به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، بورژین عبدالرزاقی طراح و کارگردان نمایش «بیوگرافی: یک بازی» نوشته ماکس فریش با ترجمه فرانک حیدریان و بورژین عبدالرزاقی تا ۱ مهر ماه در تماشاخانه دیوار چهارم روی صحنه بود و رضا مولایی، الیکا عبدالرزاقی، احمد ساعتچیان، فرنوش مرواری، علی جدیدی بازیگران اثر بودند. نمایش «بیوگرافی: یک بازی» به شیوه تئاتر در تئاتر اجرا می‌شد که در ادامه تجربه‌های پیشین بورژین عبدالرزاقی در این سبک اجرایی است از این‌رو گفتگویی با او درباره شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر و همچنین، وضعیت تئاتر ترتیب دادیم.

بورژین عبدالرزاقی در گفتگو با خبرنگار صبا درباره دلایل جذابیت شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر برای گروه‌های نمایشی و همچنین تماشاگران عنوان کرد: شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر جذابیت زیادی دارد از آنجا که تماشای بازیگر در شمایل شخصیت‌های مختلف، فرآیند جدا شدن از یک شخصیت و فرو رفتن در شخصیتی دیگر و پاساژهای حسی که در این میان اتفاق می‌افتد، برای تماشاگران جذاب است. همچنین، این فرآیند گفته‌شده برای گروه نمایشی از بازیگر تا کارگردان و عوامل اجرایی فرآیند دلپذیری است. من شیوه اجرایی متاتئاتر را در نمایش‌های دیگری هم تجربه کرده بودم که «نمایش اسپانیایی»، «مده‌آی سن‌مدار» و «بازرسان واقعی» از جمله آن‌ها بوده است و از این شیوه در اجراهای بعدی خودم نیز بهره خواهم برد.

شیوه اجرایی تئاتر در تئاتر بازیگرساز است

کارگردان نمایش «مده‌آی سن‌مدار» در توضیح قابلیت شیوه اجرایی متاتئاتر برای افزایش توان و همچنین شکوفایی قابلیت‌های نهفته بازیگران با توجه به ایفای چند تیپ نمایشی در یک اثر یا یک شخصیت چندبعدی گفت: هنگامی که به عنوان یک بازیگر در یک اثر در چند شخصیت ایفای نقش می‌کنید، این از اساس یک چالش برای بازیگر محسوب می‌شود زیرا سخت است که بازیگران توانمند با آغوش باز از این چالش استقبال می‌کنند و این از ویژگی‌های این شیوه اجرایی به شمار می‌رود. این موقعیت به آن‌ها این فرصت را می‌دهد تا خودشان را در نقش شخصیت‌های مختلف تجسم کنند و محک بزنند. اینکه در چند لحظه از یک شخصیت جدا شوید و در نقش شخصیتی دیگر فرو روید، عمل بسیار سختی است و انجام دادن آن، حاکی از قدرت بازیگری یک بازیگر است بنابراین می‌توان گفت این شیوه اجرایی بازیگرساز است.

بازیگر نمایش «عروسان» در توصیف همکاری چندساله‌اش با گروه بازیگرانی به طور تقریبی یکسان در آثارش و دلایل استمرار این همکاری بیان کرد: از دلایلی که وجود دارد این است که همه شاگرد یک مکتب؛ مکتب استاد حمید سمندریان هستیم. از لحاظ خط فکری با هم شباهت های فراوانی داریم و به خوبی همدیگر را درک می‌کنیم بنابراین می‌توانیم به راحتی با یکدیگر همکاری داشته باشیم. همچنین، جدا از بحث همکاری، بحث رفاقت هست که در هر صورت، بر کیفیت خروجی نهایی آثار تاثیر مثبت خواهد داشت. این موضوع همدیگر را فهمیدن نکته مهمی است و این اصلی‌ترین دلیل استمرار این همکاری است.

تهیه‌کننده نمایش «بوته آزمایش» روند شکل‌گیری نمایش «بیوگرافی: یک بازی» را اینگونه توضیح داد: نخستین بار ایده اجرای این اثر در حین تمرین های آخرین نمایش من، نمایش «مده‌آی سن‌مدار» مطرح شد که سال ۱۳۹۷ روی صحنه رفت و احمد ساعتچیان این نمایشنامه را معرفی کرد. البته که من از قبل شناخت نسبت به نمایشنامه نسخه قدیمی «بیوگرافی: یک بازی» داشتم از آنجا که دو نسخه متفاوت دارد؛ یک نسخه ۵۰ سال پیش با ترجمه اسماعیل شنگله منتشر شده است که پُرپرسوناژ است و از نمایشنامه‌های مورد علاقه من است و زمانی که در آکادمی هنرهای دراماتیک سمندریان هنرجو بودم، بارها استاد حمید سمندریان درباره ویژگی‌های آن صحبت می‌کردند. نسخه جدید اثر را خود ماکس فریش بازنویسی کرده، تعداد شخصیت‌ها را به پنج شخصیت کاهش داده و به طور کامل، نمایشنامه متفاوتی نسبت به نسخه اولیه است. هر دو نسخه جذابیت‌های خاص خودشان را دارند. کرونا باعث شد نتوانیم اثر را زودتر روی صحنه ببریم و منتظر فرصت مناسب بودیم تا اینکه در شهریور ماه سال جاری این مجال دست داد.

طراح صحنه نمایش «تراس» راجع به نقش آکادمی هنرهای دراماتیک سمندریان در ساخت اثر اظهار کرد: آکادمی هنرهای دراماتیک سمندریان با مدیریت کاوه سمندریان و شیوا حضرتی کمک شایانی در ساخت اثر داشت به صورتی که تمامی تمرین های نمایش «بیوگرافی: یک بازی» در آکادمی هنرهای دراماتیک سمندریان برگزار شد و برای همه گروه نمایشی جذابیت توامان با حس نوستالژیک بودن داشت چون برای نخستین بار، اجرا رفتن را روی آن صحنه تجربه کردیم. اینکه دوباره در آنجا تمرین می‌کردیم، اتفاق خوشایند و دلچسبی برای همه اعضای گروه تئاتر اندیشه یکم بود.

هر تماشاخانه خصوصیت خاص خودش را دارد

بازیگر نمایش «خواب آلودگی» که همه نمایش‌هایش را در تماشاخانه‌های خصوصی اجرا کرده است، در وصف وضعیت تماشاخانه‌های خصوصی گفت: هر تماشاخانه خصوصیت خاص خودش را دارد. برخی تماشاخانه‌ها مدیریت بهتر و کیفیت بهتری دارند. متاسفانه، بعضی دیگر اینچنین نیستند. مشکل بزرگی که داریم این است که تماشاخانه‌ها طبقه‌بندی نشده‌اند و با همه برخورد یکسانی صورت می‌گیرد. در صورتی که باید طوری باشد که به طور مثال، ارزیابی به سبک ستاره‌ای برای تماشاخانه‌ها وجود داشته باشد و تماشاخانه‌ها را براساس تعداد ستاره‌های دریافتی از یک تا پنج ستاره ارزیابی کنند. اینگونه نباشد که هنرمندی که اولین تجربه کارگردانی‌اش را پشت سر می‌گذارد با هنرمندی که بیست سال است مشغول به فعالیت است در یک تماشاخانه اجرا داشته باشند و باید یک رده‌بندی وجود داشته باشد که آثار برای اجرا براساس سابقه اجرایی کارگردان‌ها و گروه‌های نمایشی در تماشاخانه‌ها روی صحنه بروند. متاسفانه، چنین مدیریتی وجود ندارد.

وی افزود: زمانی که برای اجرا رفتن در یک تماشاخانه دولتی مراجعه می‌کنید باید دو سال یا چند سال منتظر نوبت اجرا بمانید چون صف طویل درخواست اجرا وجود دارد. در این مدت زمانی که یک گروه نمایشی باید منتظر نوبت اجرا در تماشاخانه دولتی بماند، گاهی گروه‌های نمایشی روی صحنه می‌روند که اهالی تئاتر هیچ شناختی از آن‌ها ندارند. این اتفاق‌ها باعث می‌شود گروه‌های نمایشی به سمت اجرا رفتن در تماشاخانه‌های خصوصی تمایل پیدا کنند.

کارگردان نمایش «خشم شدید فیلیپ هوتس» درباره ارزیابی‌اش از وضعیت کنونی تئاتر عنوان کرد: متاسفانه، تئاتر در حال پسرفت است و عمده‎ترین دلیلش قطع شدن یارانه‌ها برای گروه‌های نمایشی است که از سال ۱۳۸۷ و با جریان خصوصی‌سازی تئاتر اتفاق افتاد در نتیجه، بخشی از تئاتری‌ها برای اینکه بتوانند گذران زندگی کنند، مجبور شدند دست به هر کاری بزنند تا آثار آن‌ها در گیشه پُرفروش شود. در همه کشورها به تئاتر به عنوان یک هنر فرهنگساز نگریسته می‌شود و یارانه به گروه‌های نمایشی تعلق می‌گیرد چون تولید فرهنگ می‌کند. متاسفانه، این اتفاقی است که در ایران نمی‌افتد. مدیریت نادرست نهادهای سیاستگذار تئاتر هم مزید بر علت است. با این وجود، در نهایت، بالاخره اوضاع تئاتر درست خواهد شد. امیدوارم وضعیت تئاتر روز به روز بهتر شود و مشکلاتی که این‌روزها گریبانگیر تئاتر شده است، از بین برود.

بورژین عبدالرزاقی در سخنان پایانی از در نظر داشتن نمایشنامه‌ای برای اجرا خبر داد و گفت: در صورتی که اوضاع برای اجرا مناسب باشد، در نظر دارم نمایشی را در فصل بهار یا تابستان ۱۴۰۲ روی صحنه ببرم و این نمایشنامه تا به حال اجرا نشده است.

فرزاد جمشیددانایی

انتهای پیام/