نمایش کودک و نوجوان «بپر شماره۲» با نویسندگی، کارگردانی و
تهیه‌کنندگی محمدحسین داداش‌نیا این روزها آخرین هفته اجرای خود در فرهنگسرای ابن‌سینا
را پشت‌سر می‌گذارد. البته قرار است این نمایش از ششم مردادماه دوباره به
فرهنگسرای ملل بازگردد و دوره اجرایی دیگری را در این مکان تجربه کند. این نمایش
پیش از این، اسفندماه سال گذشته در فرهنگسرای ملل روی صحنه بوده است. این نمایش هر
روز ساعت۱۶ در ابن‌سینا اجرا می‌شود اما زمان اجرای این اثر در فرهنگسرای ملل، ۱۷:۳۰
در نظر گرفته شده است. مرتضی کزازی‌دارانی، مژگان شرطی، مونا کوشش، ریحانه حاجی‌آبادی،
حمیدرضا عرفانیان و محمدحسین داداش‌نیا؛ گروه بازیگران این نمایش را تشکیل می‌دهند.
به بهانه اجرای «بپر شماره۲» با محمد‌حسین داداش‌نیا؛ تهیه‌کننده، نویسنده، کارگردان،
بازیگر، آهنگساز و طراح حرکت نمایش گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

نمایش «بپر شماره۲» در فضایی نسبتا فانتزی، به
مسائل روز کودکان می‌پردازد. چه راه‌کاری داشتید که این فضای فانتزی و آموزه‌های
مدنظر خودتان را در کنار هم به‌گونه‌ای به کودکان ارائه کنید که برای آن‌ها قابل
درک باشد؟

در این نمایش با روان‌شناسی کودکان سروکار داشتیم و جامعه
هدف ما کودکانی بودند که یک‌بار شکست می‌خورند. در این نمایش به این کودکان می‌گوییم
که اتفاق مهمی نیفتاده است و آن‌ها می‌توانند دوباره روی پای خود بایستند و با
تلاش، مسیر خود را ادامه دهند. در این نمایش دو شخصیت در نظر گرفتیم که مخاطبان
بتوانند با آن‌ها هم‌ذات‌پنداری داشته باشند؛ یکی از این شخصیت‌ها هم‌جنس مخاطبان
است و آدم‌انسان نام دارد و دیگری یک پرنده است که با رویکردی فانتزی ساخته شده
است. این دو شخصیت در کنار یکدیگر فضای نمایش را می‌سازند.

معمولا برای تئاتر کودک، سه گونه تئاتر خردسال،
کودک و نوجوان در نظر گرفته می‌شود. شما مخاطبان «بپر شماره۲» را چه گروه سنی‌ای
می‌دانید؟

چون این نمایش موزیکال و عروسکی است و فضایی شاد و آموزنده
دارد، مخاطبانِ خودش را پیدا کرده است و تا امروز کسی نبوده که از سالن ناراضی
بیرون رفته باشد و هم کودکان و هم پدر و مادرها خوش‌شان آمده بود. تا آن‌جا که من
تئاتر کودک تهران را رصد کرده‌ام، این نمایش از معدود آثار کودک است که گروه سنی
آن پایین‌تر کودک محسوب می‌شود و از بچه‌های دو الی سه‌ساله می‌توانند این نمایش
را ببینند و آن را درک کنند. متاسفانه تعدادی از نمایش‌های کودک که در سطح شهر
تهران اجرا می‌شوند، فضایی فلسفی را می‌سازند که اصلا به فضای درک کودکان نزدیک
نیست. در برخی از موارد حتی پدر و مادرهایی که با کودکان برای دیدن نمایش آمده‌اند
هم به‌سختی می‌توانند فضای کار را درک کنند! اما ما موضوع ساده‌ای را مطرح می‌کنیم
که به آینده کودکان بسیار مربوط است. امیدوارم تئاتر کودک به‌سمتی پیش برود که
دوستانی که این نوع تئاتر را کار می‌کنند، به سن مخاطبان خود اهمیت بدهند و سطح
درک مخاطبان برای آن‌ها اهمیت داشته باشد. اگر این نکات رعایت شود، سالن‌های تئاتر
پر می‌شوند.

این نمایش رویکرد آموزشی بسیار بالایی دارد.
برای جذاب شدن نمایش برای رده‌های سنی کوچک‌تر چه راه‌کارهایی داشتید؟

به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که نمایش فضایی کارتونی و داستان‌محور
داشته باشد درنتیجه کودکان با نمایش همراه می‌شوند. وقتی کودک می‌تواند انیمیشن‌های
خارجی را درک کند، می‌تواند با فضای نمایش ما هم ارتباط برقرار کند. از سویی دیگر
کودک دو یا سه‌ساله از دیدن یک عروسک به‌شکل یک پرنده خوشش می‌آید و به حرف‌هایی
که او می‌زند، گوش می‌دهد. از سویی دیگر باید به این نکته توجه کنید که درک کودکان
امروز با کودکان دوره ما بسیار متفاوت است و این کودکان واقعا از درک بالایی
برخوردار هستند. در این مدتی که نمایش را روی صحنه برده‌ایم دیده‌ام کودکان خردسال
حداقل ۶۰ تا ۷۰درصد نمایش را درک می‌کنند و نمایش را دوست دارند. آن‌ها به شخصیت‌ها
راه‌کار می‌دهند. حتی بسیاری از کودکان بعد از تمام شدن نمایش، درباره پایان‌بندی
آن صحبت می‌کردند و آن را به‌خوبی دریافته بودند. حرف ما این است که اگر زمین
خوردید، از جا بلند شوید و به فعالیت خود ادامه دهید. این مسئله برای خردسالان هم
قابل درک است چون آن‌ها هم زمین می‌خورند!

آیا حضور موسیقی هم می‌تواند طیف مخاطبان نمایش
را افزایش دهد؟

بسیار زیاد. از سویی دیگر تلاش کرده‌ایم موسیقی‌هایی که در
نمایش از آن‌ها استفاده می‌شود، مختص مخاطب کودک باشد و البته حدود ۸۰ تا ۹۰درصد
موسیقی، برای این کار ساخته شده‌ است و براساس این موسیقی، حرکت‌ها طراحی شده‌اند.
درواقع موسیقی نمایش، شناسنامه کار ماست. از سویی دیگر میزان موسیقی در نمایش
بسیار زیاد است و مخاطبان به موسیقی‌های بسیار زیادی گوش می‌دهند. حتی در بسیاری
از بخش‌ها مخاطبان به ‌وجد می‌آیند و با موسیقی همراه می‌شوند و آوازها را می‌خوانند.

موسیقی نمایش به‌صورت پلی‌بک اجرا می‌شود. از
نظر همراهی بیشتر مخاطب، بهتر نبود از موسیقی زنده استفاده می‌کردید؟

چون کار فضایی فانتزی دارد، ترجیح دادیم موسیقی ساخته شود
اما به‌صورت پلی‌بک در سالن پخش شود چون وقتی موسیقی ضبط می‌شود، می‌توان با
تنظیمی درست موسیقی خوبی را به گوش مخاطب رساند. از سویی دیگر بسیاری از سالن‌ها
این امکان را ندارند که ما از گروه موسیقی زنده استفاده کنیم و آن‌ها را در گوشه‌ای
از صحنه جای دهیم. همچنین اگر قرار بود از موسیقی زنده استفاده کنیم، هزینه‌های ما
بیشتر می‌شد. با ضبط کردن قطعات هم بر این مشکلات غلبه کردیم و هم موسیقی‌ای گوش‌نواز
به مخاطبان ارائه کرده‌ایم. همچنین از سازهایی استفاده کرده‌ایم که برای کودکان
ملموس باشند. کودکان همگی از موسیقی راضی بوده‌اند.

در جریان نمایش شما از کودکان می‌خواهید که حتی
روی صحنه حضور پیدا کنند و در نمایش حضور داشته باشند. چه میزان عنصر تعامل در
تئاتر کودک مهم است؟

تعامل در کار کودک
اهمیت دارد اما شیوه اجرایی تئاتر هم بسیار مهم است. در برخی از آثار شیوه بازیگری
به گونه‌ای است که کودکان را درگیر می‌کند و بسیاری از گروه‌هایی که تئاتر کودک
شورایی و یا محیطی اجرا می‌کنند، به این سمت می‌روند اما در تئاترهای داستان‌محور
همچون «بپر شماره۲»، جنس تعامل فرق می‌کند و کودکان در راستای داستان نمایش به اثر
ورود می‌کنند. ما برای این‌که عنصر تعامل را پررنگ‌تر کنیم، در پایان نمایش مسابقه‌ای
برگزار می‌کنیم و از کودکان می‌خواهیم روی صحنه بیایند و با تشویق کاراکتر مورد
نظر، در آن مسابقه شرکت کنند. البته در برخی از آثار هم دیوار چهارم حفظ می‌شود و
کودکان در شرایطی که می‌دانند دارند تئاتر می‌بینند، هیچ دخالتی در جریان نمایش
ندارند. این جنس نمایش‌ها باید بسیار جذابیت داشته باشد تا بتواند بچه‌ها را
میخکوب کند. از دید خود من این‌که کودکان در نمایش ورود کنند و دیوار چهارم شکسته
شود، جذاب‌تر است.

شما این نمایش را بارها اجرا کرده‌اید و همچون
بسیاری از آثار کودک، بعد از پایان دوره اجراها در ابن‌سینا باز به فرهنگسرای
دیگری می‌روید. آیا فضای فرهنگسراها برای اجرای تئاتر کودک مناسب هستند؟

به‌جرأت می‌توانم بگویم که ما «بپر شماره۲» را در سراسر شهر
اجرا کرده‌ایم و البته هنوز برنامه اجراهای ما به پایان نرسیده است. بعد از ابن‌سینا
دوباره به ملل بازمی‌گردیم و سپس شهریورماه نمایش را در فرهنگسرای دیگری نمایش
اجرا می‌شود. در ایام سوگواری «بپر شماره۲» اجرا نمی‌شود اما پس از پایان یافتن
این ایام، قرار است در فرهنگسرای فردوس نمایش را روی صحنه ببریم و سپس نمایش را به
فرهنگسرای نیاوران می‌بریم. درواقع مکان‌های اجرای نمایش ما در سراسر تهران پخش
است.

در ابن‌سینا ساعت اجرای نمایش ۱۶ در نظر گرفته
شده بود و در فرهنگسرای ملل ساعت۱۷:۳۰٫ آیا این زمان برای این‌که پدرها و مادرها
از سر کار به منزل برسند و کودکان خود را به تئاتر ببرند، ساعت مناسبی است؟

واقعا ساعت نامناسبی بود و به مدیریت فرهنگسرا این مسئله را
عنوان کردیم اما چون این نوبت خالی بود و ما می‌خواستیم نمایش را اجرا کنیم تا هم
کودکان بیشتری نمایش را ببینند و هم میان اجراهای نمایش وقفه نیفتد و بازیگران
نکات مهم را فراموش نکنند، قبول کردیم در این ساعت نمایش را اجرا کنیم. البته اصلا
تصور نمی‌کردیم تا این اندازه هوا گرم شود و خانواده‌ها را برای رسیدن به سالن
دچار مشکل کند!

مینا صفار