چند روز پیش خبر اکران فیلم‌های خارجی در سینماهای کشور
رسانه‌ای شد که بسیاری از شنیدن این خبر خوشحال و خرسند شدند و از آن استقبال
کردند. این خبر مایه مباهات اهالی تصویر است؛ اما نکته‌ای که در این بین توجه
زیادی را به خود جلب کرد این بود که آیا این فیلم‌ها دوبله خواهند شد یا نه؟ که
کمی بعد متوجه شدیم قرار بر این است تا فیلم‌ها به صورت زیرنویس اکران شوند. در همین
خصوص پیگیر شدیم تا ببینیم چه مسائلی بر سر راه دوبله این فیلم‌ها قرار دارد که
فیلم‌ها بدون دوبله و با زیرنویس راهی سینما می‌شوند؛ برای رسیدن به جواب این سوال
به‌سراغ مدیر امور دوبلاژ سیما یعنی آقای مجتبی نقی‌یی
رفتیم که متاسفانه بعد از پیگیری، طبق رسم دیرینه برقراری ارتباط با مدیران (بعضی
از مدیران) بروکراسی اداری موجود، مانع از آن شد تا بتوانیم گفت‌وگویی با مدیر
واحد دوبلاژ سیما داشته باشیم، چراکه این گفت وگو با نامه‌نگاری و گرفتن وقت قبلی،
آن هم در صورت موافقت میسر خواهد شد؛ به‌همین علت ما از مصاحبت با آقای مدیر صرف‌نظر
کردیم و به سراغ دو تن از پیشکسوتان عرصه گویندگی و دوبله رفتیم که مردم با صدا و
حتی تصاویر این بزرگان خاطرات بسیاری دارند و درباره چگونگی این رویداد (اکران
فیلم‌ها و دوبله آن‌ها) به گپ‌وگفت نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

جلال‌مقامی؛ دوبلور پیشکسوت و بازیگر، درخصوص دوبله فیلم‌های
سینمایی ‌خارجی در سینماهای کشور به‌جای زیرنویس به «صبا» گفت: در تمام دنیا
زیرنویس امری تایید نشده و برعکس رد شده است. زیرنویس باعث می‌شود حواس تماشاگر به
نوشته‌ها پرت شود و او نتواند به‌طور دقیق به فیلم توجه داشته باشد. زمان هم عامل
بسیار مهمی است، شما فکرکنید درحال نگاه‌کردن به تصویر هستید و به‌‌عنوان مثال
جمله‌ای نیاز دارد تا ظرف مدت ۱۵ ثانیه مکث داشته باشد اما ۵ ثانیه بیشتر فرصت
نیست تا آن را خواند و پلان‌ها عوض می‌شوند؛ بنابراین نمی‌توان جملات را دقیق و کامل
خواند. علی‌الخصوص اگر گفت‌وگوهای بازیگران فیلم، سریع وتوام با بحث و… باشد.

او در ادامه گفت: این موضوع در مورد آثار مستند و غیرنمایشی
هم صدق می‌کند، چراکه حواس بیننده یا باید به تصویر باشد یا به نوشته. طبیعی است
که این اقدام مورد استقبال قرار نگیرد. چطور می‌شود حواس انسان در آن واحد دوجا
باشد، هم تصویر را ببیند و هم نوشته را بخواند؛ قطع‌به‌یقین یا نوشته یا تصویر را
فراموش می‌کند.

مقامی در پاسخ به این سوال که ممکن است به‌طورکل زیرنویس‌ها
درست نباشند (ترجمه یا مفاهیمی نادرست و مغایر با فرهنگ ما) بیان کرد: این مسئله
به این بستگی دارد که زیرنویس‌ها در داخل یا خارج از کشور زیرنویس می‌شوند یا نه،
اگر در داخل ترجمه شوند مسائل مختلفی را لحاظ می‌کنند و زیرنویس درستی را ارائه می‌دهند؛
اما از هر جهت که به این موضوع توجه کنید مشکل خواهد داشت. مهم‌ترین آن هم همان
موضوع معطوف بودن حواس درعین‌حال به دو کار است، یعنی خواندن زیرنویس و دیدن فیلم.
درضمن کسی که زیرنویس را می‌خواند باید از سواد کافی برخوردار باشد، ممکن است فردی
سواد نداشته باشد اما علاقمند باشد فیلم را ببیند، آن‌ها چه باید بکنند.

این دوبلور پیشکسوت در مورد این موضوع که دوبله فیلم‌ها
هزینه‌هایی را دربرخواهند داشت و شاید یکی از دلایل عدم دوبله فیلم‌ها و استفاده
از زیرنویس این عامل باشد، عنوان کرد: آیا زیرنویس این فیلم‌ها مجانی خواهد بود؟ زیرنویس
هم به تجهیزات مختلفی نیازمند است. درست است که هزینه‌های دوبله کمی بیشتر است اما
فقط به این دلیل باید مردم دوبله را از یاد ببرند و به صرف گران بودن این کار، آن
را فراموش کنیم. نظر من به‌عنوان کسی که هم‌اکنون فعالیت زیادی هم در عرصه دوبله
ندارم این است که زیرنویس به‌طور‌کل راه‌حل خوبی نیست، اگر بود سال‌ها پیش این کار
رواج پیدا می‌کرد. مگر ما فیلم‌های خارجی‌ای که در تلویزیون پخش می‌شوند را با
زیرنویس روی ‌آنتن می‌بریم، آن‌ها هم دوبله می‌شوند. این کار در کشورهای خارجی نیز
مورد استقبال مردم قرار نمی‌گیرد. به طور نمونه یک فیلم ایتالیایی با زیرنویسی به
زبان انگلیسی قابل پذیرش نیست.

جلال‌مقامی خاطر نشان کرد: من به‌طور صددرصد با این اتفاق (اکران
فیلم‌ها) موافقم، باید دید که چه فیلم‌هایی اجازه اکران می‌گیرند، با همه این‌ها رقابتی
بین آثار داخلی و خارجی شکل خواهد گرفت. با توجه به این‌که هم‌اکنون در اکران، فیلم
خارجی نمایش داده نمی‌شود. تماشای یک فیلم در سینما کجا و دیدن آن در قاب تلویزیون
کجا؟ با سروصداهای اطراف، حواس آدمی به قاب تلویزیون نیست، اکران در سینما با سکوت
همراه است و تمام توجه آدم به فیلم است. فکر می‌کنید چرا هنوز که هنوز است می‌گویند
دوبله‌های سال‌ها پیش در تلویزیون حتی آن‌قدر ماندگار شد. من با زیرنویس موافق
نیستم و مطمئنم قطع به یقین مردم هم از آن استقبال نخواهند کرد. ممکن است در ابتدا
به‌خاطر دیدین فیلم به سینما بروند اما از آن لذت کافی نخواهند برد.

مقامی در پایان گفت: در مجموع کارهایی که در تلویزیون به‌صورت
مستند هم به تصویر کشیده می‌شوند بدون دوبله برای بیننده با سختی‌های زیادی همراه
هستند و اغلب مواقع مخاطب از آن صرف‌نظر می‌کند، خیلی طبیعی است که زیرنویس مشکل
ایجاد خواهد کرد و این کار در دنیا نیز تایید نشده است.

لی‌لا سلمانی