محمدرضا مقدسیان مجری رادیو و تلویزیون، روزنامه نگار و منتقد سینما در گفتگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون صبا درباره رسانه‌های مستقل و رسانه‌هایی که به صورت تخصصی در حوزه‌های مختلف خبری فعالیت می‌کنند، توضیح داد و در ابتدا به بررسی رسانه‌های مستقل پرداخت و گفت: رسانه‌ها در ایده آل‌ترین حالت ممکن لازم است شکل کاملا مستقلی داشته و وابستگی به هیچ جریان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نداشته باشد که البته این وضعیت ایده آلی که از رسانه بیان کردم در واقعیت در هیچ رسانه‌ای در دنیا وجود ندارد.

وی عنوان کرد: رسانه یکی از ارکان اصلی زندگی اجتماعی مدرن و یکی از ستون‌های انسجام‌بخش هر نوع تمدن در بستر دنیای مدرن است که می‌تواند باعث شود قدرت از تک وجهی بودن خارج و متکثر و متنوع شود تا جامعه یک وجهی رشد نکند، اما چه بخواهیم چه نخواهیم رسانه‌ها در تمام دنیا چه کشورهای توسعه یافته و چه کشورهای درحال توسعه، وابستگی مستقیم و چه غیرمستقیم به جریان سرمایه، قدرت و یا لابی‌های اجتماعی و سیاسی دارند.

مقدسیان با اشاره به معیار سنجش رسانه‌های مستقل عنوان کرد: در شرایطی که از وضعیت واقع بینانه رسانه‌ها ترسیم کردم، متر و معیار استقلال رسانه‌ها در مقایسه با یکدیگر شکل می‌گیرد؛ اینکه یک رسانه‌ای در مقایسه با دیگر رسانه اندکی مستقل‌تر عمل می‌کند. زیرا تاکید می‌کنم هیچ گاه رسانه‌ مستقل مطلق در فضای کلی مطبوعات و رسانه‌ها وجود ندارد.

وی افزود: مراد من از وابستگی به قدرت به بخشی برمی‌گردد که می‌تواند تصمیم گیرنده باشد و جریان رسانه را براساس خواسته‌های خود پیش ببرد و بگوید که یک رسانه چگونه به فعالیت خود و با چه نگاهی ادامه دهد. مولفه‌های استقلال و وابستگی گوناگون هستند که مهم‌ترین آن مولفه‌ها، مسائل اقتصادی است و رسانه برای فعالیت قطعا نیاز دارد که مسائل مالی خود را تامین کند. بخش دیگر از مولفه‌ها به نهادهای اجتماعی، نوع شناخت جامعه هدف رسانه نسبت به کارکرد رسانه و… برمی گردد که این امر دیگر صرفا سیاسی نیست و بیشتر به مسائل جامعه شناختی برمی‌گردد.

مجری برنامه «چرخ» با تاکید بر اینکه تمام این شرایط در رسانه‌های ایرانی مانند تمام رسانه‌های دنیا وجود دارد، درباره رسانه‌های مستقل تخصصی عنوان کرد: در دل رسانه‌های مستقل، رسانه‌های مستقل تخصصی جنس دیگری از اهمیت را دارند. مخاطبان رسانه‌های تخصصی نگاه عمیق‌تری به حوزه خبری خود دارند که می‌تواند در فضای فرهنگی که حوزه‎‌های مختلفی مانند سینما، موسیقی، تجسمی، کتاب، تئاتر و… است تقسیم شود یا به دیگر فضاهای رسانه‌‌ای مانند ورزش، اقتصاد، جامعه، سیاست و… بپردازد.

این منتقد با بیان اینکه رسانه‌های تخصصی مستقل تاثیرگذاری بیشتر در مقایسه با رسانه‌های عمومی دارند، توضیح داد: رسانه‌های تخصصی به دلیل تاثیر مستقیمی که در حوزه فعالیت خود دارند، از اهمیت بالاتری برخوردارند و مسائلی که توسط این رسانه‌ها بیان می‌شود، صرفا برای اطلاع رسانی نیست و جایگاه تحلیل هم دارند. البته این نکته شاید مطرح شود که چرا علاقه‌مندان به حوزه‌های تخصصی به جای مطالعه و دنبال کردن رسانه‌های تخصصی به مطالعه کتاب که عمق محتوایی بیشتری دارد، نمی‌پردازند که طبق آمارها و داده‌های موجود باید بیان کرد که جامعه کوچکی از مردم به بررسی رسانه‌های تخصصی می‌پردازند و بخش کوچکی از کسانی که رسانه‌های تخصصی را دنبال می‌کنند، به مطالعه کتاب‌های منبع در حوزه‌ مدنظر خود اهتمام دارند.

رسانه‌های تخصصی ساختار فکری جامعه‌ را شکل می‌دهند

مقدسیان درباره تاثیرگذاری رسانه‌های تخصصی و مستقل گفت: رسانه‌های مستقل و تخصصی می‌توانند ساختار فکری جامعه‌ای را شکل دهند، زیرا به عنوان متر و معیار مورد قضاوت قرار می‌گیرند، یعنی اگر یک رسانه تخصصی بتواند خودش را به عنوان یک رسانه مستقل معرفی کند، می‌تواند ملاکی برای نوع ارزیابی و دیدگاه مخاطبان خود به حوزه تخصصی محل بحث باشد. به عنوان مثال یک مخاطب رسانه سینمایی می‌تواند با مطالعه رسانه مدنظر خود از آخرین اخبار سینما، روند تولید آثار سینمایی، نظرات تهیه کننده، بازیگران و کارگردانان مطلع شود، نظر منتقدان سینما را بخواند و با نگاهی تخصصی به جز به جز سینما دسترسی داشته باشد و در این شرایط نوع نگاه آن مخاطب به سینما با نوع نگاه آن رسانه به سینما بسیار نزدیک به هم است.

وی با تفسیر نوع تاثیرگذاری فرامتن رسانه تخصصی تصریح کرد: اگر در این اتمسفر کارکرد رسانه‌های تخصصی را درک کنیم، متوجه این مساله می‌شویم که اگر رسانه تخصصی که مخاطب به آن اعتماد دارد، مستقل نباشد و با سوگیری‌های خاصی براساس جریان‌های مختلف عمل کند، خواسته یا ناخواسته جریان فکری جامعه هدف خود را تغییر می‌دهد. چه بخواهیم چه نخواهیم، مخاطب به ازای اعتمادی که به یک رسانه دارد، باورها و تفکر آن رسانه را هم می‌پذیرد و در بلندمدت ساختار فکری و فرهنگی جامعه تغییر می‌کند.

سینما بیشتر از سایر حوزه‌های فرهنگ و هنر مورد توجه است

در ادامه منتقد سینما با تشریح اینکه چرا سینما در بین حوزه‌های مختلف رسانه‌های تخصصی فرهنگی و هنری اهمیت و مخاطب بیشتری دارد، عنوان کرد: اینکه چرا سینما مخاطب و اهمیت بیشتری دارد، از چند وجه قابل بررسی است، به عنوان مثال سینما به دلیل قصه و داستانی بودن، مختصات و ویژگی‌های ذاتی که دارد و از همه مهم‌تر تصویری بودن و شیوه‌هایی که در برقراری ارتباط با مخاطب دارد بیشتر مورد اقبال قرار می‌گیرد؛ مانند ورزش فوتبال که در بین تمام ورزش‌ها در دنیا، مهم‌ترین ورزش پرمخاطب در سراسز جهان است.

وی ادامه داد: این مساله مطرح است که آیا از ابتدا سینما مورد اقبال رسانه‌های تخصصی فرهنگ و هنر و عموم مخاطبان بوده است، یا این شرایط خود تاثیری است که رسانه روی جامعه گذاشته‌ و سلیقه مردم را بیشتر با سینما تا موسیقی و هنرهای تجسمی همراه کرده‌ است. به نظر من ویژگی‌های ذاتی سینما و کنش و واکنش‌هایی که در رسانه‌ها صورت می‌گیرد در طول زمان باعث محبوبیت بیشتر رسانه‌های تخصصی حوزه سینما شده اند.

سردبیر «با همستان سینما» با اشاره به اینکه مردم ایران همان قدر که به اطلاعات تخصصی سینما علاقه دارند از فضای رسانه‌ای موسیقی و تئاتر دور هستند، اظهار کرد: باتوجه به ساختار فکری و فرهنگی که در کشورمان داریم، همیشه نگاه بدبینانه‌ای به موسیقی و تئاتر وجود داشته است که باعث شده مردم سال به سال از این حوزه‌های تخصصی فاصله بگیرند.

فعالیت رسانه‌هایی مانند «صبا» به استقلال بیشتر رسانه‌های تخصصی می‌انجامد

مقدسیان به مناسبت ۱۰ ساله شدن فعالیت مجموعه رسانه‌ای صبا و با تعریفی که از لزوم و تاثیر رسانه‌های مستقل و تخصصی عنوان کرد، درباره رسانه‌های مستقلی که به صورت تخصصی در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت می‌کنند، عنوان کرد: صرف فعالیت رسانه‌های تخصصی مانند «صبا»، در مختصات امروز جامعه ایرانی در سال ۱۴۰۱ اتفاق خجسته‌ای است. قبل از اینکه ما بخواهیم بررسی کنیم که رسانه‌های فعال حوزه فرهنگ و هنر مستقل هستند یا نیستند، باید از تعدد و تکثر این رسانه‌های تخصصی حمایت کنیم.

وی ادامه داد: هنوز تعدد و تکثر نگاه‌ها به مساله فرهنگ و هنر به ویژه در رسانه‎‌ها تخصصی وجود ندارد و در این شرایط نمی‌توانیم مستقل بودن این رسانه‌ها را مورد بررسی قرار دهیم و آن‌ها را آسیب شناسی کنیم.

منتقد سینما با بیان اینکه مرادش از تکثر و تعدد رسانه‌ها، فراهم کردن تضارب آرا در فضای فرهنگی و هنری رسانه است، توضیح داد: حضور رسانه‌هایی مانند «صبا» می‌توانند باعث شوند که تضارب آرا در بین رسانه‌ها شکل بگیرد و از دل همین تضارب آرا است که رشد این اتمسفر شکل می‌گیرد و مطالبات بیشتری را در مخاطب رقم می‌زند و این مطالبات رسانه‌ها را هدایت می‌کند که مستقل‌تر از گذشته رفتار کنند؛ زیرا در فضای تک صدایی مخاطب تصوری از رسانه مستقل نخواهد داشت.

مقدسیان در پایان گفت: هر رسانه تخصصی که تلاش کند مستقل فعالیت کند، لازم است که از تضارب آرا و تعدد و تکثر رسانه‌های تخصصی استقبال کند تا در نهایت به آسیب شناسی و راستی آزمایی در حوزه استقلال رسانه‌ها برسیم.

انتهای پیام/