بهار؛ فروش
بالای نوروز و دردسرهای تبلیغات

فیلم‌های «ابد
و یک‌روز»، «پنجاه کیلو آلبالو»، «من سالوادور نیستم» و بادیگارد جزو پرفروش‌های نوروز
سال ۹۵ بودند که نشان داد می‌توان با ترکیب درست فیلم‌های برتر جشنواره فجر و فیلم‌هایی
که در جشنواره حضور نداشتند، اما ویژگی‌های فیلمی مخاطب‌پسند را دارند، حق انتخاب
بهتر و بیشتری را برای مخاطب فراهم کرد. اما این اتفاق مثبت چند حاشیه منفی هم
داشت. از پخش تبلیغ فیلم‌ها از شبکه جم که منجر به توقیف چند فیلم شد گرفته تا حرف‌های
وزیر ارشاد درباره «پنجاه کیلو آلبالو» که باعث شد این فیلم بعد از اکران راهی به
شبکه نمایش خانگی پیدا نکند و منتقدان، انفعال و عدم جسارت وزیر و عقب‌نشینی‌اش را
دربرابر جریان‌ها و ارگان‌های غیر سینمایی برجسته کنند.

می‌توان با مقایسه
اکران نوروزسال۹۵ با نوروز ۹۴ به آمارهای بهتری در این زمینه دست یافت. مجموع فروش
اکران نوروزی تا ۱۳ فروردین‌ماه سال ۹۴ از مرز سه‌میلیارد گذشت و چهار فیلم «ایران
برگر»، «رخ دیوانه»،«استراحت مطلق» و «روباه» بهروز افخمی در مجموع سه‌میلیارد و
۳۱۲ میلیون تومان فروش کردند. البته باید توجه داشت که تعداد فیلم‌های اکران
نوروزی سال ۹۴، چهار اثر بود که نمایش آن‌ها از ۲۰ اسفند‌ماه آغاز شد و اکران
نوروزی سال ۹۵ به‌دلیل مصادف شدن با ایام فاطمیه از ۲۶اسفند رسمی شد. با این
تفاسیر تعداد روزهای نمایش فیلم‌های اکران نوروزی تا پایان تعطیلات عید سال ۹۴ نیز
حدود یک هفته بیشتر از فیلم‌های سال جاری بوده است.

فیلم «ایران برگر» در
مدت دو هفته آغازین شروع اکران ۲۰۴میلیون‌تومان فروخته بود که رکورد‌شکنی نسبت به سال‌های
قبل محسوب می‌شد. این فیلم در طول یک ماه در تهران ۹۰۰میلیون‌تومان و در شهرستان
۵۰۰میلیون‌تومان که درمجموع یک‌میلیارد‌و۴۰۰میلیونتومان فروش داشته است. در حالی‌که
سه‌فیلم اکران نوروزی امسال قبل از پایان دو هفته میلیاردی شدند و رکورد «ایران
برگر» و اکران نوروز کل تاریخ سینمای ایران را شکستند. خوشبختانه مجموع فروش اکران
نوروزی سال ۹۵با افزایش حدود چهار برابری نسبت به سال گذشته، تا ۱۳ فروردین‌ماه و
با احتساب فروش فیلم «من سالوادور نیستم»که جزو فیلم‌های نوروزی محسوب می‌شود، بیش
از ۱۴میلیارد‌تومان بوده که این مبلغ برای ۱۵روز فروش فیلم‌ها بوده است. استقبال
خوب مردم از سینماها و کشیده‌شدن اکران فیلم‌ها به سانس فوق‌العاده و نیمه‌شب و
تماشای فیلم روی زمین سالن سینما، از اتفاقات نادر در سینمای ماست که باید بابت آن
شکرگزار بود چون با چرخش روان و مطلوب چرخه اقتصادی سینما، چرخ زندگی هزاران
سینماگر می‌چرخد و هنر کشور از بستر بیماری برمی‎‌خیزد.

اما در این میان معضل تبلیغات بعد از بهار هم ادامه پیدا کرد طوری که فیلم‌هایی
مثل «عادت نمی‌کنیم» در تاریخ ۲۰ اسفند‌ماه و «مشکل گیتی» در اوایل دی ماه به‌دلیل
پخش تیزرشان از شبکه‌های ماهواره‌ای برای اکران با مشکل مواجه شدند و دادستانی
تهران رای بر پایین کشیده شدنشان از پرده اکران داد. اما این فیلم‌ها بعد از انجام
مذاکراتی به اکران خود ادامه دادند. باید دید بعد از این اتفاقات در سال جدید آیا
صداوسیما و شهرداری‌ها و… امکانات لازم برای تبلیغ مناسب فیلم‌ها را در اختیار
سینماگران قرار خواهند داد یا نه. آیا باز هم در بر همان پاشنه چرخید و صاحبان
فیلم‌ها فروش بیشتر را در شبکه‌های ماهواره‌ای جست‌وجو خواهند کرد؟

تابستان؛ لبخندهایی
که روی صورت محو شد

تابستان به
معنی دقیق کلمه جمع اضداد بود. از طرفی فصلی تلخ‌وسیاه رقم خورد چون عباس
کیارستمی، داود رشیدی، بهمن زرین‌پور و… را از دست داریم و از طرفی دیگر جایزه‌های
فیلم «فروشنده» از جشنواره کن مرهم ناچیزی شد بر زخم‌های این از دست دادن‌ها. اما
بهترین اتفاق تابستان برای جریان داخلی سینمای ایران رکوردزنی «فروشنده» در گیشه
بود که بالغ بر ۱۶ میلیارد فروخت. رکوردی که به‌نظر می‌رسید فیلم «سلام بمئبی»
بتواند به آن دست یابد اما با افت فروش در یک ماه اخیر درعمل این رکورد فقط به فیلم
فرهادی تعلق دارد.

پرونده عباس
کیارستمی ابتدا به رای مبنی بر تعلیق پزشک متخلف به مدت سه ماه از کارش منجر شد
اما در ادامه با اعتراض خانواده کیارستمی ماجرا شکل پیچیده‌تری پیدا کرد. این
پرونده همچنان در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد و به‌تازگی از سوی فرزند کیارستمی،
بهمن کیارستمی، عنوان شد که وزارت بهداشت در حال ساختن فیلمی درباره این پرونده
است.

پاییز؛
جشنواره‌های دولتی و محافظه‌کار

پاییز فصل
جشنواره‌هاست. البته جشنواره‌هایی غیر از فیلم‌های سینمایی از جمله جشنواره فیلم یاس،
جشنواره فیلم کوتاه تهران، جشنواره مستند سینماحقیقت و… که هر کدام متن و حواشی
خاص خودش را داشت. اتفاق مهم در جشنواره سینماحقیقت این بود که چند فیلم به سانس
فوق‌العاده رسیدند. از جمله فیلم‌های «زنانگی»، «آوانتاژ»، «مسافران» و «دیپلماسی
شکست‌ناپذیر آقای نادری» که فراتر از حد و اندازه یک جشنواره مستند در ایران ظاهر
شد، حدود هزاروپانصد نفر این فیلم‌ها را دیدند که نشان می‌دهد می‌توان با بستر مناسب
برای اکران عمومی این مستندها را فراهم کرد. هرچند برخی از همین مستندهای پرمخاطب
به جشنواره فیلم فجر راه نیافتند که اعتراض‌های پردامنه‌ای را به‌دنبال داشت.

جشنواره فیلم
کوتاه اما پرحاشیه‌تر بود. یکی دو روز بعد از پایان جشنواره، عده‌ای از فیلمسازان (که
نام سعید روستایی هم در فهرست آن‌ها دیده می‌شد) به وزیر ارشاد و رئیس‌ سازمان
سینمایی علیه سیاستگذاری‌های انجمن سینمای جوان و سرپرست وقتش درباره معضلات جشنواره
فیلم کوتاه نامه نوشتند که پس لرزه‌های آن چند ماه بعد به انتصابی جدید و البته
عجیب رسید؛ محمدصادق موسوی. او چه به‌لحاظ سابقه کمی و چه کیفی تجربه بالایی در مدیریت
فرهنگی ندارد و همچنان جرقه انتقادها برای انتصاب او شعله‌ور است.

زمستان؛ رکوردشکنی
هم در حواشی منفی جشنواره و هم در کسب اسکار

اما زمستان
امسال بدون شک پر اتفاق‌ترین فصل سال بود. از طرفی حواشی هیات انتخاب و داوری
جشنواره فجر را داشتیم و از طرفی دیگر متن و حاشیه اسکار دوم فرهادی که برای ماه
پایانی سال کام اهالی و علاقه‌مندان سینما را شیرین کرد.

هنگام انتخاب
فیلم‌ها برای جشنواره فجر، چیستی و چرایی عدم انتخاب فیلم «کاناپه» ساخته کیانوش
عیاری باعث شد تا خیلی‌ها بر محافظه‌کاری و ترس و انفعال جشنواره و دبیر آن صحه بگذارند
اما حاشیه مهم‌تر مربوط به زمان انتخاب و اعلام بهترین‌ها از سوی هیات داوری بود
که شاید برای اولین‌بار در دوره‌های جشنواره فجر اتفاق می‌افتاد. حتی برخی از
کاندیداهای جایزه هم نسبت به جشنواره اعتراض کردند چرا که اعتقاد داشتند که فیلمشان
باید در تمام رشته‌ها کاندید می‌شد اما سوالی ساده در این‌جا مطرح است مگر چند جایزه
موجود است که همه فیلم‌ها در همه رشته‌ها کاندید شوند و جایزه بگیرند! منیره قیدی؛
کارگردان فیلم «مادری» (که بدون کوچک‌ترین تجربه حضور در جشنواره‌های معتبر داخلی
و خارجی) با اولین فیلم خود در جشنواره حاضر شده بود، دو روز قبل از اختتامیه از
جایزه انصراف داد و حواشی بعدی را رقم زد. محسن نصرالهی و مسعود سلامی هم که
کاندیدای جایزه برای فیلمبرداری و طراح صحنه شده بودند از جایزه انصراف دادند تا
فریدون جیرانی هم با تایید کار آن‌ها به این بر هم زدن قواعد بازی بیشتر دامن
بزند.

در مراسم
اختتامیه هم حضور محمدجواد ظریف به‌عنوان وزیر امور خارجه رنگ‌وبوی سیاسی به مراسم
داد و برخی از برگزیدگان به خوش‌و‌بش با او پرداختند.

اما بعد از
جشنواره همچنان سینمای ایران در کوران حوادث قرار دارد. یکی از اعضای کمیسیون
فرهنگی مجلس اعلام کرد که مسعود فراستی به آن‌ها گزارش داده که فیلم «گشت ۲» را
نباید اکران کرد. اعلام این خبر موجی از واکنش‌های پرحاشیه را دنبال داشت. حمید فرخ‌نژاد؛
بازیگر و یکی از تهیه‌کنندگان این فیلم با نامه‌ای تند و تیز فراستی را خائن و آدم‌فروش
عنوان کرد، پرویز پرستویی هم به دفاع از فرخ‌نژاد پرداخت و خود فراستی و افخمی هم
در برنامه «هفت» از خجالت معترضان درآمدند. آخرین اتفاق مهم سال که می‌‌توان آن را
لذت‌بخش‌ترین اتفاق سال نامید کسب جایزه اسکار برای بار دوم و برای فیلم «فروشنده»
اصغر فرهادی بود. در شرایطی که رئیس‌جمهور آمریکا در اقدامی نژادپرستانه شهروندان
هفت کشور از جمله ایران را به ورود به کشورش منع کرد، فرهادی با فرستادن دو
نماینده ایرانی ساکن و فعال در آمریکا به مراسم اسکار علاوه بر کسب جایزه، فریاد
صلح‌طلبی را سر داد و در بیانیه‌اش از عدم وجود مرز و محدوده میان مردم کشور جهان گفت.
در شرایطی که جهانیان فرهادی و سینما و جایزه‌اش را تحسین کردند، همچنان رسانه‌هایی
در ایران به تاختن به او و سینمایش مشغول هستند. باید پرسید که ضرر جایزه فرهادی
برای آن‌ها چیست که سودش را برای سینمای ایران کمرنگ و در حد اعلام خطر! جلوه می‌دهند؟!
همان‌طور که اسکار اول فرهادی فضا را برای دیده‌شدن بهتر و بیشتر سینمای ایران
مهیا کرد، قطعا این افتخار تازه هم برای سینمای ایران چه در داخل و چه در خارج
اثرگذار خواهد بود. پس بهتر است که افتخار فرهادی را یک افتخار ملی بدانیم و از آن
حمایت کنیم.

به پیشواز
بهار ۹۶

هفت فیلمی که در نوروز اکران خواهند شد مشخص شدند تا این بار هم به سیاق سال‌های قبل
مجموعه‌ای از فیلم‌های مهم جشنواره فجر و فیلم‌هایی که مستقیم برای اکران ساخته
شده‌اند، ویترین بهار سینمای ایران را تشکیل دهند. «خوب، بد، جلف»، «یک روز به‌خصوص»،
«آباجان»، «ماجرای نیمروز»، «گشت ۲»، «سه بیگانه» و «نهنگ عنبر ۲» فیلم‌های انتخاب
شده برای نوروز سال بعد هستند که پیش‌بینی می‌شود سه فیلم «خوب، بد، جلف»، «گشت ۲»
و «نهنگ عنبر» جزو پرفروش‌ها باشند. البته گمانه‌زنی‌هایی برای اکران فیلم «ساعت
پنج عصر» مهران مدیری در نوروز شده اما همچنان اکرانش قطعی نیست و با همین فیلم‌های
فوق سینما به پیشواز بهار خواهیم رفت. فعلا از میان این فیلم‌ها «خوب، بد، جلف»
فقط از ۲۷ بهمن‌ماه روی پرده رفته و حدود سه‌میلیارد‌تومان فروخته است که نوید یک
اکران پرفروش را می‌دهد.

محسن جعفری‌راد