روزنامه صبا پنج ساله شد. پنج سال از انتشار یک روزنامه تخصصی هنری در ایران می‌گذرد. نفس تپنده این رسانه درحالی ادامه دارد که
در چند سال اخیر رونق فضاهای مجازی باعث شده که هر روز فضا برای عرض اندام نشریات
مکتوب تنگ‌تر شود اما روزنامه صبا سعی کرده که با استفاده از طرح‌های جذاب و
اثرگذار، خلاء روزنامه تخصصی را به سهم خودش پر کند. روزنامه‌ای که سعی می‌کند با ارائه‌دادن
نقد و تحلیل هنرهای مختلف و توجه به نیاز روز جامعه، زمینه را برای ارتقای سواد،
زیبایی‌شناسی و سلیقه مخاطب خودش فراهم کند. به‌مناسبت پنج‌سالگی «صبا» سراغ اهالی تئاتر رفته‌ایم تا نظرات آن‌ها را درباره روزنامه صبا جویا شویم که در ادامه
می‌خوانید.

در «صبا» شاهد بلوغ رسانه‌ای بودیم

مهدى شفیعى؛ مدیر اداره‌کل هنرهای نمایشی

شرایط هنر اکنون بنا به دلایل بسیار، با گذشته متفاوت شده است،
در این دوران براى سامان یافتن سازمان هنر و به‌ویژه تئاتر، باید که در باب اندیشه‌ها،
دغدغه‌ها و نگاه‌مان چه آن‌ها که مشترک‌اند و چه آن دسته که به‌ظاهر دور از هم‌اند
،گفت‌وگو کنیم، بنویسیم و البته فرآیندهاى موجود را براى رسیدن به فهم مشترک و بالندگى
بیشتر به نقد بگذاریم. شاید این مهم در دهه‌هاى پیشین، به جهت محدود بودن حوزه فعالان
تئاتردر پاتوق‌هاى سنتى و در مکان‌هایى ویژه و محدود مرتبط با تئاتر امکان‌پذیر بود
اما اکنون با افزایش گروه‌هاى نمایشى فعال، فارغ‌التحصیلان و هنرجویان و علاقه‌مندان
تئاتر در سراسر کشور و تعدد دانشکده‌ها، موسسات و انجمن‌هاى مربوط به تئاتر و از سوى
دیگر گسترش دایره مخاطبان و مشتاقان هنر نمایش، این نظام هنرى که شرایط تبدیل شدن به
یک نهاد اجتماعى تاثیرگذار را دارد، بیش و پیش از هرچیز نیازمند رسانه است و رسانه
است که در این زمان گذار و در روزگار خودنمایى تکنولوژى‌هاى ارتباطى مى‌تواند در امر
نظام یافتن این سازمان بزرگ نقشى اساسى و بنیادین ایفا کند. نیک‌بختانه در سال‌هاى
اخیر، در رسانه‌هاى مکتوب حوزه هنر، شاهد تولد و بلوغ رسانه‌هاى ارزشمندى بوده‌ایم
که روزنامه صبا به‌حق یکى از آن‌هاست.

اگر استقلال، اصالت در عملکرد، حرکت بر مدار مرام و مشى مشخص
و تخصصى را از ویژگى‌هاى یک رسانه موفق و موثر بدانیم، «صبا» توانسته است با هدف‌گیرى
درست، در راستاى ترویج و تبلیغ هنر دینى و ملى، ترسیم چشم‌انداز تخصصى از حوزه نقد
و آموزش، افزایش امید و آگاهى در میان اهالى هنر گام‌هاى بلند و ارزشمندى بردارد. امید
که با استمرار این حرکت و تعامل هرچه بیشتر با اهالى فرهنگ و هنر کشور، شاهد رشد و
تحول روزافزون در رسانه‌هاى تخصصى فرهنگى و هنرى میهن عزیزمان باشیم.

اینجانب به تمام دست‌اندرکاران روزنامه وزین صبا تبریک و دست‌مریزاد
عرض می‌کنم.

سربلند و پیروز باشید.

جای خالی ادبیات و تئاتر کودک در «صبا»

عادل بزدوده؛ نویسنده و کارگردان تئاتر و طراح
عروسک پیشکسوت

«صبا» را دیده‌ام اما باید از خود بپرسم که چرا مرا جذب
نکرده است؟! مطمئنا بخشی از این اتفاق، به خودم مربوط است اما یک روزنامه باید به
شیوه‌ای تدوین شود که منِ هنرمند که شغل هنری‌ام در بخش کودک و نوجوان است، به این
روزنامه جذب شود. تمام اندیشه من در ایران کار برای کودک و نوجوان، در عرصه‌های
تئاتر، تلویزیون و سینما است. دغدغه من این است که آیا این روزنامه توانسته است
بخشی از دغدغه مرا مطرح کند؟ آیا در تحریریه روزنامه، ستون، نیم‌صفحه و… برای
ارتقای سطح کمی و کیفی تئاتر کودک که دغدغه اصلی من است، دیده شده است؟

البته نمی‌گویم اگر این مسائل در روزنامه‌ای نباشد، من
روزنامه را نمی‌خوانم اما این اتفاق، جاده‌ای دوطرفه است. از سویی دیگر باید
روزنامه به شیوه‌ای تبلیغ شود که فردی همچون من که اشتیاق روزنامه خواندن دارم، به
‌سمت تهیه و خرید یک روزنامه بروم. من به‌شدت به روزنامه خواندن، به‌خصوص در زمینه
کاری خودم علاقه‌مند هستم چون نمی‌توانم امروزی نباشم. با وجود این‌که سابقه
طولانی‌ای در مطالعه زمینه هنر برای کودک دارم، باز هم مطالبی که در زمینه روان‌شناختی
کودک، ادبیات کودک و… نوشته شده‌اند را در داخل و خارج از ایران جست‌وجو می‌کنم
تا بدانم وضعیت ما و سایر کشورها به چه صورت است. باید دید در رسانه‌های ما چقدر
ادبیات جهان رصد می‌شود که بتوانیم سطح کمی و کیفی آثارمان را بالاتر ببریم؟
روزنامه صبا در این بخش می‌تواند ورود کند.

قصد ندارم بگویم «صبا» عملکرد بدی داشته یا خوب بوده است؛
منظور من این است که روزنامه شما باید برای تمام افراد جامعه جذابیت داشته باشد که
هنرمندان عرصه کودک هم از این قضیه مستثنا نیستند. بهتر است روزنامه صبا به ‌سمت
نیاز ما که همان دانستن بیشتر است و می‌تواند در خدمت بچه‌ها باشد، برود تا من
تشنه‌تر و پرشورتر دنبال روزنامه صبا بگردم.

«صبا» ظرفیت گسترش بیشتری دارد

ایرج راد؛ بازیگر و نایب رئیس هیات مدیره خانه
تئاتر

هر نوع حرکتی در ارتباط با مسائل فرهنگی و هنری که به گرایش
پیدا کردن جامعه در زمینه‌های ارزشی و گسترش فضاهای فرهنگی و هنری منجر شود و به‌صورت
زیرساخت و زیربنا، دید تماشاگر و تعریف او از مسائل فرهنگی و هنری و نیازهای جامعه
را در این زمینه با بیانی بهتر بگوید،‌ در حرکت گسترده فرهنگی در جامعه‌کمک می‌کند.
یکی از ارکان بسیار بسیار مهم رسانه‌هایی هستند که آن‌ها را به‌صورت مطبوعات می‌شناسیم؛
همچون روزنامه، کتاب، مجله، فصل‌نامه و… باید حمایت شوند و جای گسترش این نوع
رسانه‌ها را در زندگی مردم فراهم کنیم تا در دسترس آن‌ها قرار گیرد و بتوانند با
علاقه و اشتیاق آن‌ها را بخوانند.

طبیعتا این رسانه‌ها بر نحوه و نگاه مردم جامعه و انتظارات
آن‌ها درباره یک اثر فرهنگی و هنری تاثیرگذار خواهد بود. نقد در این زمینه می‌تواند
بسیار بسیار راهگشا باشد چون متاسفانه امروزه در زمینه نقد، حرکتی که باید بین یک
کار خوب، متوسط یا بی‌ارزش به شکل نقادانه صورت بگیرد، در جامعه گسترش پیدا نکرده
است. نیازمند منتقدانی هستیم که آن‌چنان درست در جامعه عمل کرده باشند که چه جامعه
هنری و چه جامعه هنردوست و افرادی که به برنامه‌های هنری علاقه‌مند هستند، به
انتقادات آن‌ها اعتقاد و باور پیدا کرده باشند. این مهم، با تحلیل و نقد درست و
سازنده این افراد میسر می‌شود. رسانه در هر زمینه می‌تواند یاری‌رسان هنرمندان باشد.

آن‌چه در این مدت در روزنامه صبا دیده‌ام، با وجود محدودیت‌هایی
که حس می‌کنم از نظر تیراژ دارد، تلاش کرده است در این زمینه‌ها کمک‌رسان باشد اما
می‌تواند حرکت‌های سازنده، گسترده‌تر و پربارتری را هم داشته باشد و مخاطبان
بیشتری را نیز در این زمینه برای خوانده شدن جذب کند.«صبا» در این مدت، حداقل برای
هنرمندان جایگاه شناخته‌شده‌ای دارد اما می‌تواند بسط‌ و گسترش بیشتری پیدا کند.

«صبا» نشست تخصصی تئاتر برگزار کند

آروند دشت‌آرای؛ نویسنده و کارگردان تئاتر و
سرپرست گروه تئاتر ویرگول

زمانی‌که برای
نخستین‌بار شنیدیم روزنامه صبا به‌عنوان یک روزنامه هنری منتشر می‌شود، خوشحال
شدیم و انتظار داشتیم بیشتر به تئاتر بپردازد اما این اتفاق نیفتاد؛ انتظار داشتیم
نمایش‌های جریان‌ساز تئاتر را پوشش دهد، اما این اتفاق نیفتاد. انتظار‌مان از «صبا»
در حوزه تئاتر و سایر بخش‌های هنر، بیشتر از این بود! پیشنهاد می‌کنم برخورد تخصصی‌تری
به مقوله تئاتر شود چون تماشاگرهای ما تغییر کرده‌اند و شرایط تئاتر، مثل پنج یا
شش سال گذشته نیست. فرهنگسازی برای مخاطبان، به‌طور مستقیم رسانه‌ها و خصوصا
نشریات کاغذی بازمی‌گردد. این رسانه‌ها هستند که به مخاطبان می‌گویند که به چه
دلیل باید کدام تئاترها را انتخاب کرد و دید. آیا فقط باید تئاترهایی را دید که
چهره شناخته شده دارند، کمدی هستند؟ باید فرهنگسازی کرد تا مخاطبان با توجه به
تفکری که در تئاترها جریان دارند، نمایش‌ها را انتخاب کنند. فکر می‌کنم روزنامه
صبا با برخورد تخصصی‌تر، با حضور منتقدان آشنا و حرفه‌ای و برگزار کردن کنفرانس‌ها
و نشست‌های تخصصی در حوزه تئاتر، می‌تواند تاثیرگذارتر پیش برود. حیف است که
روزنامه‌ای فرهنگی و هنری باشد اما به تئاتر کم بپردازد. با توجه به توسعه فرهنگی
و هنری‌ای که به‌وجود آمده است، وقت آن رسیده که رسانه‌ها و همچنین «صبا» بیشتر به
تئاتر بپردازند.

لزوم حرکت «صبا» به‌سمت تحلیل

منوچهر اکبرلو

روزنامه‌نگار، منتقد و پژوهشگر عرصه تئاتر

در این زمانه، رسانه‌های مکتوب، رقیب به‌شدت قدرتمندی دارند
به‌نام فضای مجازی که سرعت عمل و استفاده لحظه‌ای از آن، در مقابل انتظار برای
انتشار نشریه مکتوب در روز بعد، اساسا قابل مقایسه نیست اما در مقابل، ابزاری که
رسانه‌های مکتوب از جمله روزنامه دارند این است که می‌توانند گزارش و تحلیل داشته
باشند. به نظرم اگر «صبا» بتواند با خبرگیری بیشتر، اخبار و گزارش‌هایی داشته باشد
که فراتر از فضای مجازی و نشریات دیگر عمل کند، مخاطب و مراجعه‌کننده خود را خواهد
داشت. پیشنهاد دیگر، داشتن سایتی است مشابه نشریات مهم دنیا که جز ارائه محتوای
روزنامه در روزهای گذشته، برای خود نیز محتوای افزوده داشته باشد. به‌عنوان مثال،
افزودن قطع فیلم به اخبار و گزارش‌های مرتبط. طبیعی است که این امر نیازمند هزینه
و استفاده از روزنامه‌نگاران آشنا به فضای اینترنتی است. در هر حال مهم‌ترین اهمیت
روزنامه‌های تخصصی برخلاف فضای مجازی، ثبت و امکان مراجعه به آن، در آینده و برای
پژوهشگران و تاریخ‌نویسان است.

تئاتر در «صبا» از زیر سایه سینما بیرون بیاید

بهروز غریب‌پور

استاد نمایش عروسکی و سرپرست گروه تئاتر آران

روزنامه صبا در میان روزنامه‌هایی که به سینما پرداخته‌اند،
روزنامه‌ای معتدل و ارزشمند است. هم از منظر کیفیت چاپ و مطالب روزنامه و هم از
منظر ارائه اخبار جناح‌بندی در آن به‌چشم نمی‌خورد. به‌خصوص در روزهای برگزاری سی‌وپنجمین
جشنواره فیلم فجر که هر روز روزنامه را می‌دیدم، این شرایط را بیشتر متوجه شدم. احساس
می‌کنم این روزنامه توانسته است در مدت‌زمان کوتاهی، جای خود را در میان مخاطبان
پیدا کند. امیدوارم صبا همین رویه را حفظ کند چون می‌دانیم که همواره اعتدال،
بهترین نتایج را در پی دارد و این روزنامه در زمینه نقد، انتقال خبر و … این
رویه را پیش گرفته است.

درباره بخش تئاتر در «صبا» باید بگویم که بیشتر تئاتر به‌عنوان
چاشنی روزنامه تعریف شده است و از دید من به اندازه کافی به تئاتر پرداخته نشده
است. شاید بتوان این مسئله را طبیعی دانست چون بیشتر مخاطبان شما در حوزه سینما
هستند و سینما به‌نوعی تجمیع تمام هنرهاست اما بهتر است به موسیقی، تئاتر، هنرهای
تجسمی و ادبیات بیشتر بپردازید. امیدوارم در روزنامه صبا بیشتر به تئاتر پرداخته
شود و در این روزنامه، این هنر از زیر سایه سینما بیرون بیاید.

رویکردهای فرهنگ‌ساز و تخصصی پیش بگیرید

سعید اسدی

دبیر سی‌وچهارمین و سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی
تئاتر فجر

در دو سال گذشته که دبیر جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بوده‌ام،
تمام رسانه‌ها را از نزدیک پیگیری کرده‌ام. احساس می‌کنم سهم موثر و مثبت رسانه‌ها
ازجمله روزنامه صبا برای توسعه تئاتر کاملا شایسته ستایش و بزرگداشت است. این نظام
رسانه‌ای است که به مخاطب امکان می‌دهد با این هنر بیشتر آشنا شوند و به شمار
مخاطبان افزوده شود. اما در کل به نظر می‌آید روزنامه‌ها از نظر تاریخی دچار وضعیت
خاصی شده‌اند. با انتشار خبرها و اطلاعات در فضای مجازی، کارکرد روزنامه‌ها تغییر
کرده است. دیگر تنها جنبه خبری ندارند و باید به‌سمت رویکردهای تحلیلی و فرهنگساز
بروند. روزنامه‌ها می‌توانند بخش متفاوتی داشته باشند که به بحث‌های تحلیلی و
تخصصی بپردازند. نقص ما در نگاه تخصصی و تحلیلی به تئاتر است. مطبوعات باید فکری
بکنند تا جریان تئاتر را جدی‌تر و تخصصی‌تر دنبال کنند. حتی باید این دیدگاه در
رسانه‌ها وجود داشته باشد که نیروهای منتقد را پرورش دهند. من به این مسئله نقد
دارم اما باعث خوشحالی است که چند روزنامه به‌صورت جدی به تئاتر می‌پردازند. احساس
می‌کنم «صبا» در این سمت تلاش کرده است؛ روزنا‌مه‌ای که بر حوزه هنر و فرهنگ
متمرکز است و نگاه تازه‌ای به رویدادهای تئاتر دارد.

مباحث نظری را با بیان ساده به مخاطبان ارائه
کنید

قطب‌الدین صادقی

استاد دانشگاه

زمانی‌که روزنامه منتشر می‌شد، رادیو آمد، همه گفتند که کار
روزنامه تمام است اما روزنامه به زیست خود ادامه داد. وقتی سینما به ایران آمد،
همه می‌گفتند کار رادیو و روزنامه تمام است اما باز هم این اتفاق نیفتاد. با ورود
تلویزیون هم همین گمانه‌زنی‌ها اتفاق افتاد اما باز هم تمام رسانه‌ها به کار خود
ادامه دادند. پس با ورود فضای مجازی، باز هم اتفاقی برای روزنامه نمی‌افتد. هر
رسانه‌ای قشر خاص خود را دارد که آن را پیگیری می‌کند. تئاتر مخل سینما نیست،
سینما مخل تلویزیون نیست و تلویزیون مخل روزنامه نیست. مهم این است که در چهارچوبی
که کار می‌کنید، درست رفتار کنید. به‌عنوان‌مثال در روزنامه ادای فضاهای مجازی را
درنیاورید. هر روز دو روزنامه دم در خانه من می‌آید و هنوز روزنامه خواندن را ترک
نکرده‌ام. اتفاقا آزادی من در روزنامه هزار برابر تلویزیون است، بیست سال است
تلویزیون نگاه نمی‌کنم چون نمی‌خواهم به هیچ رسانه‌ای اجازه دهم به من دستور دهد
او را پیگیری کنم. ارتباط ملموسی که با روزنامه دارم را با فضای مجازی و تلویزیون
ندارم. این اتفاق که یک روزنامه تنها به بحث هنر بپردازد، اتفاق خجسته‌ای است.
برای این‌که روزنامه کارکرد درستی داشته باشد، باید بتواند مخاطب را در جریان
اتفاق‌های روز بگذارد. به‌عنوان مثال نمایش‌هایی که اجرا می‌شوند، به‌صورت بالقوه
سوال‌هایی را مطرح می‌کنند؛ محتوای اثر، تحلیل میزانسن، هدف از اجرای نمایش و…
چیست؟ این روزها تماشاگر تئاتر و خوانندگان روزنامه تمام اقشار جامعه را دربرمی‌گیرند
پس روزنامه باید به سوال‌های این مخاطبان درباره تئاتر پاسخ گوید. از سوی دیگر چون
شما پل ارتباطی میان رشته‌های هنری و مخاطبان بالقوه هستید، باید در تمام حوزه‌های
خبر، گزارش و نقد فعالیت کنید تا به فضا را طراوت بخشید و با نقد و مصاحبه، اندکی
دانش را وسیع‌تر می‌کنید. همچنین می‌توانید برخی مباحث نظری را با بیان و زبانی
ساده که مخاطبان ساده‌تر را پس نزد، اطلاع‌رسانی کنید.