بیست‌وچهارمین نشست آیین آواز، هم‌زمان با جشن دوسالگیِ
آغاز به کار این نشست تخصصی آموزشی با برنامه‌های متنوع و مفصلی در فرهنگسرای
ارسباران برگزار شد. اجرای شش قطعه آواز، به همراه ارائه دو مبحث فنی و تئوریک و
همچنین دو سخنرانی کوتاه و پخش یک تصنیف جدید برای اولین بار (هدیه برگزارکنندگان
آیین آواز به مناسبت جشن دوسالگی) ازجمله این برنامه‌ها بود.

نخستین اجرای نشست به عیسی احمری خواننده جوان اختصاص داشت.
او در دستگاه شور آواز خواند و احسان عظامی با تار او را همراهی کرد. احمری صدای
خوبی دارد و اندوختن دانش و تجربه بیشتر در آینده می‌تواند از او آوازخوانی مطرح
بسازد. قاسم ضیایی صدر دیگر جوان خواننده نشست، دومین اجرا را بر عهده داشت. صدای
او را که در بیات اصفهان می‌خواند ایمان جمشیدی با تارش که بسیار هم پرجنب‌وجوش می‌نواخت
همراهی کرد.

جمال‌الدین منبری و آواز ماهور

به‌گزارش «صبا»، در ادامه نوبت به جمال‌الدین منبری رسید که
آواز ماهوری را به همراه بربط علی‌اکبر داداش‌زاده اجرا کند و حس و حالی به فضای
ارسباران ببخشد. با پایان این قسمت، منبری روی صحنه ماند تا به‌عنوان مهمان ویژه
در نخستین مبحث فنی نشست شرکت کند. عنوان مبحث «آواز خوب چیست و آواز خوان خوب
کیست؟» بود که مثل همیشه علی شیرازی هم به‌عنوان کارشناس‌مجری همراه این مبحث بود.

پس از نشستن این دو تن در محل مخصوص ارائه مباحثه فنی و
تئوریک، ابتدا شیرازی ضمن تبریک به مناسبت دوسالگی شروع به کار برنامه و آغاز
سومین سال از بیم‌ها و امیدهای هنر آواز ایرانی سخن گفت و از دشواری‌های کارش در
این مدت به‌عنوان مبدع و مدیر سخن گفت. او همچنین از تلاش‌های شهرام صارمی به‌عنوان
مهم‌ترین حامی آیین آواز و برگزاری آن تقدیر کرد. در ادامه تصنیفی با صدای علی
شیرازی که درست در همین روز برگزاری برنامه آیین آواز مراحل ضبط و میکس و مسترینگ
آن به پایان رسیده بود به‌عنوان هدیه برگزارکنندگان برنامه برای حاضران در
ارسباران پخش شد. مازیار عطاریان کار تنظیم و میکس و مسترینگ این تصنیف را که در
دستگاه ماهور ارائه شد بر عهده داشته و شهرام صارمی، علیرضا چراغچی، آرمان غزنوی،
کاوه اسدی و علی عرب‌خوانساری نیز نوازندگان آن بودند.

ای حنجره، ‌ای یگانه‌ترین ساز جهان!

سپس شیرازی میکروفون را در اختیار منبری قرار داد و او نیز
ویژگی‌های آوازخوان و آواز خوب را به این ترتیب از نظر گذراند: «هنر آواز اساساً
هنری است که جنبه عام دارد و هر انسانی دوست دارد حداقل در خلوت تنهایی خودش هم که
شده آوازی را زمزمه کند. حنجره آدمی نیز یگانه‌ترین و منحصربه‌فردترین ساز جهان
است. هر خواننده هنرمند اعم از هنرجو یا آوازخوان حرفه‌ای و باتجربه می‌کوشد به
بهترین وجهی از امکانات و ویژگی‌های صدایش بهره لازم را ببرد و در آثار و همچنین
به هنگام زمزمه‌هایش این فاکتورها را عرضه کند. در آواز ایرانی ما سر و صدای سینه
را داریم و غنه و گاهی هم خش و گرفتگی در برخی صداها را که می‌توان از همین ویژگی‌ها
هم به‌صورت هنری در موقع خواندن و اجرا استفاده بهینه کرد.»

وی افزود: «به این ترتیب لازم است که خواننده یا هنرجوی
آواز تمامی عوامل مهم و عناصر مؤثر در خواندن را بشناسد. ازجمله آن‌هاست؛ شناخت
خوب و دقیق اندام‌های صوتی، فیزیک حنجره که در هر کس تقریباً مخصوص به خود اوست
یعنی هر شخصی علاوه بر ویژگی‌های عام حنجره، بافت صدا و حنجرۀ خودش را دارد. ضمن
این‌که شناخت گستره صوتی هر کس از خودش برای ادامه کار او بسیار مهم است.»

نقطه طلایی صدا موازی با نقطه طلایی میمیک

منبری انتخاب کلام مناسب به همراه گزینش ملودی مناسب برای
هر کلام انتخاب‌شده را از مهم‌ترین ویژگی‌های آواز و آوازخوان خوب دانست. او از
رعایت دقیق متر آواز و پرداخت درست دقایق و ظرایف هر اثر آوازی نیز به‌عنوان مؤلفه
مهم دیگری نام برد. شیرازی هم در تکمیل دیدگاه مهمان برنامه گفت: «یادش بخیر؛ عباس
کیارستمی فیلمساز مشهور و بین‌المللی کشورمان در توجیه انتخاب خیل بازیگران شناخته‌شده
و باسابقۀ زن سینمای ایران برای ایفای نقش‌های کوتاهی و اکثراً گریان فیلمش به نام
«شیرین» گفته بود این عزیزان به سبب شناخت درست و دقیق از زوایای پنهان و آشکار
چهره و میمیک خودشان به‌خوبی می‌توانند هدف من را به‌عنوان صاحب اثر از اجرای ایده‌هایم
برآورده کنند. من هم از این سخن کیارستمی وام می‌گیرم و می‌گویم یک آوازخوان خوب و
دقیق، حتماً بایستی از اعضا و اندام‌های صوتی و حنجره خودش شناخت خوبی به دست
داشته باشد و ظرفیت‌های صدایش را هم به‌خوبی بشناسد. ضمن این‌که یک خواننده باید
نقطه طلایی صدایش را بداند و حتماً از نقاط طلایی صدای خود در اجراهایش سود ببرد.»

امیدآفرینی در دل اهل هنر

با پایان نخستین مبحث فنی این ماه، شیرازی از امیر مداح؛
خواننده و مدرس آواز، دعوت کرد روی صحنه بیاید و خبری خوش را با زبان خودش برای
همه اعلام کند. مداح ابتدای قطعه کوتاه آوازی را در دستگاه نوا به میمنت جشن
دوسالگی خواند و سپس از جشنواره‌ای محلی گفت که هفته گذشته در دلیجان برگزار شده
بود و او به‌عنوان داور این جشنواره آوازی، در آن‌جا چند نوجوان خوشخوان را کشف
کرده و به‌عنوان پدیده از آن‌ها نام برد. شیرازی هم قول داد تا در ماه‌های آینده
این نوجوانان در آیین آواز ارسباران معرفی شوند و به هنرنمایی بپردازند. مداح
همچنین با خوشحالی اعلام کرد که برگزاری نشست ابتکاری آیین آواز باعث شده تا محافل
زیادی با هدف و انگیزه برگزاری این نشست در سراسر کشور پا بگیرد و امیدهای زیادی
را در نزد اهل این هنر بیافریند که قطعاً در آینده نزدیک به پویایی و بالندگی
مجموعه هنر موسیقی ملی در کشورمان خواهد انجامید.

در ادامه نوبت به سخنرانی محمد اسعدی، معاون فرهنگسرای
ارسباران رسید که ضمن تمجید از استادان و هنرمندان همیشه‌همراه برنامه آیین آواز،
از تلاش‌های علی شیرازی و شهرام صارمی به‌عنوان دو بنیانگذار آیین آواز و همچنین علیرضا
معینی(مجری همیشگی برنامه) نیز تجلیل کرد.

وقتی داوود آزاد سالن را غرق در سرخوشی می‌کند

با پایان این سخنرانی، داوود آزاد خواننده و آهنگساز شناخته‌شده
روی صحنه آمد و چند تصنیف از ساخته‌های خودش را به مناسبت جشن دوسالگی آیین آواز
اجرا کرد. آزاد ضمن خواندن خودش هم می‌نواخت و در فواصلی با ساز عود و در جاهایی
هم با تنبور خودش آواز می‌خواند. نبیل یوسف شرایلی نوازنده دف هم او را همراهی می‌کرد.
آزاد توانست فضای انرژیک و وجد زیادی را در ارسباران به وجود آورد به گونه‌ای که
حاضران در سالن نیز در دقایقی با او هم‌آوایی می‌کردند.

آواز ایرانی احوال خوبی ندارد

آزاد در پایان اجرایش از صحنه پایین نیامد و به همراه
شیرازی دومین مبحث فنی را با عنوان «اوضاع امروز آواز ایرانی» ارائه کرد. آزاد
گفت: «برخی معتقدند آواز ایرانی در این سال‌ها با پیشرفت و موفقیت همراه بوده اما
با کمال تأسف من باید به اطلاع برسانم که چنین نیست. برعکس، این هنر دچار رکود و
پسرفت و ضعف‌های زیادی شده و اوضاع و احوال خوبی هم ندارد. شاخصۀ آن هم این است که
یک صدا و یک شیوه به‌عنوان استاندارد آواز معرفی شده و همه به بازخوانی و تقلید از
همان یک شیوه و صدای غالب مشغولند». وی افزود: «مشکل دیگر این است که مدرسان گرامی
آواز به جای کشف قابلیت‌های صدای مخصوص هر هنرجو، به بازخوانی و بازتولید صدای
خودشان توسط هنرجو رضایت می‌دهند و هنرجو پس از مدتی صدای خودش را به فراموشی می‌سپارد
و تحت تأثیر تشویق و تأیید استادش به همان مسیر غلط ادامه می‌دهد در حالی که هر کس
صدا و اثر انگشت خودش را دارد و مدرسان باید در کشف، پرورش و بالندگی همین صدای
اصیل و ناب در هنرجو اهتمام ورزند.»

اجرای گروه آرمان به سرپرستی آرمان غزنوی که خودش هم تار می‌نواخت
با صدای پدرش مرتضی غزنوی که افشاری خواند آخرین بخش از برنامه‌های نشست بود. مهدی
رستم مظاهری(سنتور)، کامران منصوری(نی)، عظیم شمیسا(کمانچه)، زهرا زوبین‌پران(عود)
و علیرضا شمس(تمبک) دیگر هنرمندان گروه بودند که کارشان با استقبال مخاطبان روبه‌رو
شد.

اطلاع‌رسانی برنامه بعدی آیین آواز

در پایان برنامه نیز علیرضا معینی مجری اعلام کرد که بیست‌وپنجمین
نشست آیین آواز از ساعت۱۸ سه‌شنبه ۱۳شهریور در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد
شد. علی رستمیان، محمد ملاآقایی، میلاد کیایی، سیما مافیها، بامداد فلاحتی، فاضل
جمشیدی، سهیلا گلستانی، مازیار عطاریان، حسام صحرایی، عبدالعظیم زرین‌کوب، ساسان
بازگیر، مصطفی نجمی، علی‌اکبر کهربایی، شیرین حیات‌بخش، دکتر بیژن گودرزی، محمد
قزلباش، مجید پایدار، حمید لاجوردی، امیر متولی، منصور رسولی، مسعود میرزاحیدر،
امیر شرفیان، مسعود اعرابی، مسعود عرب، سلیم سکوتی، کاوه اسدی، مریم سلیمانی،
محمود حشمت و طهمورث شاهرخی ازجمله چهره‌های هنری و فرهنگی حاضر در نشست بودند.
ضمن این‌که اعلام شد بیست‌وپنجمین نشست آیین آواز از ساعت۱۸ سه‌شنبه ۱۳شهریور در
فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.

علی مینایی