سیداحسان حسینی کارگردان و تهیه کننده و نفیسه ثابت قدم کارگردان آیتم‌ها و عضو شورای نویسندگان برنامه «لالایی» با حضور در مجموعه رسانه‌ای صبا در گفتگو با خبرنگار صبا، درباره برنامه «لالایی» که جمعه‌ها ساعت ۲۱ با اجرای گیتی خامنه از شبکه نسیم پخش می‌شود، صحبت کردند.

«لالایی» مخرج مشترک مادران ایرانی 

سیداحسان حسینی تهیه کننده  «لالایی» ما این برنامه را از ابتدای سال ۱۴۰۱ شروع کردیم و تاکیدمان نیز بر کلید واژه «لالایی» بود و می خواستیم کاری را پیرامون این موضوع انجام دهیم تا برنامه‌ای با حال و هوای موسیقایی داشته باشیم. زمانی که این ایده را دست گرفتیم و پرورش دادیم با ابعاد گسترده‌تری ذیل این مضمون مواجه شدیم و هرچه جلوتر رفتیم برنامه تبدیل به چیزی شد که الان روی آنتن نگاه می‌کنید.

او افزود: در ادامه وجوه مادرانه کار برایمان برجستگی بیشتری پیدا کرد و موضوعیتی به‌وجود آورد که به  «لالایی» به عنوان مخرج مشترک مادران ایرانی بپردازیم. همچنین بحث اقوام نیز برایمان اهمیت داشت زیرا که نسبت به فرهنگ‌ها و گویش‌ها و لالایی‌های متنوعی داریم و ما به نتیجه‌ای رسیدیم که بتوانیم مضامین و محتواهای مدنظر را پوشش دهیم.

این کارگردان درباره مهمانان برنامه تصریح کرد: ما سه نسل خانواده یعنی مادربزرگ، مادر و نوه را دعوت کردیم تا درباره مضامینی که درگیرش هستند، صحبت کنند و سطح‌بندی‌های مختلفی داشته باشیم و از «لالایی» محض خارج شویم تا وجوه مادرانه بیشتر شود و به همین منظور به سراغ گفتگو با آدم‌های عادی هم رفتیم. ویژگی مهمانان ما مادر بودنشان بود تا مخاطب هم بتواند با این موضوع، ارتباط برقرار کند. ما افراد برجسته‌ای را به عنوان مهمان در برنامه داشتیم که از مراتب اجتماعی و علمی بالایی برخوردار بودند و همچنین افراد خانه‌دار نیز از همراهان ما بودند.

حسینی ضمن بیان اینکه سرگرمی وجوه متنوع و مختلفی دارد، عنوان کرد: جنسی از سرگرمی دیداری و شنیداری است و سرگرمی «لالایی»، ورود به قصه افراد است و ما با توجه به رسالت‌مان در شبکه نسیم یک وجوه سرگرم‌کنندگی دیگری را برای این برنامه در نظر گرفتیم، کما اینکه در فرم روایت برنامه فرم مدرنی را به کار گرفتیم. برنامه  «لالایی» را تشبیه می‌کنم به کتابی که هر بخش آن به یک قوم و یک فردی به نمایندگی آن نقطه در کشور می‌پردازد و برای مخاطب هم می‌تواند دستاوردهایی داشته باشد. همچنین محور این برنامه با توجه به مهمان مشخص می‌شود و موضوعیت و محوریت‌ها تغییر می‌کند و مادری را از زوایای مختلف در این برنامه مشاهده می‌کنیم.

او اظهار کرد: سعی کردیم به شهرهایی که شاید از نظر جغرافیایی اسمش را شنیده باشیم اما تصوری از مادری کردن در آن منطقه را نداریم، بپردازیم. همچنین رنگ‌آمیزی‌های مختلفی در برنامه وجود دارد و این مجموعه پر از آیتم است. ما بحث تخصصی «لالایی» و مسال زنان را داشتیم و از جنبه سرگرم کننده آیتم‌هایی داشتیم که با بچه‌های مهد کودکی و مدرسه‌ای شیرین صحبت می‌کردیم و سعی می‌کردیم از زاویه‌ای دیگر محوریت و مساله را پوشش دهیم تا مخاطب پای برنامه بنشیند و احساس نکند زمانش را تلف کرده است.

از مهدکودکی‌ها تا نخبگانی که در دانشگاه‌های دولتی رییس بودند

در ادامه نفیسه ثابت قدم کارگردان آیتم‌های برنامه  «لالایی» درباره چالش‌های خود گفت: ابتدا که در اتاق فکر و تحریریه شروع به کار کردیم، فکر نمی‌کردیم که چالش اصلی برنامه «لالایی»، آیتم‌هایش باشد. ما فرمتی را طراحی کردیم و به سراغش رفتیم. در آیتم سعی کردیم حس و حال مردان در این ماجرا را در آیتم‌ها پر رنگ کنیم. زمانی که شروع کردیم به ضبط آیتم‌های برنامه نمی‌توانستیم بپذیریم که قرار است چنین اتفاقاتی در برنامه بیفتد و گاهی در آیتم‌ها سورپرایز می‌شدیم.

این کارگردان افزود: بیشترین و مهمترین چالش من در مهدکودک بود و بارهای اول که به آن جا می رفتم و سوالات رسانه‌ای و حرفه‌ای می‌پرسیدم، با جواب‌های عجیبی مواجه می‌شدم. بچه‌های نسل امروز، دو دسته بودند یا می‌دانستند  «لالایی» و محوریت خانواده چیست و با آن عجین بودند و دسته دوم با چیزی به عنوان مفهوم «لالایی» آشنایی نبودند و شب‌ها با تبلت و پادکست می‌خوابیدند.

او گفت: ما چکش‌‌کاری کردیم تا مجسمه‌ای که می‌سازیم خوش‌تراش و خوش‌نقشه باشد، برای همین یک جاهایی دست‌مان برید و مجبور شدیم فندانسیون را بریزیم و از آغاز آن را برپا کنیم. گروهی از آقایانی که در رشته‌های روانشناسی و مطالعات زنان تحصیل کرده بودند مقابل دوربین آمدند و بخشی از محوریت ما را در قالب مردانه بیان کردند که در نوع خودش بی‌نظیر بود. حتی نخبگانی را داشتیم که در خارج از کشور تحصیل کرده بودند و به وطن بازگشته بودند و رییس دانشگاه های دولتی شده بودند، این افراد که جلوی دوربین می‌آمدند و درباره مادرشان صحبت می‌کردند، آنقدر یکدل و یکرنگ بودند که ما هم لذت می بردیم. در گزارش‌های مردمی نیز که به افراد می‌گفتیم به مادرانتان زنگ بزنید، خود واقعی‌شان را نشان‌مان می‌دادند و روزهای سخت و جالبی را از لحاظ کار حرفه‌ای تجربه کردیم.

ثابت قدم عنوان کرد: آیتم‌ها باید دارای ضرب آهنگ بالاتری از استودیو باشند و دارای فضایی پویا و خوش رنگ و لعاب باشند. شخصا مثل مادری هستم که اگر بپرسید کدام بچه را دوست دارید نمی توانم انتخاب کنم. ماجرا این بود که به سازوکاری رسیدیم که از مفهوم تک بعدی مادر بیرون بیاییم و حتی در آیتمی با چند خانواده به پکنیک می رفتیم و همانجا مصاحبه می کردم، اینکه آقایان هن مشارکت می کردند، جذاب بود و تقابل و رویارویی مادر و خانواده، زن و همسر نیز جالب بود. در آیتم مهدکودک اگر از منطقه جغرافیایی بالا تر روید تعامل با بچه ها سخت تر می شود و سوالی که می پرسید برای بچه ها مفهومی نیست زیرا که لقمه حاضر آماده به او داده اند و اجازه زیست آزادانه و تجربه را از او سلب کرده اند. ما گریه، خنده و حتی دعوا را در کنار این افراد تجربه کردیم که باید هوشمندی به خرج داد تا همه این ها کنار هم جمع شود.

به دنبال بدعت گذاری بودیم

حسینی در ادامه نشست صبا، از چالش‌های خود گفت و عنوان کرد: شما هرچقدر هم که برنامه‌سازی کرده باشید با چالش‌های فی‌الذات برنامه جدید مواجه هستید. در برنامه‌هایی که مهمان مردمی و عادی دارد، شرایط متفاوت‌تر است و توقع درک رسانه‌ای را نباید از مخاطب داشته باشید. از طرفی نیز اتفاقاتی که در چند ماه اخیر افتاد روی تمام برنامه‌ها، خواه ناخواه تاثیر گذاشت و مشخصا دچار ریزش مهمان شدیم.

این تهیه کننده افزود: طی پژوهشی که قبل از شروع برنامه داشتیم روی ۸۰ مهمان حساب کرده بودیم و حتی ۱۰ قسمت بیشتر ضبط کردیم تا امکان انتخاب داشته باشیم. شروع ضبط یک روز قبل از این ماجراهای اخیر بود و تاثیری به‌سزا در کار داشت. علاوه بر استودیو در بخش آیتم نیز با این چالش رو به رو شدیم و با عدم همکاری از بخش‌های مختلف و عدم تمایل ورود یک سری از افراد مواجه شدیم. البته این چالش‌ها مقطعی بودند و من برنامه ساز باید این چالش‌ها را به جان خود می‌خریدم و در نهایت هم با نظم، مدیریت و کمک دوستان چالش‌ها را برطرف کردیم.

حسینی درباره پخش صدای زن تحت عنوان  «لالایی» تصریح کرد: مسائلی که در برنامه داشتیم به ذات موضوعی که انتخاب کردیم باز می گشت چرا که موضوع برنامه، موضوع بکری بود و ورود مشخص این شکلی در تلویزیون نداشتیم. همچنین بدعت‌گذاری‌هایی بود که ابتدا به ساکن چالش بودند و  «لالایی» اولین و تنها برنامه‌ای بود که صدای  لالایی زن را پخش کرد و بر طریقه ورود به این بدعت تاکید داشتیم تا این رویکرد به موضوعات دیگر کشیده نشود… خیلی هم نمی‌خواستیم این موضوع بزرگنمایی شود و علاقمند بودیم این موضوع خودش رفته رفته به گوش مخاطب برسد و برای مخاطب به وضعیتی آشنا تبدیل شود. ما نمی‌خواستیم موضوعی که برایمان اهمیت داشت را قربانی وایرال‌های خبری کنیم تا حساسیت‌های نابه جا برای برنامه به‌وجود آورد. خوشبختانه بدعت را انجام دهیم و خداراشکر بازخورد خوبی هم از مخاطب گرفتیم.

وی اظهار کرد: افرادی پیشنهاد می دادند که ممکن است مخاطب متوجه معانی لالایی‌ها نشود، بیایید برای لالایی‌ها زیرنویس بگذارید که من نسبت به این موضوع مقاومت داشتم چرا که حواس مخاطب پرت خوانش می‌شد، آوا را از دست می‌داد و این آشنایی‌زدایی رخ نمی داد. بخشی از رسالت ما در تلویزیون و رسانه، آشنایی‌زدایی با موضوعات و مسایلی است که لاجرم تبدیل به تابوهایی در تلویزیون شده است و امکاناتش نیز وجود دارد که چگونگی استفاده از این امکانات مهم است و بنده و همکارانم در حد توان سعی کردیم تا وضعیت تازه‌تری را برای مخاطب به‌وجود بیاوریم.

ما یک خانواده‌ در شبکه نسیم هستیم

این کارگردان درباره حمایت‌های صورت گرفته از سوی صداوسیما و شبکه نسیم عنوان کرد: حمایت‌های شبکه از صفر تا صد بود. من بچه تلویزیون هستم و در دوره جدید که دکتر خوش رو به شبکه نسیم آمد، حمایت خوبی را از برنامه سازان جوان به عمل آورده‌ است. امکان بروز استعدادها و توانایی‌ها را به بچه‌ها داده‌ و به مشورت و گفت‌وگو اهمیت می‌دهد. ما در شبکه نسیم خانواده‌ای هستیم که به یکدیگر کمک می‌کنیم و نمی‌گذاریم کار زمین بماند. دکتر محمدرضا خوشرو نیز موشکافانه برنامه‌ها را رصد می‌کند. سر فریم به فریم برنامه می‌نشینند و فضای مشورتی ایجاد می‌کند. در دوره تحولی اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است و انشاالله به نقطه‌های متعالی برسیم.

حسینی درباره انتخاب گیتی خامنه به عنوان مجری گفت: ما به دنبال یک مجری بودیم که مخاطب او را به عنوان یک مادر و یا مادربزرگ بپذیرد و جنس دغدغه های مردم برایش آشنا باشد. ویژگی که برایمان اهمیت داشت این بود که مجری حتما مجری باشد و بازیگر نباشد، حتی گزینه‌هایی در بازیگران بود و صحبت‌هایی هم با آنها داشتیم اما این برنامه در ذات خود یک برنامه گفت‌وگومحور است و به نظرم عمدتا بازیگران در برنامه‌های گفت‌وگو محور، مجریان خوبی نیستند به استثنای چند نفر که مجری بازیگرند. مجری‌های جوان را هم مد‌نظر داشتیم اما مقبولیت را که فردی به عنوان یک مادربزرگ بتواند به‌وجود آورد، بیشتر بود و به چند گزینه به علاوه خانم خامنه رسیدیم که خود ایشان استقبال کرد و موضوع برنامه برایش دغدغه بود. همکاری کاملا حرفه ای را با او آغاز کردیم و او برای ما به عنوان یک استاد جایگاه داشت. خداراشکر با وجود اختلاف نظرها با گفتگو کار را جلو بردیم و مهمان‌ها نیز با خانم خامنه همذات‌پنداری کردند و با او احساس صمیمت داشتند.

او درباره انتخاب مهمانان برنامه اظهار کرد: انتخاب مهمانان ۴ ماه به طول انجامید و پارامترهای مختلف داشت. ظرفیت های اجتماعی، فضای مجازی و سوژه های مردمی و نهاد های فعال در حوزه زنان و ورکشاپ ها به ما کمک کرد تا افرادی را شناسایی و از آن ها دعوت کنیم. خود این افراد نیز ما را با آدم های دیگر آشنا می کردند و از جمعیت ۵۰۰ نفره به این تعداد از مهمانان رسیدیم و لیمیت هایمان را رفته رفته سخت‌تر می‌کردیم تا اینکه در فیلترینگ نهایی حتی روی گزینه‌های شهری مانور می‌دادیم. تقریبا با هر مهمان ۱ الی ۲ ساعت مصاحبه تلفنی و حضوری انجام دادیم و به بازه‌های مختلف رجوع کردیم. برای هر مهمان پروفایل درست کردیم و سیناپس هر برنامه را نسبت به هر مهمان آماده می‌کردیم…

«لالایی» فصل های دیگری هم دارد؟

حسینی در پایان درباره فصل‌های بعدی گفت: اکنون ۵۰ قسمت از  «لالایی» پخش شده و دو قسمت باقی مانده است. صحبت‌هایی درباره فصل دوم هست و باید ظرفیت‌سنجی داشته باشیم و ببینیم فضا چگونه است اما قاعدتا شروع تولید آن امسال نیست و به سال بعد موکول می‌شود. در شبکه تصمیم بر این است که برندهایی را که به‌وجود آورده‌ایم، پویاتر کنیم. خودمان نیز به نقص‌ها واقف هستم و قطعا در ادامه تلاش خواهم کرد تا باگ‌ها را با سروشکلی تازه‌تر رفع کنیم و بتوانیم بهتر از قبل ادامه دهیم.

ثابت قدم نیز در پایان اظهار داشت: از روز اول در تحریریه که می خواستیم خانم‌ها را انتخاب کنیم، دیدیم چقدر بانوان توانمند و سازنده ای در گوشه گوشه ایران داریم که بنا بر هر شرایطی نمی توانند پروبال داشته باشند. ما خانم‌های کارآفرینی در سیستان و بلوچستان، خراسان، زاهدان و… را داشتیم که در عین اینکه در محدودیت های مالی، فرهنگی، قومیتی و… بودند، فعالانه کارشان را انجان می دادند و خودشان را به منطقه ثابت می کردند. به شخصه در هیات تحریریه نمی‌توانستم بگویم این فرد را کنار بگذارید و از دیگر بانوان دعوت کنید زیرا که بسیار بالنده و باعث افتخار بودند و دوست داشتم همه آن افراد را به برنامه دعوت می کردیم.

پگاه زارعی