به گزارش صبا، چاپ دوم جلدهای اول، دهم، سیزدهم، چهاردهم، پانزدهم، شانزدهم و هفدهم «شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید» با ترجمه غلامرضا لایقی توسط انتشارات کتاب نیستان منتشر و وارد بازار کتاب شد.

در توضیح این کتاب آمده است: «شرح ابن ‌ابی‌ الحدید یکی از مهم‌ترین شرح‌های نوشته‌شده بر نهج‌البلاغه است. هر چند که در شیعه بودن یا اهل تسنن بودن ابن ابی الحدید در میان شیعیان و اهل تسنن اختلاف نظرهای متعددی وجود دارد اما به‌طور مشخص و در آرای دو طرف این مساله مشهود است که وی ارادت خاصی به امام علی (ع) داشته و به پیروی از مکتب معتزله، این امام را از دیگر خلفای راشدین برتر می‌دانسته است، تا جایی که در کتابش تصریح می‌کند که امام علی (ع) هم در کثرت ثواب و هم در فضایل و خصال حمیده، از دیگران برتر است.

مجموعه بیست جلدی شرح نهج البلاغه که تا پیش از این به صورت عربی محل رجوع بوده است در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی (ع) را به همراه ترجمه آن ذکر کرده و در بخش دوم بر اساس تقسیم‌بندی موضوعی، موضوعات و مباحث مهم را با سرفصل‌های موضوعی بیان کرده است. لایقی در انجام ترجمه خود برای این کتاب نیز همین ترتیب را رعایت کرده است و بر همین اساس ترجمه کتاب نیز مطابق فصل‌بندی و تقسیم‌بندی متن عربی انجام شده و مترجم تنها با بازنگری و ویرایش جدید ترجمه خود، این کتاب را آماده استفاده کرده است.

در نتیجه نویسنده در ابتدای هر جلد قسمت‌هایی از سخنان حضرت علی (ع) را توضیح و در بخش دوم بر اساس موضوعات مطرح شده شرحی بر خطبه‌ها یا بیانات را ارائه کرده است. از آنجا که سخنان امام علی علیه‌السلام را مهری است که آن را از سخنان سایر خطبا متمایز می‌سازد و دارای سبک ویژه‌ای است که سخنان آن حضرت را از سخنان سایر بلغا و سخن‌رانان جدا می‌نماید بسیاری از ادیبان و دانشمندان در طی اعصار کوشش کرده‌اند تا دربارۀ سخنان وی کتب جداگانه و دیوان‌های مستقلی تالیف کنند. در طی زمان و گذشت اعصار انتساب مطالب کتاب نهج ‌البلاغه به امام علی در نزد علما و محققین، خواه متقدم و خواه متاخر محل شک و تردید واقع شده است که ابن ابی الحدید این مطلب را مورد بحث قرار داده است و اگر در نهج البلاغه تامل کنی، جمله آن را زلالی واحد و نفسی واحد و اسلوبی واحد می‌یابی، مثل جسم بسیطی که بعضی از آن با بعضی دیگر در ماهیت اختلافی ندارند یا مانند قرآن عزیزی که اول آن همانند وسط آن، و وسط آن شبیه آخر آن است.

بخشی از موضوعاتی که در جلد اول آمده از این قرار است: گفتاری در باب عقاید اصحاب معتزلی ما درباره‌ امامت و تفضیل و باغیان و خوارج، سخنی در باب ملائکه و اقسام آن‌ها، اختلاف اقوال در آفرینش بهشت و دوزخ، سخنی درباره‌ ادیان عرب در دوران جاهلیت، نسب ابوبکر و پاره‌ای از اخبار پدرش، وصیت ابوبکر به خلافت عمر، داستان شوری، اندکی از اخبار عثمان ‌بن ‌عفان و…

ابن ابی الحدید، این اثر را در ۲۰ جزء به نام ابن علقمی وزیر تألیف کرد. عمده شهرت و معروفیت ابن ابی الحدید به سبب تألیف این کتاب است که حاوی مجموعه عظیمی از ادب و تاریخ و کلام و فرهنگ اسلامی است. وی این شرح را در اول رجب ۶۴۴ ق/ ۱۲ نوامبر ۱۲۴۶م آغاز کرد و در آخر صفر ۶۴۹ ق/ ۲۳ مه ۱۲۵۱م به پایان رسانید و چنان که خود در آخر کتاب می‌نویسد، تدوین این اثر ۴ سال و ۸ ماه طول کشید که برابر است با مدت خلافت حضرت علی (ع).

نویسنده در این شرح، بسیاری از آرای معتزله را ذکر می‌کند. شرح مذکور از نظر موضوع و مزایای ادبی و تاریخی اهمیت خاص دارد، زیرا ابن ابی الحدید که در زمان مغولان می‌زیسته، گزارش مبسوطی از ابتدای خروج مغول و فتح ماوراءالنهر و خراسان و عراق و دیگر نواحی و هجوم آنان به بغداد در کتاب خود نوشته است که از منابع مهم تاریخ در این موضوع به شمار می‌آید.

ابن ابی الحدید در این کتاب غیر از کتاب‌های مشهوری چون تاریخ طبری و سیره ابن هشام و اغانی و کتب معروف دیگر که در دسترس هستند، از کتاب‌های نادری استفاده کرده است که امروزه بعضی از آن‌ها از میان رفته‌اند و یا در دسترس ما نیستند، چون کتاب المقالات تألیف زرقان شاگرد ابراهیم بن سیار نظام و کتاب المقالات ابوالقاسم کعبی بلخی و کتاب فضایل امیرالمؤمنین علی (ع) از احمد ابن حنبل و کتاب الجمل هشام بن محمد کاتبی و کتاب النکت از ابراهیم بن سیار نظام. تسلط مترجم کتاب به دو زبان عربی و انگلیسی در حاصل انتشار یافته در این کتاب به خوبی مشهود است.»

انتهای پیام/