چه اهل سینما باشید و چه اهل سینما نباشید
محال است فیلم‌هایی چون «لیلی با من است»، «همیشه پای یک زن در میان است»، «شیدا»،
«مهر مادری» و… ندیده باشید و یا دست‌کم نام آن به گوشتان نخورده باشد. رضا
مقصودی؛ فیلمنامه‌‌نویس باسابقه سینما، نگارش متن این فیلم‌های به‌یادماندنی و
چندین فیلم دیگر را برعهده داشته است. او سال گذشته فیلم سینمایی «خجالت نکش» را به‌عنوان
اولین ساخته سینمایی خود راهی جشنواره فیلم فجر کرد و در حال حاضر این فیلم را در
سینما اکران کرده است. با او بهانه فیلم «خجالت نکش» به گفت‌وگو نشستیم که در
ادامه می‌خوانید.

شما را سال‌‌ها به‌عنوان فیلمنامه‌‌نویس می‌شناختیم
چه شد که تصمیم گرفتید سراغ کارگردانی سینما بروید و فیلمنامه «خجالت نکش» را برای
اولین ساخته سینمایی خود انتخاب کردید؟

فارغ از فیلم سینمایی «خجالت نکش»، تجربه ساخت فیلم‌کوتاه و
سریال در کارنامه کاری خودم داشتم و اساسا به عرصه کارگردانی علاقه‌مند بودم به
همین سبب همواره دنبال فرصتی می‌گشتم تا پس از مدت‌‌ها دوری، کارگردانی را آن هم
در حوزه سینما به‌صورت جدی دنبال کنم. در بازار فعلی یک فیلمنامه کمدی می‌تواند
برای هر تهیه‌کننده‌ای جذاب باشد تا به من فرصت ساخت یک فیلم را بدهد. این اتفاق
برای من و «خجالت نکش» افتاد. این فیلمنامه یک طرح کمدی داشت و خوشبختانه مورد
توجه واقع شد و به‌دنبال این اتفاق وارد مرحله ساخت آن شدیم.

فیلم‌های کمدی می‌توانند مورد توجه تهیه‌کننده
و مخاطب قرار بگیرند اما فیلم شما فارغ از نقاط قوت و ضعف آن، با قاطبه آثار کمدی سینمای
ایران تفاوت دارد و در یک گروه قرار نمی‌گیرد. منظورم این نیست که فیلم شما بد است
یا آن فیلم‌ها خوب هستند و یا بر عکس. در «خجالت نکش» خبری از رویای ایرانی، قصه
عاشقانه و فضاهای بزن و بکوب نیست چیزی که تا حدی رگ خواب مخاطب عام سینماست. با
این تفاسیر فکر نمی‌کنید ساخت فیلم کمدی چون «خجالت نکش» ریسک باشد!

به هر حال «خجالت نکش» هم یک فیلم کمدی است و بر مبنای
بررسی‌‌های ما چه در زمان نمایش آن در جشنواره و چه در حال حاضر و اکران عموم آن،
مخاطب با فیلم ارتباط خوبی برقرار کرده است. ریسک ما در این بخش نبوده چرا که من
مطمئن بودم فیلم مورد توجه واقع می‌شود. ریسک ما در بخش انتخاب بازیگران بود.
بازیگران این فیلم جزو سوپراستار‌‌های سینما نیستند که مثلا مردم بگویند برویم
فلان بازیگر را ببینیم در نتیجه مخاطب ما با کمی تردید و احتیاط وارد سالن می‌شود
تا «خجالت نکش» را ببیند. دیده شدن این فیلم مبتنی بر تبلیغات درست برای آن است و
میزان مخاطب این فیلم به‌تدریج افزایش پیدا می‌کند. خوشبختانه در این مدت هم
اتفاقات خوبی برای فیلم افتاده و رفته‌رفته مخاطبان جذب فیلم شدند حتی «خجالت نکش»
با فیلم کمدی که بازیگر سوپراستار دارد و هم‌زمان با ما اکران شده با یک پله
اختلاف خوب می‌فروشد و توسط مخاطب دیده شده است. با این تفاسیر به نظرم محاسباتم
درست بود.

فیلم «خجالت نکش» مولفه‌‌هایی دارد که باعث می‌شود
فیلمی مثل «زاپاس» برای مخاطب تداعی شود. تکرار زوج مهران‌فر و مقدمی و همین طور
روایت قصه‌ای کمدی در فضای غیرشهری. نگران این تشابهات و این‌که دو فیلم باهم قیاس
شوند نبودید؟

نگران این مسئله نبودم، حقیقتا اصلا به این موضوع فکر نکرده
بودم. فضای روستایی «خجالت نکش» با فضای روستایی «زاپاس» تفاوت دارد حتی مناسبات
میان شخصیت‌ها، قصه و دنیای آن‌ها و همین
طور بازی بازیگران کاملا با فیلمی که شما گفتید تفاوت دارد و من فکر نمی‌کنم مخاطب
چنین فکری کند.

امیر پروین‌حسینی تهیه‌کننده کار شما، قبلا هم
فیلم «زاپاس» را تهیه کرده بود. چقدر در انتخاب بازیگران اعمال نظر کردند باتوجه
به این‌که زوج مهران‌فر و مقدمی پیش از «خجالت نکش» در «زاپاس» دیده شده بودند؟

هیچ وقت خودمحور نبودم و در هر کاری با دیگران مشورت کردم.
در انتخاب بازیگران این فیلم نه‌تنها با آقای پروین‌حسینی که با دوستان دیگر هم
همواره مشورت و از نظراتشان استفاده کردم البته در این خصوص، میزان امکانات را هم
در نظر می‌گرفتیم. شبنم مقدمی یک سال قبل از این‌که فیلم ساخته شود فیلمنامه را
خوانده و بازی در نقش صنم را پذیرفته بود تا جایی که وقتی فیلمنامه را بازنویسی می‌کردم
می‌دانستم برای شبنم مقدمی می‌نویسم و نقش صنم فیلمنامه برای اوست. برای نقشی که
احمد مهران‌فر ایفا کرد هم چندین گزینه در نظر داشتیم اما عاقبت با آقای مهران‌فر به
توافق رسیدیم. تمامی مراحل انتخاب بازیگران و عوامل فیلم «خجالت نکش» با مشورت تهیه‌کننده
و عوامل دیگر اتفاق افتاد البته به سبب این‌که با آقای پروین‌حسینی تهیه‌کننده
فیلم سال‌‌ها رفاقت داشتم و او را در حوزه تهیه صاحب نظر می‌دانم با او بیشتر
مشورت کردم. در فیلم «خجالت نکش» همه تصمیمات براساس گفت‌وگو و مشورت گرفته شد تا
این‌که چیزی بخواهد از سوی کسی تحمیل شود.

در فیلم «خجالت نکش» یک خانواده روستایی تحت
تاثیر تصمیمات بزرگ کشوری و سیاست‌گذاری‌‌ها، روش زندگی‌شان را تغییر می‌دهند،
چقدر نگاه‌تان در پرداخت به این سیاست‌‌ها و تاثیرات مردم از آن نقادانه بود؟

اساسا به برخی سیاست‌گذاری‌‌های کلان کشور نقد دارم و به
نظرم فیلم این عرصه را ایجاد کرده تا به این نقد‌‌ها اشاره شود. زمانی که فیلمنامه
را می‌نوشتم در نظرم بود که این اشارات در آن وجود داشته باشد. در خیلی از بخش‌‌های
کشور نیز می‌توان این سیاست‌گذاری‌‌های نه‌چندان فکر شده و عجولانه را دید. مثلا
در سدسازی، یک زمانی تب سد‌سازی در کشور افتاده بود و با کمترین مطالعاتی این کار
انجام شد اما پس از چند سال دیدیم که همین سدسازی‌‌های بدون مطالعه به یک معضل
بزرگ تبدیل شد. مثال‌‌های این قضیه بسیار است. در کل این مسئله برایم مهم بود و به
آن توجه کردم اما نه آنقدر که قصه فیلم را تحت‌الشعاع قرار بدهد.

«خجالت نکش» فیلم سیاسی نیست اما همان طور که
خودتان گفتید نیم‌نگاهی به سیاست‌گذاری‌‌های کلان داشتید از طرفی در فیلم مدام با
شعار‌‌های سیاسی شوخی می‌شود. ظاهرا می‌خواستید رویکرد سیاسی-اجتماعی داشته باشید!

فیلم «خجالت نکش» با برخی نشانه‌‌ها شوخی می‌کند ممکن است
که من با برخی نشانه‌‌های سیاسی شوخی کرده باشم اما شوخی کردن با آن‌ها لزوما فیلم
را سیاسی نمی‌کند درنتیجه این برچسب را که «خجالت نکش» یک فیلم سیاسی-اجتماعی است
را قبول ندارم. «خجالت نکش» یک فیلم کمدی است که ابزار رسیدن به فضای کمدی و شوخی،
مسائل اجتماعی محیط‌مان است.

اصلا فیلم را نمی‌دانم، این فیلم حتی المان‌‌های
یک کمدی سیاسی را هم ندارد منظورم صرفا نگاه و رویکردتان بود. در پرداخت سیاسی این
شوخی‌‌ها دچار ممیزی نشدید؟

در مرحله نگارش فیلمنامه، ساخت و حتی اکران فیلم اصلا کسی
به ما فشار نیاورد که دیالوگی را حذف کنیم. اساسا طوری هم جلو رفتم که با این
ممانعت‌‌ها مواجه نشوم در نتیجه به‌راحتی فیلم ساخته و اکران شد.

فیلم «خجالت نکش» با حافظه تاریخی ما کار دارد
از دو دوره قبل ریاست‌جمهوری و همین طور زمان حال حرف می‌زند. فکر می‌کنید این
فیلم را می‌شد ده سال بعد ساخت یا اصلا به نظرتان «خجالت نکش» تاریخ انقضا دارد؟

بعضی فیلم‌ها تاریخ انقضا دارند و برخی دیگر ندارند. شاید فیلم
من هم تاریخ انقضا داشته باشد خیلی نمی‌توانم در این مورد نظری بدهم و قضاوت کنم.
به هر حال اگر قرار باشد من فیلمی با این موضوع در ده سال آینده بسازم قطعا آن را
طور دیگری خواهم ساخت. ممکن است این فیلم تاریخ انقضا داشته باشد.

کارگردانی و ادامه فعالیت در این عرصه چقدر
برایتان جدی است؟

من به کارگردانی علاقه دارم اما فارغ از آن، در طول ساخت
فیلم «خجالت نکش» تجربه‌ای به دست آوردم و حاضر نیستم این تجربه را دور بریزم و از
آن استفاده نکنم به همین دلیل اگر فرصتی ایجاد شود حتما فیلم خواهم ساخت.

شرایط اکران فیلم‌های نوبت دوم بهار نقد‌‌های بسیاری
به‌دنبال خود داشته است، موضع شما نسبت به این مسئله چیست و فکر می‌کنید فروش «خجالت
نکش» با این اوصاف مطلوب خواهد بود؟

شرایط اکران بسیار آشفته، شلخته وحتی به نظرم غیرعادلانه
است. فیلم‌هایی که به اندازه کافی روی پرده بودند آنقدر قدرت‌شان زیاد است که با
وجود محدودیت سالن برای ما می‌توانند از روی پرده پایین نیایند. این شرایط انصاف
نیست و آسیبش به ما می‌رسد. تهیه‌کننده فیلم ما سعی کرده فیلم را باتوجه به
توانایی مالی شخصی خود بسازد و هیچ ارگان و سازمان دولتی به آن کمک نکرده است اما
همان طور که می‌بینید فیلم در شرایط ناعادلانه‌ای اکران شده است.

ملیکا مومنی‌راد