«شب‌های جز۴» نام رویدادی بین‌المللی
است که قرار است به همت «سازباز» و با حمایت و اسپانسری شرکت هاکوپیان به‌مدت چهار
شب در فرهنگسرای نیاوران برگزار شود. در این فستیوال مهم و البته خصوصی، هنرمندان
بین‌المللی و برجسته‌ای همچون کارلو ماور، نیوئن لِ، کیاوش صاحب‌نسق، آرشید آذرین،
کوارتت کاسته، سردار سرمست و… در روزهای ششم تا نهم مردادماه به اجرای برنامه می‌پردازند.
همان‌طور که از نامش هم برمی‌آید این چهارمین رویداد از همین سری برنامه «شب‌های جز»
است و به‌نظر می‌رسد علاقه‌مندان به موسیقی جز دیگر می‌توانند روی استمرار و حرفه‌ای
بودن این برنامه حساب کرده و برای استفاده کردن و لذت بردن از آن برنامه‌های
خودشان را تنظیم کنند چرا که فستیوال‌های خصوصی در اغلب موارد به‌علت مشکلات مختلف
اقتصادی و غیراقتصادی در ایران مقطعی برگزار شده و نتوانسته‌اند تبدیل به برند در
سبک‌های مختلف موسیقی شوند اما به‌نظر می‌رسد سازباز با لوگوی «شب‌های جز» قدم در
راه تبدیل کردن رویدادش به یک برند معتبر بین‌المللی برداشته است، خاصه آن‌که در
یکی دو سال اخیر موسیقی جز در میان جوانان و میان‌سالان در اقصی‌نقاط ایران از
اقبال نسبی برخوردار شده است و بسیاری از افراد به‌طور جدی به این گونه موسیقی و
زیرشاخه‌های آن علاقه‌مند شده و رویدادهای مربوط به آن را پیگیری می‌کنند. پدرام
نیک‌سیرت به اتفاق امیرحسین شهنازی موسسان سازباز هستند که برنامه‌ریزی و فعالیت‌های
اجرایی این رویدادها به عهده آنان است. احسان صدیق؛ نوازنده گیتار و عضو کوارتت
کاسته یکی از گروه‌های شرکت‌کننده در «شب‌های جز۴» است. به بهانه برگزاری این
فستیوال گپ‌و‌گفتی با پدرام نیک‌سیرت و احسان صدیق داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

اتفاقی که معمولا در فستیوال‌های «ورلدمیوزیک»
و «جز» در سطح بین‌المللی می‌افتد ارتباط گرفتن موزیسین‌ها و اجراهای مشترک در
اختتامیه‌های فستیوال یا در بخش‌های جنبی آن‌هاست. آیا در «شب‌های جز» هم شاهد
چنین رویدادی خواهیم بود؟

پدرام نیک‌سیرت: شب چهارم قرار است چنین اتفاقی بیفتد ولی
دقیقا نمی‌توانیم بگوییم کدام هنرمندان با کدام هنرمندان روی صحنه ساز خواهند زد.
ما برای شب چهارم نوشته‌ایم کارلو ماور و لیوئن لِ و این دو نفر محور داستان
هستند. ولی چون خیلی از این هنرمندان هنوز یکدیگر را ندیده‌اند و شناختی از هم ندارند
این هماهنگی در همین فستیوال باید شکل بگیرد یعنی در روزهای اول و دوم که برنامه‌ها
اجرا می‌شوند اتفاق ایمپرووایز(بداهه) برنامه‌ریزی می‌شود که چه کسانی باهم روی
صحنه می‌روند. به بیان دیگر تصمیم را خودشان باهم می‌گیرند که چه تعداد روی صحنه
بروند. ممکن است دوئت شود، تریو، کوارتت و… درنهایت شب آخر برنامه از پیش تعیین‌شده‌ای
وجود ندارد و به‌صورت ایمپرووایز(بداهه‌پردازی) پیش می‌رود. کارلو ماور حدودا ۱۵دقیقه
با لیوئن ساز می‌زند چون اصلا تور کنسرت‌هایش به‌صورت سولو بوده است.

لیوئن لِ سه سال پیش پروژه خیلی معروفی به‌مناسبت
۲۵سالگی اثر پینک فلوید به نام Dark side of the moon داشته و اقتباس فرا‌جزی
از آن داشته است. آیا در ایران به آن پروژه هم خواهد پرداخت؟

نیک‌سیرت: خیر چون آن پروژه به این شکل غیرقابل اجراست زیرا
اصلا تعداد نوازندگان و چیزهایی که نیاز هست با برنامه ما بسیار متفاوت است.

آیا برنامه‌ای برای بردن «شب‌های جز» یا ایونت‌های
دیگرتان به شهرستان‌ها هم دارید یا صرفا این‌گونه برنامه‌ها را قرار است در تهران
برگزار کنید؟

نیک‌سیرت: زمانی که من و امیرحسین شهنازی سال۱۳۹۲ وب‌سایت
سازباز را راه انداختیم و فکر کردیم که چگونه می‌توانیم موسیقی‌ای را که دوست
داریم بشناسانیم و به آن بپردازیم، اصلا قرار نبود این‌گونه برنامه‌ها را داشته
باشیم. بعد فکر کردیم چگونه می‌توانیم گونه‌ای از موسیقی را که دوست داریم روی
صحنه ببریم و طبعا این پروژه‌ها آرام‌آرام شکل گرفت و کانسپت پیدا کرد. واقعا سال
دوم و سوم به یک‌سری از شهرها فکر کردیم که حتما بعضی از برنامه‌ها مثل «شب‌های
جنوب» و «شب‌های جز» به آن‌جاها برود مثل آن‌چه که با کریستف رضاعی برنامه‌ریزی
کردیم. مشکل برگزاری اجرا در شهرستان‌ها همیشه مشکل هزینه‌ها بوده است که با یک
بلیت‌فروشی محدود باید هزینه هواپیما، اقامت، رفت‌وآمد و غذا را پرداخت کنید و
یکباره می‌بینید برای یک ایونت داخلی هزینه‌هایی نزدیک به یک ایونت بین‌المللی را
پرداخت کنید. این هزینه‌ها یا باید از فروش و قیمت بالای بلیت تامین شود که به‌علت
خاص بودن مخاطب این‌ گونه‌های موسیقی کمتر پیش می‌آید تعداد مخاطبان آن در شهرهای
مختلف از هزار نفر تجاوز کند؛ یا این‌که باید اسپانسری آشنا به فرهنگ کنار شما
بایستد. اصلا از روز اول دلیل این که نام «شب‌های جز» را «شب‌های تهران» نگذاشتیم
این بود که قرار نبود فقط در تهران این اتفاق بیفتد؛ فکر کرده بودیم که در شیراز،
اصفهان و دیگر شهرها هم می‌توانیم این رویداد را داشته باشیم. پس پلان این هست اما
همیشه برای عملی شدن پلان‌ها پیش‌نیازهایی وجود دارد که سهم عمده‌اش پیش‌نیازهای
اقتصادی است چون هم گروه‌ها استقبال می‌کنند و هم مردم شهرستان‌ها. نمی‌خواهم
بگویم سیل پیام‌ها از شهرستان‌ها داشتیم ولی تعداد قابل‌توجهی از پیام‌ها را داشته‌ایم
که گفته‌اند چرا «شب‌های جنوب» یا «شب‌های جز» در شهر آن‌ها برگزار نمی‌شود؟ واقعا
پاسخ ما هم این است که علت اصلی‌اش تامین بودجه است که اگر مرتفع شود این اتفاقات
به ثمر می‌نشیند.

آقای صدیق شما و گروهتان یعنی کوارتت کاسته،
قرار است در فستیوال «شب‌های جز» چه قطعاتی را اجرا کنید؟ آیا فقط از آلبوم
«ایستگاه دو» استفاده می‌کنید یا به بقیه آثارتان هم نیم‌نگاهی دارید؟

احسان صدیق: حقیقتش را بخواهید هنوز برای رپرتوار به قطعیت
نرسیده‌ایم که به‌طور دقیق به قطعیت بخواهیم بگوییم کدام قطعات را می‌خواهیم اجرا
کنیم. هنوز در حال بررسی تایمینگ برنامه هستیم تا بدانیم کدام قطعات در آن قالب
جای می‌گیرد و با آن زمان همخوانی دارد که بعد از ما هم استاد «نیوئن لِ» اجرا
خواهد داشت. ولی قطعاتی که اجرا می‌کنیم حتما از آلبوم‌های «ایستگاه یک» و
«ایستگاه دو» است چون از قطعات جدیدی که این روزها مشغول فعالیت روی آن‌ها هستیم
هنوز به‌طور کامل آماده نیستند و به این فستیوال نمی‌رسند.

آلبوم «ایستگاه دو» شما را قرار بود کمپانی ECM منتشر کند. آیا
تاریخی برای این موضوع مشخص شده است؟

احسان صدیق: قضیه این است که آن‌ها به ما پیشنهاد دادن که
ما آلبوم را دوباره ضبط کنیم. صحبت ما هم این بود که اگر قرار است دوباره ضبط کنیم
چرا آلبوم بعدی را ضبط نکنیم. البته چون آن‌ها به بخش‌هایی از همین آلبوم خیلی
علاقه‌مند بودند ممکن است که بخش‌هایی از آن آلبوم هم در کار جدید باشد. ما ابتد
تصمیم گرفتیم این کار را بکنیم و ضبط را دوباره انجام دهیم تا به استانداردهای آن‌ها
هم نزدیک باشد و بعد فکر کردیم شاید بشود ترکیبی بشود از دو آلبوم چون دو تا سه
سال روی «ایستگاه دو» وقت گذاشتیم؛ ایده‌های جدید داشتیم و برایمان خسته‌کننده بود
که دوباره همان کار را بکنیم مگر این‌که یکی دو تا از قطعاتش را در پروژه بعدی
اجرا کنیم. زمان ضبط‌مان هم مشخص شده و آن‌ها به ما زمان ضبط در مارسی را داده‌اند
منتها بحث ویزای ما در میان است چون دو نفرمان ویزا دارند یک نفر ندارد و..
مشکلاتی وجود دارد. در حال هماهنگی این‌ها هستیم که آن زمان به این کار برسیم.

همان‌طور که می‌دانید مدت‌هاست کیاوش صاحب‌نسق
در ایران اجرا نداشته است و کسی از پروژه‌ای که قرار است اجرا کند خبری ندارد.
لطفا درباره برنامه کیاوش برای اجرا در «شب‌های جز» کمی توضیح دهید.

نیک‌سیرت: واقعیت این است که من هم خیلی نمی‌دانم. دلیلش هم
این است که موسیقی کیاوش صاحب‌نسق خیلی آبستراکت(انتزاعی) است و در حال یک کار
متفاوت است. ۴۵دقیقه از موسیقی او را باهم شنیدیم ولی این‌که بخواهم درباره جزییات
برنامه کیاوش صحبت کنم خیلی کار دشواری است. بابک مداح که از هلند می‌آید درامر جز
فوق‌العاده‌ای است. چهار تا پنج سال است که به دلایل مختلف فعالیتش در اروپا کم
بوده است ولی بسیار آدم مطرحی در اروپا محسوب می‌شود و جزیست‌های ایرانی که آن‌جا رفته‌اند
و با بابک پروژه داشته‌اند مثل ماهان میرعرب و دیگر دوستان که کار جدی جز می‌کنند
این را به‌خوبی می‌دانند. مسعود سخاوت‌دوست در کار کیاوش سنتور می‌نوازد و این
نشان می‌دهد که به‌واقع پروژه عجیبی خواهد بود. فکر می‌کنم بهترین اتفاق این است
که بمانیم و همان شب گوش کنیم و ببینیم.

سهند آدم‌عارف