به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، حامد شایسته نویسنده و کارگردان تئاتر که نمایش «سه دقیقه تا زمستان» را تا امشب ۳۰ مرداد ماه ۱۴۰۱ در تماشاخانه دیوار چهارم روی صحنه دارد و چندی پیش، «هیولای چوبی» را اجرا کرده بود. نقطه مشترک نمایش های او در این مدت، اجرا رفتن آنها در تماشاخانه های خصوصی سطح شهر تهران است از این‌رو گفتگویی با او درباره وضعیت تئاتر خصوصی در قیاس با تئاتر دولتی ترتیب دادیم.

حامد شایسته در گفتگو با خبرنگار صبا نیازی را که در میان هنرمندان تئاتری منجر به تشکیل تئاتر خصوصی در دهه ۹۰ هجری شمسی شد، اینگونه شرح داد: در ابتدا، تئاتر را سالن های تئاتر دولتی تشکیل می دادند که به صورت درصدی از فروش گیشه با گروه های نمایشی همکاری می کردند. سپس سالن های تئاتر خصوصی تشکیل شدند و این تماشاخانه ها را هنرمندانی ایجاد کردند که در تئاتر دولتی اجرا می رفتند و می‌توانستند مخاطب جذب کنند. در نهایت، از خود جامعه تئاتر، تئاتر خصوصی شکل گرفت.

او افزود: کسانی که سالن های تئاتر خصوصی را بنا کردند، گفتند که دیگر به صورت درصدی از فروش گیشه با گروه های نمایشی همکاری نمی کنیم و کف قیمت اجاره سالن تئاتر را در نظر گرفتند. تئاتری ای که خودش از درون جامعه تئاتری اقدام به تشکیل تئاتر خصوصی کرده بود، به دیگر هنرمندانی که از موضوع نداشتن سالن در رنج بودند، می گفت من کف قیمت اجاره سالن تئاتر را از گروه های نمایشی می گیرم و فروش داشتن یا نداشتن اثر و مواردی از این دست مشکل من نیست. کسانی که در تئاتر فعالیت می کنند، از ته دل تئاتر را دوست دارند در نتیجه، این وضعیت جدید را پذیرفتند. هرچند کف قیمت اجاره سالن تئاتر هرگز ثابت باقی نماند و آنقدر افزایش یافت که حالا، از ۸ میلیون تومان برای هر شب اجرا صحبت به میان آمده است. اوضاع مضحکی است. زمانی که تئاتر فقط منحصر به تئاتر دولتی بود، همه چیز زنده و پویا بود چون کسی نیامده بود تا دیگری را تلکه و حق او را پایمال کند. برای همین، وجود تئاتر خصوصی ضربه بزرگی به بدنه تئاتر ایران زد و همچنان، دارد می زند. دلیل افت کیفیت آثار هم همین موضوع است. کسانی که می توانند کرایه سالن های تئاتر خصوصی را بپردازند، با وجود کیفیت نازل آثار اجرا می روند و آن سالن تئاتر خصوصی و اداره کل هنرهای نمایشی هم از این روند حمایت می کنند.

نویسنده نمایش «سه دقیقه تا زمستان» درباره مشکلاتی که تئاتر ایران را تهدید می کند، عنوان کرد: دیگر از مرحله تهدید گذشته است و برای کسی که مُرده است، تهدید اثر ندارد، تئاتر ایران مُرده است. این یک واقعیت است و صدایش یا الآن درمی‌آید یا بعدا درخواهد‌ آمد. البته که الآن هم درآمده‌است. هنگامی که از ۸۰ میلیون نفر جمعیت ایران، تعداد تماشاگران تئاتر بالغ بر ۲۰۰ هزار نفر است، به معنی مرگ تئاتر است. پس انتظاری وجود ندارد و تهدید بی معنی است.

کارگردان نمایش «هیچکس جیمی نمیشه» راجع به مشکلات گریبان‌گیر تئاتر خصوصی خاطرنشان کرد: کیفیت نازل نمایش هایی که اجرا می‌شود عمده ترین مشکل است چون سالن‌دار فقط می خواهد کرایه سالن تئاتر را در جیبش بگذارد. مشکل دیگر، کارگاه های «از ایده تا اجرا» است که چند نفر دور آدم معروفی جمع می شوند و مبالغ هنگفتی برای شهریه کلاس‌ها و روی صحنه رفتن می پردازند. آن فرد نیز بعد از ۱۰ شب اجرا، به هنرجویان می گوید که شما حالا بازیگر هستید و به جامعه تئاتر ایران خوش‌ آمدید. اینها مهمترین مشکلات گریبان گیر تئاتر خصوصی است و تمام مشکلات گفته‌شده از پول پرستی برخی سالن‌داران ناشی می‌شود.

وی تصریح کرد: تئاتر خصوصی نه از سوی دولت و نه از سوی مردم تهدید نمی‌شود بلکه دارد از سوی تئاتری هایی که تئاتر خصوصی را راه انداخته‌اند، مورد تهدید قرار می‌گیرد و در حال نابود شدن است. نگاهی به سالن های تئاتر تعطیل شده بیاندازید، آنها در حالی از نبودن حمایت دولتی صحبت می‌کنند که مبالغ هنگفتی برای کرایه سالن تئاتر در نظر می‌گیرند.

نویسنده فیلم کوتاه «کلاه‌گیس» درباره مزیت اجرا در تئاتر دولتی گفت: نخستین مزیت اینکه برخلاف تئاتر خصوصی، در سالن دولتی همانند دفترهای املاکی هر شب برای وصول کرایه سالن تئاتر نمی‌آیند بلکه به صورت درصدی از فروش گیشه همکاری می‌کنند، به همان شکلی که از ابتدا بوده‌است. کمک هزینه به گروه های نمایشی تعلق می‌گیرد و همچنین، امنیت دارند، بدین معنی که گروه ها بدون پرداخت کرایه سالن تئاتر اجرا می‌روند و در صورت داشتن کیفیت مناسب اجرایی مورد حمایت نیز قرار می‌گیرند. البته این گفته من به معنی تایید صددرصدی تئاتر دولتی و سازوکارهای آنها نیست.

مجری طرح نمایش «هیچکس جیمی نمیشه» درباره تئاترهای دولتی گفت: تئاتر دولتی مانند بخش خصوصی درگیر ممیزی نمی‌شود به دلیل اینکه با بخش دولتی همراه است درنتیجه نکات مورد نظر را اعمال می‌کنند. ممیزی ها بیشتر برای تئاتر خصوصی است و گاهی آنقدر اصلاحیه و ممیزی به نمایشنامه ها در تئاتر خصوصی اعمال می‌کنند که تبدیل به نمایشنامه جدیدی می‌شود.

او درباره اینکه تا به حال تمام آثارش را در تماشاخانه دیوار چهارم روی صحنه برده است، اظهار کرد: برخلاف برخی سالن های تئاتر خصوصی که فقط دنبال مال اندوزی هستند، تماشاخانه های دیگری هم وجود دارند که به خوبی از گروه های نمایشی حمایت می‌کنند و از جمله آنها تماشاخانه دیوار چهارم است. به همین دلیل، از روز نخست انتخاب ما بوده است و با افتخار، در اینجا اجرا رفته‌ایم.

کارگردان فیلم کوتاه «ماه‌گرفتگی» از نبود حمایت تبلیغاتی از گروه های نمایشی در تئاتر خصوصی گلایه و عنوان کرد: اگر در تماشاخانه های خصوصی از نمایشی حمایت تبلیغاتی صورت گرفته به این دلیل بوده است که با استقبال تماشاگران مواجه شده و برای آن تماشاخانه خصوصی آورده مالی داشته است در نتیجه، حمایت تبلیغاتی کرده‌اند. در تئاتر خصوصی، هیچکس به شما کمک نمی کند و کسی هم تمایل به کمک دارد بلکه آدم های زیادی سعی می‌کنند جلوی فعالیت شما را بگیرند و این رقابت حتی نمایش های دیگری که در آن سالن تئاتر اجرا می ‌روند و همچنین، گروه های نمایشی که برای رزرو زمان اجرا به آنجا مراجعه می‌کنند، دربرمی‌گیرد. تئاتر خصوصی مثل این است که وارد جنگلی شده‌اید و باید بتوانید زنده بمانید از این‌رو باید دست به جیب شوید تا جان سالم به در ببرید. باید بابت همه چیز خرج کنید و هیچکس برای هیچ چیزی به شما کمک نخواهد کرد.

حامد شایسته در سخنان پایانی درباره برنامه های آتی‌اش گفت: به صورت مستقل داریم فعالیت می‌کنیم و با یک تماشاخانه خصوصی با عملکردی قابل قبول در حال همکاری هستیم بنابراین تا حدی احساس امنیت می‌کنیم در صورتی که برخی گروه های نمایشی این حس امنیت را ندارند و با وجود ناراحتی از این موضوع، نمی توانیم مشکلی از آنها رفع کنیم. در فصل پاییز، برنامه داریم که دو نمایش جدید به نام های «آپوکالیپس» و «رستاخیز» را در تماشاخانه دیوار چهارم روی صحنه ببریم و در حال تمرین این نمایش ها هستیم.

فرزاد جمشیددانایی

انتهای پیام/