امروز، نوزدهم ذیالحجه، مصادف با ولادت آیتاله سیدمحمد طباطبایی معروف
به سید مجاهد و از رهبران اصلی نهضت مشروطه(۱۲۵۸ق) است.
وی در سال ۱۱۸۰قمری در خانه یکی از سادات دانشور کربلا چشم به دنیا گشود.
پس از گذشت سالها و رسیدن به سن تمییز رفتهرفته دریافت که در چه خانوادهای نشو و
نما یافته است. بستگان نزدیک محمد همه از علما و دانشمندان زمان بودند. پدر محمد، آیتاله
سیدعلی طباطبایی«ریاضالمسائل» را که اکنون نیز از متون فقهی مطرح و مورد توجه در حوزههای
دینی است تالیف کرده است.
محمد گرچه توفیق حضور در مجلس درس پدربزرگش وحید بهبهانی را نیافت لیکن
از محضر شاگردان شاخص و برجسته وی بهره برد. علاوه بر پدرش از علامه بحرالعلوم (متوفی
۱۲۱۲ق) در نجف بهره جست و از علم و زهد و کرامات، توشههای آسمانی برگرفت و به افتخار
ازدواج با دختر آن عالم گرانقدر نائل آمد. اما توفیق بهره بردن از آن بزرگ دیری نپایید
و علامه بحرالعلوم هفت سال پس از وفات وحید بهبهانی دیده از دنیا فرو بست.
سیدمحمد طباطبایی از اساتید خود تنها فقه نیاموخت، احساس مسئولیت در برابر
مسائل اجتماع و شهامت نیز آموخت. پس از آن خود عالمی فاضل گشته بود که دیگر از تحصیل
نزد استاد بینیاز بود. بعد از آن نیز آنچه بود گذشت زمان بود و غنای هر چه بیشتر علمی
در رهگذر تحقیق و تدریس و تالیف. این فصل از زندگانی او بهطور مشخص در اصفهان آغاز
شد.
مجلس درس او بسیار مورد استقبال و توجه دانشپژوهان حوزه اصفهان قرار
داشت. آنگاه که تالیف کتاب «المفاتیح فیالاصول» خود را آغاز کرد قبل از آنکه تالیف
کتاب به اتمام رسیده باشد، فصلهای مختلف آن نزد طلاب و فضلا دست به دست میگشت و از
آن رونویسی میکردند.
آثار قلمی او که از تتبع و بررسی نظرات دیگران آکنده است به این شرح است؛
دو تالیف عمده وی در اصول فقه و فقه که اولی «المفاتیح فیالاصول» و دیگری «المناهل
فی فقه آلالرسول» است. «الوسائل الیالنجاه» در اصول فقه، «اصلاح» در فقه که بهصورت
ذکر فتوا و رساله عملیه وی بوده و تلخیصها و ترجمههای متعددی به فارسی داشته است.
«جامعالاخبار» در فقه که بهمنزله دایرهالمعارفی در زمینه فقه شیعه بوده است، «الجهادیه»
رسالهای در زمینه احکام، جهاد و نیز «مشکوه الجهاد فی ترجمه مصابیحالجهاد» در زمینه
جهاد و احکام آن.