهمن زرین‌‌پور
کارگردان سریال‌ »آوای فاخته»، محمدعلی طالبی کارگردان سریال «گل پامچال»، یداله
صمدی کارگردان سریال «شهر آشوب»، ضیاءالدین دری کارگردان «کیف انگلیسی» و «کلاه‌پهلوی»،
برخی از کارگردان‌‌هایی هستند که با تولید آثار باکیفیت، نام خود را در لیست
ماندگاران تلویزیون ثبت کرده‌اند.

وحید خانه‌ساز