مدتی پیش شورایی به نام شورای سینمای
معناگرا در سینمای ایران فعالیت کرد که پس از هفتسال فعالیت پرونده آن با چند
فیلم و تعدادی کتاب در کنار جلسات نقد و بررسی فیلم بسته شد.حالا محمدمهدی
حیدریان که دوباره بر صندلی ریاست سازمان سینمایی تکیه زده شورای سینمای معناگرا
را دوباره به جریان انداخته است و اینبار مشخص نیست این شورا چه نسخهای برای
سینمای ایران به همراه دارد.
برای بررسی این مسئله به سراغ دو
فیلمساز رفتیم که بدون ساخت فیلم سفارشی در آثارشان همیشه رگههای معناگرایی وجود
داشت و پای حرفهای مدیر پیشین شورای سینمای معناگرا در فارابی هم نشستیم تا
ببینیم چه دفاعی از عملکرد خود در این حوزه دارد.
عزیزاله حمیدنژاد؛ کارگردان سینما و تلویزیون
که برخی از آثارش چون «ستاره گان خاک» و«هور در آتش» در زمره آثار سینمایی معناگرا
قرار میگیرند درباره فعالیت مجدد شورای سینمای معناگرا با اشاره به مفهوم سینمای معنا
گرا گفت: نمیخواهم در مورد معنای فیلم دینی یا معناگرا بحث کنم چون به مسائل ادبی
و انطباق آن با ساختار سینما برمیگردد اما این را میتوانم بگویم که تمایل شخصی من
این است که در آثارم یک لایه پنهان وجود داشته باشد که ذهن مخاطب را درگیر کند و مخاطب
آن را به سادگی رها نکند.این لایههای پنهان از نظر من میتوانند مسائل و موضوعاتی
باشد که انسان دوست دارد به آن دست پیدا کند اما به سادگی نمیتواند به آن برسد و
شاید ساختار ذهن انسان این است که باید به این موضوعات پنهانی و معنای پشت آن دست پیدا
کنند که در ظاهر کسی به سادگی آنها را نمیبیند. این وجه از فیلمسازی در هر نوعی
که باشد و مخاطب را درگیر خود کنند میتوان گفت که با مقولات معنایی و بهنوعی
سینمای معناگرا سروکار دارد
حمیدنژاد در پاسخ به سوالی درباره
تولیدات قبلی شورای سینمای معناگرا و قدرت این تولیدات گفت:اصولا دست پیدا کردن به
مقولات معنوی در سینما به سادگی میسر نیست. همیشه از سطح شروع میشود و متاسفانه فیلمهایی
که در این مقوله ساخته میشوند به سطح هم اکتفا میکنند و معمولا فیلمهای هستند که
ظاهر معناگرا دارند و باطنشان معناگرا نیست و تنها برای این ساخته شدند که این نوع
فیلمسازی توسط ارگانها و مراکز دولتی حمایت میشوند.
او تصریح کرد: کسانی که دستاندرکار توزیع
تسهیلات هستند اکثرا آگاهی لازم را نسبت به سینما ندارند و نمیتوانند سینمای ناب
و سینمای سطحی را از هم تفکیک کنند بههمین خاطر بهراحتی تسهیلات و بودجه را در اختیار
تهیهکنندگانی قرار میدهند که ادعای ساخت فیلم معناگرا دارند بنابراین میبینیم مجموعه
فیلمی ساخته میشود اما به ندرت از آن میان میتوان به فیلمی ماندگار اشاره کرد.
حمیدنژاد در پایان در مورد راهکار اینکه
سینمای معناگرا از شکل ظاهری خود بگذرد و بتوانیم فیلم معناگرای با کیفیت در
سینمای ایران داشته باشیم گفت:از نظر من این موضوع همیشه مورد سوء استفاده قرار گرفته
و قطعا این بار هم این اتفاق خواهد افتاد چون تعریف خاصی از مقوله معناگرایی وجود ندارد
و این بهانهای میشود که عدهای بخواهند باز از آن از آن سوء استفاده کنند درصورتی
که شخصا حدود پنج سال
است فیلمنامه معناگرایی دارم که به هیچ وجه نتوانستم آن را به مرحله تولید برسانم و
درنهایت رهایش کردم.
علی ظهوریراد