اقتباس، به عنوان مولفه‌ای بنیادین جایگاه ویژه‌ای در سینمای جهان دارد. در جشنواره‌های پرآوازه سینمای جهان و در راس همه آن‌ها، جایزه اسکار، بخش اقتباس، یکی از مهم‌ترین، جذاب‌ترین و فنی‌ترین بخش‌هاست. آکادمی اسکار هرسال به بهترین فیلمنامه اقتباسی از نوشتارهایی مانند رمان، داستان بلند و نمایشنامه، تندیس ویژه‌ای اهدا می‌کند. فیلمسازان برجسته‌ای چون فرانسیس فوردکاپولا، رابرت بولت، فرانسیس ماریون، ماریو پوزو و جوزف منکیه‌ویچ، که این آخری رکورددار دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم اقتباسی است، در این حوزه آثار برجسته‌ای تولید و روانه پرده نقره‌ای کرده‌اند. در این رهگذر نام نویسندگان بزرگی مانند دشیل هامت، گراهام گرین، جورج برنارد شاو و ولادمیر ناباکوف نیز در جشن عظیم اسکار، درخشیده است. با وجود این و با گذشت چهل ویک دوره از عمر جشنواره فیلم فجر، هنوز بخشی به عنوان سیمرغ اقتباسی در این جشنواره به منصه ظهور نرسیده است. متعاقب همین غیاب، سینمای ایران با چالشی جدی در داستان‌پردازی مواجه شده است. امسال و با حضور فیلم «غریب» در جشنواره چهل و یکم، این امید برای علاقه‌مندان به سینما و البته ادبیات داستانی زنده شد که امسال فیلمی برگرفته از یک رمان در بخش سودای سیمرغ پنجه در پنجه رقبای خود خواهد انداخت. این امید اما زمانی که ما با محمد حسین لطیفی کارگردان «غریب» هم‌صحبت شدیم، اندکی کمرنگ شد! لطیفی تاکید داشت برای نگارش فیلمنامه اثرش، البته به رمان «مسیح کردستان» نوشته نصرت‌الله محمودزاده گریزهایی زده است اما این فیلم روایتگر جنگ ۲۲ روزه معروف کردستان و مقاومت قهرمانانه شهید محمد بروجردی و نیروهایش است که به اشتباه زندگینامه این شهید بزرگمرتبه قلمداد می‌شود. مطالعه مصاحبه کوتاه روزنامه صبا با محمدحسین لطیفی که البته قرار شد صحبت‌های تکنیکی به پس از اکران فیلم موکول شود، خالی از لطف نیست.

فیلم «غریب» بر اساس رمان «مسیح کردستان» که به زندگینامه شهید محمد بروجردی اختصاص دارد، ساخته شده است. فکر می‌کنید آیا موفقیت این فیلم اقتباسی می‌تواند در جشنواره چهل و یکم باعث توجه بیشتر و بهتر به اقتباس در سینمای ایران شود؟

راستش باید درباره این صحبت شما توضیحاتی بدهم. این یک سوبرداشت از فیلم «غریب» است! بله این فیلم به زندگی شهید محمد بروجردی می‌پردازد اما تنها برهه‌ای از زندگینامه ایشان را در خود جا داده است.

متوجه نمی‌شوم! در شرح‌هایی که درباره فیلم منتشر شده به صراحت آمده این فیلم اقتباسی از «محمد؛ مسیح کردستان» نوشته نصرت‌الله محمودزاده است. خودم هم این کتاب را که انتشارات روایت فتح منتشر کرده خوانده‌ام!

ببینید من نگفتم از آن کتاب اقتباسی نداشتم. موضوع این است که برخی به اشتباه گمان می‌کنند فیلم زندگینامه شهید بروجردی است اما اینطور نیست و ما در فیلم «غریب» به ماجرای جنگ ۲۲ روزه کردستان (درگیری خونین نظامی بین عناصر مسلح تجزیه‌طلب و رزمندگان مدافع انقلاب اسلامی از ۴ اردیبهشت ۱۳۵۹ تا ۲۶ اردیبهشت ۱۳۵۹ برای آزادسازی شهر سنندج) پرداخته‌ایم.

پس فیلم شخصیت محور نیست و صرفاً داستان موقعیت است؟

خیر! ببینید اتفاقاً فیلم «غریب» بسیار هم شخصیت محور است. یا بهتر بگویم این فیلم سرشار از لحظات شخصیت محور است. موضوع اینجاست که من برداشت آزادی از این کتاب داشتم و آنطور که به نظر می‌رسد فیلم «غریب» به زندگی شهید محمد بروجردی نمی‌پردازد، بلکه هدفش به تصویر کشیدن همان اتفاقات سال‌ ۱۳۵۹ در کردستان است.

شما با نصرت‌الله محمودزاده، نویسنده کتاب هم همکاری داشتید و اگر اشتباه نکنم در نسخه‌ای از «غریب» که به صورت مجموعه تلویزونی در دست تولید داشتید، از او هم در نگارش فیلمنامه‌‍‌اش کمک گرفتید.

همینطور است، البته محمودزاده در واقع مشاور فیلمنامه‎‌نویسی سریال «غریب» بود. بله حق دارید اما به هر حال باید این موضوع را روشن و تصریح کرد که فیلم «غریب» درباره درگیری ۲۲ روزه در کردستان است و نباید از آن تعبیر اشتباهی در اذهان عمومی شکل بگیرد.

بابک حمیدیان، بازیگر نقش اول فیلم، پیش از این در نقشی مشابه هم خوش درخشیده بود. او با جان بخشیدن به شخصیت شهید اصغر وصالی در فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا، سیمرغ بلورین جشنواره فجر را هم دریافت کرد. آیا این درخشش حمیدیان هم مزید برعلت شد تا از او در فیلم «غریب» استفاده کنید؟

راستش نمی‌توانم حالا درباره این موضوعات توضیح بدهم. فیلم امروز اکران می‌شود و پس از اکران آن می‌شود درباره مسائل فنی و حاشیه‌ای فیلم هم صحبت کرد. به یقین حرف‌هایی برای گفتن خواهیم داشت و دوست دارم با خبرنگاران در نشست خبری پس از نمایش فیلم «غریب» صحبت کنم. اگر اجازه دهید، مابقی حرف‌ها بماند برای نشست خبری این فیلم.

البته خارج از مباحث فنی  و حاشیه‌ای هم می‌توانیم صحبت کنیم و به قول شما بقیه صحبت‌ها را به نشست خبری موکول کنیم.

خب موضوع این است که من دوست دارم فیلمی را که ساخته‌‎ام از نظرگاه مردم ببنیم. این نظرگاه من است و فکر می‌کنم تفکر درستی هم باشد. به هرحال امیدوارم در پایان اکران فیلم صحبت‌های بیشتری با هم داشته باشیم.

یاسر سماوات