در روزهای چهارشنبه؛ بیستم لغایت جمعه بیست‌ودوم مردادماه،
تالار وحدت میزبان اجرای ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر جوانان جهان بود. در این
برنامه دامیانو جورانا، لوریس چکنواریان و نصیر حیدریان هر یک در یک شب، رهبری
ارکستر را بر عهده داشتند. بهای بلیت هر اجرای این کنسرت بنا بر جایگاه مخاطبان،
از ۴۵ الی ۱۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده بود اما برای این برنامه ارکستر
سمفونیک، «نت برگ» ورود کرد و ابتدا، تخفیف ۴۰ درصدی را برای تمام مخاطبانی که
آنلاین بلیت‌های این برنامه را تهیه می‌کردند در نظر گرفت؛ درنتیجه بلیت‌های این
رویداد مهم، از ۲۷ الی ۷۲ هزارتومان در نظر گرفته شد اما داستان به این‌جا ختم
نشد. متاسفانه گویا استقبال مخاطبان از بلیت‌های تخفیف‌دار در آن حدی که انتظار می‌رفت
نبود و در نتیجه تخفیفی جدید، جایگزین شد و «نت برگ» این‌بار تخفیف ۷۰ درصدی را
برای بلیت‌های این کنسرت در نظر گرفت که در نتیجه آن، بلیت‌های این کنسرت از ۱۳
هزار و پانصد الی ۳۶ هزار تومان به مخاطبان ارائه شد. این اتفاق، تا حدودی مخالفان
و موافقانی را داشته است. در این گزارش، به بررسی دلایل بروز این اتفاق و همچنین مزایا
و معایب آن می‌پردازیم.

ایران و مخاطب خاصی که بی‌پول است

همواره برنامه‌هایی همچون اپرا یا ارکستر سمفونیک، اجراهایی
مختص الیت محسوب می‌شود و درنتیجه بهای بلیت این‌گونه برنامه‌ها، بیشتر از سایر
اجراها در نظر گرفته می‌شود اما در ایران معضلی فرهنگی وجود دارد؛ بخش الیت جامعه
ما، فقیر است و اکثریت ثروتمند جامعه، به موسیقی‌های به نسبت سبک‌تر همچون موسیقی
پاپ علاقه‌مند هستند در نتیجه موسیقی ارکسترال ما مظلوم واقع می‌شود.

در واقع کمتر کسی فکر می‌کرد برای دامیانو جورانا، لوریس چکنواریان و نصیر حیدریان؛ رهبران
بین‌المللی ارکستر که هر یک شهرت جهانی دارند، چنین اتفاقی رخ دهد و این افراد
ناچار شوند با این حجم از تخفیف، برنامه‌های خود را روی صحنه ببرند. نکته اسف‌بار
این است که با این حجم از تخفیف، تنها بلیت‌های سه بالکن تالار وحدت که قیمتشان از
۱۳ هزار و پانصد الی ۲۴ هزار تومان است به طور کامل به فروش رفته‌اند و حدود یک‌سوم
از بلیت‌های طبقه همکف که با این تخفیف‌ها، به ۲۷ و ۳۶ هزار تومان رسیده‌اند، فروش
نرفت!

البته این اتفاق، چندان جدید نیست؛ در دورانی که علی رهبری،
رهبر ارکستر سمفونیک بود نیز تعداد بسیار زیادی از بلیت‌ها فروخته نمی‌شد؛ معمولا یک‌سوم
سالن به مهمانان اختصاص می‌یافت، یک‌سوم آن بدون تخفیف به فروش می‌رفتند و باقی
سالن، خالی می‌ماند.

فقدان تیم تبلیغات؛ معضل دائمی هنر ایران

با توجه به این‌که اساسا برنامه‌های ارکستر سمفونیک مخاطب
خاص‌تری دارند، درنتیجه این مسئله به‌نظر طبیعی می‌آید اما نکته‌ای در این میان
وجود دارد. در تمام کشورها، گروه‌هایی همچون ارکستر سمفونیک، از منابع دولتی تغذیه
می‌کنند و در ایران نیز شرایط بر همین منوال است؛ هر چند که میزان حمایت از اعضای
ارکستر سمفونیک؛ همچون حقوق، امکانات و… با حرف و حدیث‌های بسیار زیادی همراه
است اما ارکستر سمفونیک ایران با معضل دیگری نیز مواجه است که اصولا گریبان هنر
ایران را گرفته است؛ تبلیغات. یکی از مسائلی که بر فروش آثار هنری تاثیر می‌گذارد،
تبلیغات است. این مسئله طبیعتا به یک گروه حرفه‌ای نیاز دارد که اصولا مراکز دولتی
ما کاملا این امکان را نادیده می‌گیرند. همواره گفته شده است که باید تیمی کارآمد
وظیفه تبلیغات را بر عهده گیرد چون این بخش کاملا به تخصص نیاز دارد.

متاسفانه کج‌فهمی‌ای در این زمینه وجود دارد؛ تصور می‌شود
وظیفه تبلیغات، بر عهده روابط‌ عمومی است درحالی که هر یک از این دو بخش، وظایف
خاص خود را دارند. روابط ‌عمومی باید پل ارتباطی رسانه‌ها و سازمان ذی‌ربط خود
باشد و برخی اخبار را انعکاس دهد که این مسئله کاملا با بحث تبلیغات متفاوت است.
مدت‌هاست که لزوم حضور یک تیم تبلیغات، در موسسه‌های دولتی احساس می‌شود اما هنوز
این اتفاق به ثمر ننشسته است. همین کمبود سبب می‌شود برنامه‌ای هنری ما مخاطبان
چندانی نداشته باشند و در نظر گرفتن این نوع تخفیف‌ها الزامی شود.

تخفیفی که شأن ارکستر سمفونیک را زیر سوال برد

البته تخفیف قائل‌شدن برای بلیت‌های اجرای ارکستر سمفونیک تهران
و ارکستر جوانان جهان، موافقان و مخالفانی داشته است.

موافقان این اتفاق معتقدند که با این کار، نوازندگان، با
سالن خالی مواجه نمی‌شوند و این نکته بر روحیه آنها تاثیر مثبت می‌گذارد.

در این‌که اصولا تمام هنرمندان تمایل دارند در زمان ارائه
آثارشان، مخاطبان بی‌شماری داشته باشند، شکی نیست اما این تخفیف بی‌دلیل نیز می‌تواند
شأن ارکستر سمفونیک را زیر سوال ببرد. همواره می‌توان دلایلی را برای در نظر گرفتن
تخفیف‌ها پیدا کرد تا شأن ارکستر سمفونیک نیز حفظ شود اما متاسفانه این اتفاق
نیفتاد تا همگان دریابند به‌دلیل کم‌ مخاطب‌بودن این رویداد، بلیت‌ها در واقع به
حراج گذاشته شده‌اند.

ارکستر سمفونیک دم دستی نشود

یکی دیگر از نکات مثبت این اقدام، امکان حضور‌یافتن عموم
مردم در برنامه‌ای که از سطح موسیقایی بالایی برخوردار است، عنوان شد.

اما یکی از مسائلی که به شکلی به فرهنگ ایرانیان تبدیل شده
است، این است که اصولا مردم ما معتقدند تنها در صورتی که برای اتفاقی، بهای گزافی
پرداخت کنند، آن اتفاق مهم و جذاب است و تنها در صورتی که برای یک اتفاق هزینه
گزافی داده باشند، قدر آن‌را می‌دانند. در نتیجه احتمال این‌که با این شرایط فروش
بلیت، کنسرت ارکستر سمفونیک از سوی عامه مرد به‌عنوان اتفاقی دم‌دستی شناخته شود،
بسیار زیاد است.

از سویی دیگر موسیقی ارکسترال اساسا مخاطب خاص دارد و
بسیاری از مردم نمی‌توانند با این نوع موسیقی ارتباط برقرار کنند که اصلا خصلت بد
و ناپسندی نیست. در نتیجه بسیار محتمل است افرادی که تنها به‌دلیل پایین‌بودن قیمت
بلیت این رویداد به تالار وحدت رفته‌اند، با اجرا ارتباط برقرار نکنند و در این
بخش، زنگ خطری به صدا درمی‌آید.

زنگ خطر برای ارکستر سمفونیک به صدا درآمد

همواره دیده‌شده که هنرهای مختلف به‌دلیل مشکلات اقتصادی،
با عامه مردم و سلایق آنها همراه شده‌ است که تئاتر تهران، نمونه بسیار خوبی در
این مورد است. سال گذشته شاهد اجرای تئاتر «عاشقانه‌های ناآرام» به کارگردانی مریم
جلالیان بودیم که بنا بر اعلام اهالی تئاتر؛ اعضای خانه تئاتر و انجمن منتقدان
خانه تئاتر به‌شدت با تئاتر حرفه‌ای فاصله داشت اما این نمایش به تالار وحدت آمد که
اصولا پیش از این، برای اپرا در نظر گرفته شده بود و در دوران جدید نیز نمایش‌هایی
با سطح کیفی و هنری بالا در آن اجرا می‌شد که «عاشقانه‌های نا‌آرام» این معادله را
بر هم زد.

آوردن مخاطب عام به اجرای ارکستر سمفونیک از طریق بلیت‌هایی
که می‌توان به آنها لقب رایگان داد و عمومی‌‌کردن اجراهای ارکستر سمفونیک، این خطر
را به وجود می‌آورد که ارکستر سمفونیک نیز دنباله‌رو سلیقه مخاطب عام شود و در
آینده‌ای نزدیک شاهد اجراهای عامه‌پسند از ارکستر سمفونیک شویم.

…………

ای کاش برنامه‌ای

اصولا برنامه‌های ارکسترال، مخاطبان خاص دارند و در سراسر
دنیا بهای بلیت این برنامه‌ها بیشتر از سایر کنسرت‌هاست اما مخاطب خاص ایرانی، از
طبقه متوسط جامعه است و نمی‌تواند بهای گزاف بلیت کنسرت‌های ارکستر سمفونیک را
بپردازد در نتیجه این برنامه‌‌ها با معضل مخاطب روبه‌رو می‌شود. می‌توان برای بالا‌بردن
استقبال مخاطبان از برنامه‌های ارکستر سمفونیک، روی بخش تبلیغات بیشتر کار کرد و
همچنین تخفیف‌هایی را برای دانشجویان، به‌خصوص دانشجویان هنری دانشگاه اختصاص داد.
در این صورت هم شأن ارکستر سمفونیک و رهبران جهانی‌اش حفظ می‌شود و هم مخاطبان
واقعی این قبیل برنامه‌ها می‌توانند از آن بهره ببرند.

مینا صفار