از
فیلم‌های مستند این کارگردان می‌توان از «دست من و تو نیست» و «حریر» نام
برد. مستند «حریر» تاکنون تجربه حضور در جشنواره‌ «رضوی یزد» سال ۹۳ و
جشنواره فیلم «سما» ۹۴ را داشته است. حال به بهانه حضور این مستند در
جشنواره فیلم و عکس مادر با زهرا عزیزی گفت‌وگویی انجام شده است که
می‌خوانید.
دلایل این که به ساخت چنین مستندی ترغیب شدید چیست؟
توسط مادرم با حریر آشنا شدم. مادرم از زنی حرف می‌زد که زندگی سختی را در
فقر و تنگدستی می‌گذراند. خانه‌اش تقریبا بدون کمترین امکانات ضروری مثل آب
و گاز است. او تنها و بدون هیچ درآمد مشخصی زندگی می‌کند اما دوست دارد در
بین مردم باشد و خود را از آنها جدا نمی‌بیند. خانه بی‌امکاناتش در بین
خانه همسایگانی قرار دارد که تقریبا کمبودی ندارند. اما بخش جذابی در زندگی
او بود که قبلا از نزدیک چنین حالی را از کسی ندیده بودم.
آیا این دلایل را می‌توان ضمیمه پرداخت به مسائل انسانی دانست؟
بله. به طور حتم هدف من از ساخت این مستند همدلی با او بوده است. قصدم بر
این بود که بخشی از زندگی این زن را به تصویر در آورم. همچنین امیدوارم
بودم که سبب رفع مشکلی از مشکلاتش باشم. البته هدف مهم دیگری نیز وجود داشت
که نوع زندگی این زن را به مسئولان این منطقه نشان دهم تا شاید گره‌ای باز
شود.
در این مورد چه فاکتورهایی را مد نظر داشته‌اید؟
سعی کرده‌ام به دو فاکتور مهم زندگی این زن سختکوش یعنی امید و تلاش اشاره
کنم. او هر روز صبح قبل از سرزدن آفتاب پیاده به راه می‌افتد و به ارتفاعات
می‌رود. خودش با دو کیسه خالی. اسپند می‌چیند و بر می‌گردد. آویز درست
می‌کند در حالی که می‌داند دست سازش‌هایش خریداری ندارد.
از منظر یک مستندساز، اهمیت زندگی پیرزنی سالخورده که در تنهایی بسر می‌برد چیست؟
نشان دادن صبر و مقاومت. او هر روز در گرمای تابستان مسیر طولانی راه را
می‌رود و بر می‌گردد. گفتنش آسان است، اما زمانی که برای گرفتن تصویر با او
همراه شدم رنج کارش را با تمام وجود حس کردم. اما او با وجود تنهایی، سختی
و کمبودها با امید به زندگی ادامه می‌دهد و از توانایی به ظاهر کوچک خودش
استفاده می‌کند.
در پرداختن به این شخصیت از کدام نوع مستند بیشتر بهره بردید؟ روایت زندگی او از دید شما مهم بوده یا نگاه دیگری داشتید؟
در این مستند از زبان شاعرانه برای بیان حرف‌هایم استفاده کرده‌ام. در واقع
این فیلم یک مستند شاعرانه است. آن چه در فیلم می‌بینیم روزمرگی این زن
است، با این تفاوت که برای خود او یک‌سری اتفاقات همیشگی است، اما نگاه
دوربین یک نگاه شاعرانه را از حضورش به ثبت می‌رساند.
از نگاه کارگردان آن چه که مخاطب می‌تواند از فیلم شما برداشت کند چیست؟
هرکسی می‌تواند برداشت خودش را داشته باشد. من برای ساخت این فیلم با این
زن زندگی کردم. با او همراه شدم و سختی‌هایش را دیدم، اما هدفم تنها نشان
دادن سختی‌هایش نبود. این زن امید را می‌شناساند. با هر بیدار شدن و بیرون
رفتن از خانه، همه چیز برای او دوباره شروع می‌شود. زمانی که با عشق
هنرمندی می‌کند، غذا می‌پزد، از حیاط متروکه مجاور خانه‌اش ظرف ظرف آب
می‌آورد و گرم می‌کند، لباس‌های تمیز و رنگارنگ می‌پوشد. این موارد بیانگر
داشتن امید است. روزنه‌ای که او را تا به‌حال مقاوم نگه داشته است.
جشنواره فیلم و عکس مادر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
برای موضوع این جشنواره -که برای نخستین بار مطرح شده و معنایش مهم‌ترین
موضوع عالم هستی را در خود دارد- هزینه‌ای در نظر گرفته نشده است. در واقع
زمانی که فیلمی که می‌سازم و در جشنواره‌ای شرکت می‌دهم انتظار دارم با
دیدگاه استادان و صاحب‌نظران آشنا شوم و از کارگاه‌های آن جشنواره استفاده
کنم. هدف اصلی از برگزاری جشنواره در واقع بهتر شدن روند فیلمسازی در
کشوراست. ‌ای کاش امکان حضور برای ما که دور از پایتخت هستیم آسان بود تا
ما هم بتوانیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم.
کیارش وفایی