در سه عرصه سینما، تلویزیون و تئاتر آنچه تعیین‌کننده است و بر کیفیت اثر تاثیر مستقیم می‌گذارد قصه و داستان است که اهل فن به آن «درام» می‌گویند. قصه زمانی شکل می‌گیرد که کنش و واکنش‌های متوالی، منجر به بروز اتفاق شوند و مجموعه‌ای از قصه‌های کوچک یا داستانک‌ها هستند که اتفاق بزرگ و اصلی قصه را رقم می‌زنند. به این ترتیب می‌توان گفت عامل اصلی و تعیین‌کننده هر اثر نمایشی، قصه است و اتفاقاً آنچه باعث ضعف فیلم‌ها و آثار تلویزیونی ما می‌شود نیز همین قصه است. با این‌که سال‌هاست دست‌اندرکاران، منتقدان و مخاطبان در سینما و تلویزیون به این نکته مهم اذعان دارند، اما با این حال در عرصه فیلمنامه‌نویسی همچنان با ضعف‌های عدیده مواجهیم.

گزارش پیش رو درباره نویسندگانی است که با همکاری یکدیگر سریال‌های ماندگاری را در عرصه تلویزیون رقم زده‌اند.

۱-داریوش فرهنگ و مهدی هاشمی

درباره نویسندگان: داریوش فرهنگ و مهدی هاشمی که هر دو از هنرمندان عرصه تلویزیون و سینما هستند، در سال‌های دور عضو گروه تئاتر «پیاده» بوده‌اند و این همکاری، آن‌ها را به فعالیت‌های گروهی واداشته است که خروجی آن نگارش فیلمنامه «افسانه سلطان و شبان» نبوده است. بعدها مهدی هاشمی بر بازیگری متمرکز شد و از نوشتن فاصله گرفت اما داریوش فرهنگ که به‌جز بازیگری، کارگردانی سینما و تلویزیون را به طور جدی دنبال کرد و به نگارش فیلمنامه‌هایی پرداخت که ساخت اغلب آن‌ها را خود به عهده داشت. «اتوبوس»، «طلسم‌شدگان»، «کفش‌های میرزانوروز»، «دو فیلم با یک بلیت» و «رز زرد» برخی از آثاری هستند که فرهنگ، نگارش آن‌ها را به عهده داشته است. متاسفانه این دو رفیق و همکار که با نگارش سریال «افسانه سلطان و شبان» باعث خلق اثری ماندگار شدند، دیگر در عرصه نویسندگی باهم همکاری نکردند.

درباره سریال «افسانه سلطان و شبان»

تهیه‌کننده: علیرضا مجلل

کارگردان: داریوش فرهنگ

پخش از شبکه یک سیما

سال پخش: ۱۳۶۳

بازیگران: مهدی هاشمی، گلاب آدینه، محمد مطیع، محمدعلی کشاورز، احمد آقالو، حسین کسبیان.

قصه: افسانه سلطان و شبان با  قصه‌ای تخیلی و تاریخی، درباره سلطانی خوش‌گذران است که کابوسی می‌بیند و خواب‌گزار اعظم آن خواب را این‌گونه تعبیر می‌کند که سلطان به‌زودی دچار تیرهای بلا خواهد شد. در نهایت اهالی قصر به کمک پرنده همای سعادت، چوپانی را هم‌شکل سلطان پیدا می‌کنند و طی ماجرایی جای سلطان و چوپان را عوض می‌کنند. اما دیری نمی‌گذرد که چوپان به کمک اهالی قصر بر ضد سلطان شورش می‌کند و این‌گونه است که خواب سلطان تعبیر می‌شود.

۲-تیرداد سخایی و علی‌اکبر محلوجیان

درباره نویسندگان: تیرداد سخایی در سال۱۳۵۰ مدرک لیسانس خود را از دانشکده هنرهای دراماتیک دریافت کرده و در سال ۱۹۸۰ میلادی در مقطع فوق‌لیسانس از آمریکا فارغ‌التحصیل شد. او طی سال‌های فعالیتش در عرصه نویسندگی، فیلمنامه‌های «آلما»، «شریک زندگی» و «روز دیدار» را به رشته تحریر درآورده و «سرب» مشهورترین اثر سینمایی اوست که کارگردانی آن را مسعود کیمیایی به عهده داشته است. علی‌اکبر محلوجیان نیز یکی از مدرسان و نویسندگان قدیمی تلویزیون و سینماست و معمولا در آثارش به زندگی سنتی آدم‌ها می‌پردازد. «پدرسالار»، «فرات» و «زیر تیغ» برخی از آثاری هستند که محلوجیان نگارش آن‌ها را به عهده داشته است. تیرداد سخایی و علی‌اکبر محلوجیان به اتفاق میترا هاشمیان که او هم در عرصه نویسندگی فعال بوده در اوایل دهه۷۰ اقدام به نگارش سریال «باغ گیلاس» کرده‌اند که در زمان خودش به یکی از سریال‌های محبوب و پرمخاطب تلویزیون تبدیل شد.

درباره سریال «باغ گیلاس»

تهیه‌کننده و کارگردان: مجید بهشتی

پخش از شبکه اول سیما

سال پخش۱۳۷۳

بازیگران: جمشید مشایخی، فخری خوروش، اسماعیل داورفر، نیکو خردمند، محبوبه مقبلی، دانیال حکیمی، مهران مدیری، فریبا متخصص و …

قصه: دو برادر به نام‌های محسن و امیر وارثِ باغ پدرشان «حاج‌‌نایب» هستند؛ اما اختلاف سلیقه آن‌ها بر سر چگونگی استفاده از باغ، آن‌ها را رودرروی یکدیگر قرار می‌دهد. مادر، خواهر و برخی دوستان خانوادگی نیز وارد ماجرا می‌شوند. امیر که استاد دانشگاه است، مصمم به حفظ میراثِ سبز پدر است و محسن، در این فکر است تا با قطع درختان، در آن‌جا به ساختمان‌سازی بپردازد. امیر به گمان این‌که اگر محسن ازدواج کند، سربه‌‌راه خواهد شد؛ زمینهٔ ازدواج او را با دختردایی‌اش «مریم» فراهم می‌کند اما مشکلات جدیدی پیش می‌آید.

۳-بیژن بیرنگ، پیمان قاسم‌خانی و شادمهر راستین

درباره نویسندگان: مخاطبان سینما و تلویزیون می‌دانند، بیژن بیرنگ و مسعود رسام یکی از زوج‌های کاربلد تلویزیون بودند و تا پیش از فوت مسعود رسام آثار قابل قبولی را تولید کرده‌اند که از میان آن‌ها سریال «خانه سبز» اثر مشترک این دو هنرمند در عرصه کارگردانی از بقیه مطرح‌ترند. شادمهر راستین نیز دانش‌ آموخته رشته معماری از دانشگاه تهران است و دوره عالی فیلم سینمایی را در مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی باغ فردوس گذرانده‌ و نگارش سریال‌هایی چون «من یک مستاجرم» و «دومین انفجار» را به عهده داشته و سریال‌های «همسران» و «خانه ما» را با همکاری دیگر نویسندگان به رشته تحریر درآورده است. پیمان قاسم‌خانی دیگر نویسنده‌ای است که در سینما و تلویزیون همچنان فعال بوده و آثار زیادی را به رشته تحریر درآورده است. «پاورچین»، «کمربندها را ببندیم»، «شب‌های برره»، «مرد هزارچهره» و «پژمان» برخی از سریال‌هایی هستند که قاسم‌خانی سرپرستی نگارش آن‌ها را به عهده داشته است. «خانه سبز» یکی از پرطرفدارترین سریال‌های دهه۷۰ حاصل همکاری این سه نویسنده است.

درباره سریال «خانه سبز»

تهیه‌کنندگان و کارگردان‌ها: بیژن بیرنگ و مسعود رسام

شبکه دوم سیما

سال پخش: ۱۳۷۵

بازیگران: خسرو شکیبایی، مهرانه مهین‌ترابی، رامبد جوان، آتنه فقیه‌نصیری، داریوش اسدزاده و ..

قصه:  سریال «خانه سبز» در مورد ساکنان یک خانه است که همه باهم فامیل هستند و در کنار یکدیگر ماجراهای گوناگونی را تجربه می‌کنند.

۴-حمید جبلی و عبداله اسفندیاری

درباره نویسندگان: حمید جبلی نویسنده، صداپیشه و کارگردان تلویزیون و سینما، فعالیت خود را در سال۱۳۵۱ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز کرده و در سال۱۳۵۷ به تئاتر آمده و در اوایل دهه۶۰ با بازی در سریال «محله بر و بیا» پا به عرصه تلویزیون گذاشته است. او در عرصه نگارش معمولا با نویسندگان دیگری همکاری کرده است که معروف‌ترین آن‌ها ایرج طهماسب است. حمید جبلی در اواخر دهه۷۰ با همکاری عبداله اسفندیاری بازیگر، تهیه‌کننده و فیلمنامه‌نویس و فتح‌اله جعفری‌جوزانی مترجم، بازیگر و تهیه‌کننده سینما نگارش سریال «آژانس دوستی» را به عهده گرفت که کارگردانی آن به صورت گروهی بود و در زمان خودش طرفداران بسیاری داشت.

درباره سریال «آژانس دوستی»

تهیه‌کننده: فتح‌اله جعفری‌جوزانی

کارگردان‌ها: احمدرضا رمضان‌زاده، حمیدرضا صلاحمند، مجید جعفری‌جوزانی، احمد زینال‌زاده، فرامز قریبیان، کاوه دژاکام و اکبر منصور فلاح.

پخش از شبکه اول سیما

سال پخش: ۱۳۷۸

بازیگران: فردوس کاویانی، اسماعیل داورفر، حسین پناهی، اصغر همت، پژمان بازغی، سحر جعفری‌جوزانی و…

قصه: در آژانسی شهری راننده‌هایی حضور دارند که هرکدام به نوعی درگیر زندگی خود هستند و در این میان با ورود مسافران ماجراهایی شکل می‌گیرد. «آژانس دوستی»، نشانگر شادی و غم، خوشی و ناخوشی رانندگان و مسافرانی است که هر کدام، در گیرودار زندگی، بازیگر نقش اصلی زندگی‌شان هستند.

۵- هادی مقدم دوست و حمید نعمت‌اله

درباره نویسندگان: هادی مقدم‌دوست نویسنده و کارگردان سینماست و در چند پروژه سینمایی و تلویزیونی با حمید نعمت‌اله همکاری کرده که حاصل این همکاری‌ها نگارش فیلمنامه‌های «بی‌پولی»، «آرایش غلیظ» و «شعله‌ور» هر سه به کارگردانی حمید نعمت‌اله بوده است. این زوج موفق که همچنان به همکاری با یکدیگر ادامه می‌دهند با نگارش سریال «وضعیت سفید» یکی از بهترین فیلمنامه‌های تلویزیونی را به نام خود ثبت کرده‌اند که کارگردانی خوب حمید نعمت‌اله بر کیفیت آن افزوده است.

درباره سریال «وضعیت سفید»

تهیه‌کننده: محمدرضا شفیعی

کارگردان: حمید نعمت‌اله

پخش از شبکه سوم سیما

سال پخش: ۱۳۹۰

بازیگران: ابوالفضل پورعرب، افسانه بایگان، حمیرا ریاضی، عباس غزالی، امیرحسین رستمی، اسماعیل سلطانیان و …

قصه: «وضعیت سفید» سریالی است که به مقوله جنگ و موشکباران تهران در سال۱۳۶۶ می‌پردازد و قصه آن درباره خانواده‌ای پرجمعیتی است که اعضای آن تقریباً باهم قهر هستند و برای دوری از حملات دشمن به روستایی واقع در حومه تهران می‌روند و در خانه مادرشان ساکن می‌شوند. این خانواده در کنار روستاییان هم‌جوار به زندگیشان در باغ  ادامه می‌دهند و در طول سریال حوادث گوناگونی برای آن‌ها رخ می‌دهد که مجموع این اتفاق‌ها باعث می‌شود درک‌شان از مشکلات بالا برود و درنهایت به ریشه‌های بی‌اهمیت اختلافات‌شان پی می‌برند.

وحید خانه‌ساز