سه سال پیش بود که انیمیشن «شاهزاده روم» توسط گروه هنر پویا ساخته و
اکران شد و برای اولین‌بار در تاریخ سینمای ایران توانست فروش قابل‌توجهی را برای
یک محصول انیمیشن بلند کسب کند. حالا بعد از سه سال هادی محمدیان با «فیلشاه» برگشته
است؛ فیلمی که می‌گوید در آن پیشرفت زیادی نسبت به «شاهزاده روم» وجود دارد و قرار
است فیلمی با کیفیت انیمیشن‌‌های جهانی را در ایران ببینیم. گفت‌وگوی ما درباره
این انیمیشن و ویژگی‌های فنی آن در کنار تلاش برای استانداردسازی روند انیمیشن‌سازی
در گروه هنر پویا را در ادامه می‌خوانید.

آقای محمدیان گروه هنر پویا سه سال پیش انیمیشن «شاهزاده روم» را ساخت
و عرضه کرد و اکنون انیمیشن «فیلشاه» توسط این گروه ساخته شده و نسخه‌ای از آن را هم
به جشنواره فیلم فجر تحویل داده‌اید. کمی در مورد شکل‌گیری این پروژه و پیش‌تولید آن
به ما بگویید، چون گاهی پیش‌تولید یک کار انیمیشن حتی از ساخت آن هم طولانی‌تر است.
لطفاً در مورد این روند و به‌خصوص بخش پرورش داستان کمی برای ما صحبت کنید.

پس از «شاهزاده روم» و اتفاقاتی که در اکران برای آن افتاد و بازخوردهایی
که مخاطبان این اثر به ما دادند در «فیلشاه» بیشتر روی فیلمنامه تمرکز کردیم و زمان
بیشتری را برای نوشتن فیلمنامه اختصاص دادیم ضمن این‌که نگارش فیلمنامه این کار به‌شکل
کارگاهی انجام شد و در کنار آقایان مفیدی‌کیا و رمضان‌پور که از دوستان من هستند فیلمنامه
کار کردیم که فعالیت ما زیر نظر شورای داخلی بود که در خود گروه هنر پویا وجود دارد.
نوشتن طرح سیناپس کار شش‌ماه به طول انجامید و چهارماه هم نگارش فیلمنامه کار طول کشید.

یعنی تقریباً زمانی کمتر از یک‌سال را صرف نوشتن فیلمنامه این کار کردید؟

بله و این روند همان‌طور که اشاره کردم به‌شکل جمعی و کارگاهی صورت گرفت.
سه نفر نویسنده بودیم و چهار نفر هم از اعضای شورای داخلی گروه هنر پویا که روی این
فیلمنامه کار کردیم. در همین زمان که ما مشغول نگارش فیلمنامه بودیم با چند تن از افرادی
که فکر می‌کردیم می‌توانند در فیلمنامه هم به ما کمک کنند مشاوره کردیم و از آن‌ها
کمک گرفتیم که از بین آن‌ها می‌توان به آقایان افخمی، مقدم‌دوست و امیرخانی اشاره کرد
که این سه نفر درواقع از یاوران ما در نگارش پروژه «فیلشاه» بودند و مشاوره زیادی در
زمینه فیلمنامه به ما دادند که این در تمامی مراحل آن شامل سیناپس و خود فیلمنامه اصلی
بود. درکل وقت زیادی روی فیلمنامه «فیلشاه» گذاشتیم نکته مهم دیگر این است که مخاطبمان
را در این انیمیشن به‌نسبت «شاهزاده روم» بیشتر مشخص کردیم و گفتیم اگر قرار است این
فیلم برای کودک و نوجوان باشد باید تمام اجزای آن برای کودک و نوجوان باشد و این شامل
ساختار و اسکلت قصه‌‌ها و دیالوگ‌‌ها می‌شد. این نکته ضعفی بود که در «شاهزاده روم»
وجود داشت و ما سعی کردیم آن را برطرف کنیم.

از نظر من «شاهزاده روم» با این‌که فیلمی برای کودکان و نوجوانان بود
ولی بخش عمده‌ای از مخاطبان آن بزرگسالان بودند.

از نظر من مخاطب کودک و نوجوان هم به «شاهزاده روم» علاقه نشان می‌داد
اما همان‌طور که گفتم مسئله مخاطب به‌خوبی در آن انیمیشن مشخص نشده بود. در «فیلشاه»
اولویت اصلی ما جلب توجه مخاطب کودک و نوجوان و در ادامه آن جلب نظر مخاطبان بزرگسال
است. در زمینه تکنیکی و گرافیک و طراحی کاراکتر باز هم باتوجه به بازخوردهایی که داشتیم
به افق بلند خود در موسسه پویا نگاه کردیم چون ما برنامه درازمدتی داریم که ان‌شاءاله
بتوانیم سالی یک فیلم بلند انیمیشن تولید کنیم و باتوجه به این مسئله ما نیاز به یک
استایل و سبک خاص داریم که به‌نوعی به‌عنوان امضای گروه ما شناخته شود که هر کسی محصولات
ما را ببینند مشخص باشد منبع تولید آن چه گروهی است. انجام این مسئله در گرافیک و طراحی
مقداری زمان می‌برد و بعد از «شاهزاده روم»
ما مدل گرافیکی جدیدی را در کار تست کردیم تا کمی ذائقه‌سنجی مخاطب را هم انجام داده
باشیم. در «فیلشاه» ما به سراغ اغراق‌‌های زیاد و فانتزی خاص رفتیم. با یک‌سری از شکستگی‌‌های
خاص در خطوط کاراکترها که ببینیم مخاطب ایرانی
چقدر با این سبک و سیاق ارتباط برقرار می‌کند. اگر این شکل از گرافیک کار مورد رضایت
مخاطب باشد می‌توانیم روی آن کارهای بیشتری انجام بدهیم. درکل گرافیک «فیلشاه» نسبت
به «شاهزاده روم» تغییر بسیار زیادی کرده چه از لحاظ طراحی کاراکتر‌‌ها و فضاسازی‌‌ها
و چه از نظر تولید که تولید این کار خیلی وسیع‌تر است چون ما تعدد لوکیشن و فضاسازی
را در فیلم می‌بینیم و کاراکترهای بسیاری که حدود ۱۶۰عدد هستند در این کار حضور دارند از سوی دیگر ما پلان‌‌های
زیادی در فیلم داریم که چندبرابر «شاهزاده روم» است و درکل «فیلشاه» ریتم تندتری نسبت
به آن فیلم دارد. سعی کردیم بار سرگرمی فیلم را خیلی بالاتر ببریم و بتوانیم نسخه یک
انیمیشن ایرانی داشته باشیم که در ریتم قصه بتواند با کارهای خارجی رقابت کند.

تولید کار و فیلمبرداری را از چه زمانی شروع کردید و از نظر فنی سخت‌افزاری
و نرم‌افزاری چه پیشرفت‌‌هایی نسبت به «شاهزاده روم» داشته‌اید که قرار است نتیجه آن
را در «فیلشاه» ببینیم؟

همان تیم «شاهزاده روم» در «فیلشاه» فعالیت می‌کنند به‌جز تعدادی از دوستانی
که به ما اضافه شده‌اند. در بخش دینامیک و یکی دیگر از بخش‌های انیمیشن که اندکی در
آن نقص داشتیم از کارشناسان و انیماتورهای حرفه‌ای‌تری بهره بردیم و به‌نوعی از تمام
پتانسیل‌‌های موجود در گروه خودمان و سطح ایران استفاده کردیم. تقریبا اکثر انیماتورهای
خوب کشور که به فکرمان رسید می‌توانند در تولید انیمیشن «فیلشاه» به ما یاری کنند در
گروه ما حضور داشت و به‌صورت کلی می‌توانم بگویم حدود دویست نفر روی این پروژه کار کرده‌اند که به‌نوعی
تعداد عوامل ما دوبرابر «شاهزاده روم» است. ما در «فیلشاه» سعی کردیم خط تولیدمان را
نسبت به فیلم قبلی استاندارد‌تر کنیم یعنی بخش‌‌هایی که در انیمیشن دنیا به آن توجه
زیادی می‌شود و در سینمای انیمیشن ایران به آن کم توجه می‌کنند براساس استانداردهای
بین‌المللی در پروژه «فیلشاه» تعریف شدند. فکر می‌کنم ماحصل آن این است که «فیلشاه»
کار متفاوتی از آب درآمده مثلاً در این کار ما آمدیم و برای تمام سکانس‌‌ها و پلان‌‌هایمان
یک کلید رنگی یا به‌اصطلاح کالرکی طراحی کردیم که این کار در تمام دنیا انجام می‌شود.
در این پروژه از استوری‌بورد متحرک استفاده کردیم و یک بار کار را به‌صورت دوبعدی ساخته‌‌ایم
و کاملاً آن را دیده و نظر کارشناسان را گرفته‌ایم یعنی درواقع وقتی ما ساخت فیلم را
شروع کردیم خروجی نهایی آن را به‌صورت دوبعدی داشتیم و می‌دانستیم قرار است پروژه چه
مسیری را طی کند. از دیگر فعالیت‌های ما برای بالا رفتن کیفیت پروژه این بود که مانند
تمام انیمیشن‌‌های دنیا صدای گویندگان فیلم را ابتدا ضبط کردیم و بعد براساس آن انیمیشن
را طراحی کردیم و خلاصه تمام مواردی که در جهان استانداردی برای تولید انیمیشن است
سعی کردیم در حد استاندارد و بضاعت مالی خود در «فیلشاه» رعایت کنیم که کار در نهایت
به یک استاندارد جهانی نزدیک‌تر شود.

قطعاً استفاده از عوامل حرفه‌ای به اقبال به فیلم و فروش آن کمک می‌کند.
شما نسخه از «فیلشاه» را به دفتر جشنواره فیلم فجر تحویل داده‌اید. فکر می‌کنید که
هیات‌انتخاب این فیلم را در رقابت با سایر آثار داستانی می‌پذیرد؟ یا به‌نوعی آیا سینمای
ایران به این هدف از بلوغ رسیده که رقابتی بین یک اثر انیمیشن و فیلم‌های زنده را در
خود داشته باشد؟

من در جایگاهی نیستم که از طرف جامعه سینمایی بتوانم این مسئله را بررسی
کنم اما اگر از طرف خودم بگویم این است که من و گروه «فیلشاه» دوست داریم که این اتفاق
بیفتد و هیچ ابایی هم از این موضوع نداریم که بتوانیم با فیلم‌های رئال ایرانی رقابت
داشته باشیم چون جز چند بخش معدود که در فیلم انیمیشن وجود ندارد تقریباً تمام بخش‌های
دیگری که در یک فیلم زنده داوری می‌شود در فیلم انیمیشن هم وجود دارد و داوری بین این
آثار می‌تواند صورت بگیرد. اما این‌که به این حوزه اهمیت داده شود کمک زیادی به تولید
و دیده شدن انیمیشن می‌کند که درواقع کمکی به سینمای کودک و نوجوان است چون انیمیشن
این روزها تبدیل به بخش شاخص این نوع سینما شده است. اگر اعضای هیات انتخاب این کار
را بکنند و ما در این رقابت قرار بگیریم حداقل اتفاقی که می‌افتد این است که ما در
میان فیلم‌های دیگر که قرار است اکران شود دیده می‌شویم و امیدوارم جایزه هم بگیریم
نه به‌خاطر اهمیت جایزه، بلکه به این خاطر که خواهیم دید انیمیشن ایران به جایی رسیده
که می‌تواند با فیلم‌های زنده هم رقابت ‌کند. ما صد سال است که فیلم رئال می‌سازیم
اما صنعت انیمیشن به‌شکل سینمایی کمتر از ده سال است که در ایران پا گرفته و اگر این
رقابت انجام شود نوعی دلگرمی برای ما فعالان انیمیشن به وجود می‌آید که بعد از ۱۰سال توانسته‌ایم یک راه طولانی را که سینمای
ایران رفته بپیمایم.

طراحی کاراکتر‌‌های شما باتوجه به عکس‌‌هایی که از پروژه منتشر شده بسیار
جذاب و غیرتقلیدی است. فکر می‌کنید باتوجه به این‌که گفته‌اید روی داستان تلاش زیادی
کرده‌اید و حضور عوامل حرفه‌ای چقدر «فیلشاه» امکان رقابت جهانی را در اکران دارد؟
چون «شاهزاده روم» هم اکران‌‌های جهانی داشت اما «فیلشاه» چقدر می‌تواند موفق‌تر از
آن فیلم باشد؟

ما تلاش خود را کردیم که به گرافیکی برسیم تا شبیه به کسی نباشد و در
قصه هم همین تلاش را انجام داده‌ایم تا تقلیدی در کارمان نباشد. نکته‌ای که لازم است
در مورد بخش جهانی بودن فیلم مورد توجه قرار بگیرد این است که ما از ابتدا به پخش جهانی
«فیلشاه» فکر می‌کردیم و این نکته در تمامی مراحل کار از نگارش تا تولید مدنظر بود.
اتفاقی که افتاد و ما به‌صورت تجربی متوجه شدیم این بود که فهمیدیم مخاطب خارجی خیلی
شبیه کودک و نوجوان ایرانی می‌اندیشد و این مسئله ربطی به سن و سال مخاطبان خارجی ما
ندارد. مسئله این است که مخاطب نسبت به قصه‌ای که ما می‌خواهیم تعریف کنیم هیچ ذهنیتی
ندارد و چیزی نمی‌داند و مشکل سینمای ایران که متاسفانه تا حدی در «شاهزاده روم» هم
وجود داشت این بود که ما بلد نیستیم خوب قصه تعریف کنیم و همیشه باید نویسنده یا تهیه‌کننده
و کارگردان به فیلم الصاق شود تا آن‌ها معنای فیلم و قصه آن را برای مخاطبان توضیح
دهند. در «فیلشاه» سعی کردیم داستان را به‌نوعی بنویسیم که هر مخاطبی از هر ملیتی که
پای آن می‌نشیند در پایان فیلم داستان آن را به‌خوبی بفهمد در ادامه لذت ببرد. ما هر
جا می‌دیدیم که این نکته در حال کم‌رنگ شدن است و داستان فیلم در حال ارجاع پیدا کردن
به پس‌زمینه ذهنی و فرهنگی افراد است یا اطلاعاتی که پیش از فیلم باید در اختیارشان
قرار بگیرد این اتفاق را از داستان حذف کرده‌ایم و سعی کردیم سادگی را به‌عنوان اصل
داستان قرار دهیم چون مخاطب اصلی ما کودک و نوجوان است که اگر آن‌ها داستان را بفهمند
مخاطبان در سراسر جهان با فیلم ارتباط برقرار می‌کنند. به نظرم فیلم زبان راحت‌تری
در قصه گفتن دارد و مخاطبان بدون نیاز به مطالعه یا پیش‌آگاهی می‌توانند قصه آن را
بفهمند و به همین خاطر فکر می‌کنم که بتوانیم در بازار جهانی موفق باشیم.

در همه جای دنیا وقتی که انیمیشن‌‌ها منتشر می‌شوند و همراه آن‌ها یک‌سری
از وسایل تبلیغاتی مانند عروسک و جامدادی و… تولید و پخش می‌شود
اثر تبلیغاتی و هم اثر اقتصادی برای انیمیشن دارد. باتوجه به فعالیت زیاد شما برای
«فیلشاه» و برنامه‌ای که برای اکران جهانی آن دارید آیا به تولید چنین وسایل تبلیغاتی
اندیشیده‌اید که همزمان با اکران فیلم آن‌ها را پخش کنید؟

این نکته بسیار مهمی است و از زمان فیلمنامه‌نویسی، تیم بازرگانی ما در
این زمینه فعالیت می‌کرد و در بسیاری از نقاط مختلف فیلم این تیم با ما هم فکری می‌کرد.
مثلاً در زمان فیلمنامه‌نویسی این دوستان به ما نظر می‌دادند که برای مثال ظاهر این
شخصیت مناسب‌تر است یا تولید این لباس برای شخصیت دیگری سخت‌تر است و باتوجه به این
ارتباط دائمی که با مسئولان بخش تجاری داشتیم سعی کردیم که خواسته‌‌های آن‌ها هم برآورده
شود. این بخش در موسسه هنر پویا در حال انجام است و آقای جعفری تهیه‌کننده فیلم سرپرستی
کامل این مسئله را دارد. ما از روزی که ایده فیلم به فکر ما رسید در گروه تجاری دوستان
به این فکر می‌کردند که آیا این ایده‌‌ها محصولات قابل تولیدی دارند و اگر تولید شود
چه درصد محبوبیت خواهد داشت و همان‌طور که گفتم در نوشتن فیلمنامه مدام با آن‌ها در
ارتباط بودیم و نظراتشان را در بعضی موارد روی شخصیت‌ها اعمال می‌کردیم که این تعاملات
شامل ظاهر کاراکترها، وسایلی که به همراه داشت و… می‌شد درواقع ما سعی می‌کنیم تا
تمام مراحل استانداردی که در دنیا برای تولید انیمیشن رعایت می‌شود در حد بضاعت خودمان
در موسسه هنر پویا انجام دهیم.

در مورد اکران فیلم چه فکری کرده‌اید؟ با این‌که «شاهزاده روم» در اکران
موفق بود و با فروش ۵میلیاردی
خود رکورد فروش انیمیشن را شکست اما درکل این فیلم اکران محدودی داشت آیا برنامه‌ای
برای اکران فیلم در سینمایی که این همه ترافیک اکران هست دارید یا خیر؟

پاسخ به این سوال پیچیده است چون وضعیت اکران را می‌دانید. آقای جعفری
تهیه‌کننده فیلم و دوستان ما در موسسه مشغول رایزنی برای تعیین زمانی مناسب جهت اکران
فیلم هستند. ضمن این‌که اولا ما منتظریم تا ببینیم چه اتفاقی برای فیلم در جشنواره
فجر می‌افتد و براساس این مسئله چه جریان تبلیغاتی یا چه کاری می‌توانیم روی فیلم انجام
دهیم. همه این مسائل نیاز به صبر دارد تا زمان مناسب اکران را مشخص کنیم.

آیا نسخه کامل فیلم را تحویل جشنواره داده‌اید؟

بله نسخه کامل را به جشنواره تحویل داده‌‌ایم اما باتوجه به این‌که می‌توان
روتوش‌‌های کمی روی رنگ کار انجام داد ما در حال انجام این‌گونه کارها روی فیلم هستیم
ولی هیات‌انتخاب جشنواره نسخه کامل این فیلم را برای انتخاب دیده‌اند.

علی ظهوری‌راد