بهمن پناهی هنرمندی که در زمینه خوشنویسی و موسیقی فعالیت دارد به مناسبت هفته خوشنویسی در گفتگو با خبرنگار هنرهای تجسمی خبرگزاری صبا درباره جایگاه خوشنویسی در جامعه امروز ایران و اقبال مردم نسبت به خرید آثار خوشنویسی گفت: نمی‌توانم با اطمینان بگویم مردم تمایلی به بازار خط یا خرید آثار خوشنویسی نشان می‌دهند یا نه. درباره این موضوع باید بررسی کارشناسی صورت گیرد و در عین‌حال باید دید این موضوع در مقایسه با چه هنرهای دیگری است مثلاً باید دید ایرانی‌ها نسبت به هزینه‌ای که در سال برای دیدن تئاتر یا خرید کتاب پرداخت می‌کنند، برای خوشنویسی چقدر هزینه می‌کنند.

وی افزود: در مجموع برای اینکه مردم به خرید خوشنویسی و هنرهای وابسته به آن تمایل بیشتری نشان دهند، به نظر من باید در زمینه فرهنگی یک نگاه کلی به این موضوع کرد. مردم ما باید به یک خودباوری فرهنگی و هنری برسند و تنها راهی که باعث می‌شود مردم به طور طبیعی و قلبی با فرهنگ و هنر ایرانی ارتباط برقرار کرده و برای آن هزینه پرداخت کنند، این است که به این باور قلبی، ذهنی و روحی رسیده باشند و بعد مسایل خرید اثر هنری و… به طور طبیعی اتفاق خواهد افتاد. خط و خوشنویسی یکی از دستاوردهای جدی ایرانیان در طول تاریخ است که نشانه زیبایی‌شناسی، احساس و عاطفه هنری آنهاست که در طول قرن‌ها شکل پیدا کرده و رشد یافته است. اگر مردم آن را دوست بدارند و احترام بگذارند، در جهت حفظ و ترویج آن می‌کوشند. این موضوع نتیجه آموزش فرهنگی و هنری مخصوصاً در دوران طفولیت است. اگر در خانواده‌ها، مدارس و در سطح فرهنگ عمومی چنین آموزشی وجود داشته باشد بعد از آن توجه مردم به خرید و داشتن آثار خوشنویسی بیشتر خواهد شد.

این هنرمند خوشنویس درباره راهکارهای رونق اقتصاد خوشنویسی بیان کرد: اقتصاد هنر یک رشته تخصصی و علمی است که از طریق روش‌های علمی، کارشناسی و فنی باید به آن پرداخته شود بنابراین درباره موضوع اقتصاد هنر باید کارشناس‌های متخصص نظر دهند و اظهارنظرهای کلی از طرف هنرمند و خالق اثر شاید چندان کاربردی نباشد. از سوی دیگر آنچه که باید مورد توجه باشد این است که اقتصاد هنر و به تبع آن اقتصاد خوشنویسی، یک بخش جزئی از مقوله جامع‌تر و کلی‌تری به اسم اقتصاد است. اقتصاد هنر یک موضوع جزیره‌ای و ایزوله نیست که بدون در نظر گرفتن شرایط کلی اقتصادی کشور و مباحث فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی یک جامعه بتوان به آن پرداخت. با در نظر گرفتن این موضوعات، ما برای رسیدن به تحلیل درست درباره اقتصاد خوشنویسی باید داده‌های دقیق و شفاف داشته باشیم. به نظرم اولین و پایه‌ای‌ترین اصلی که باید درباره اقتصاد خوشنویسی و اقتصاد هنر مورد توجه قرار بگیرد، این است که اگر می‌خواهیم حرکت جدیدی انجام بدهیم باید تحلیل درست داشته باشیم، اما بعید می دانم در جامعه امروز ما و به ویژه در حوزه خط و خوشنویسی، شفافیت و روشنی در زمینه عرضه و تقاضا و سایر المان‌های اقتصادی که در این حوزه هست، وجود داشته باشد.

پناهی ادامه داد: تا زمانی که ما ایرانی‌ها ترجیح می‌دهیم برای مسایل جنبی‌تر و غیر ضروری‌تر از آنچه که فرهنگ به ما می‌دهد هزینه بکنیم، تمایلی به هزینه کردن در خط و خوشنویسی که یکی از هنرهای اصیل و ریشه‌دار ما ایرانی‌ها در قرن‌های گذشته بوده است، نداریم و در نتیجه بقیه مکانیسم‌هایی که می‌توانیم برای پررونق شدن اقتصاد خوشنویسی طراحی کنیم بدون این پشتوانه به نتیجه نمی‌رسد.

این هنرمند با اشاره به راهکارهای ترغیب مردم برای خرید اثر هنری و خوشنویسی اظهار کرد: برخی فعالیت‌های اقتصادی وجود دارد که می‌تواند از طریق دستیابی روشن و سریع به آثار خوشنویسی، قیمت‌گذاری و ارزش‌گذاری‌های دقیق و کارشناسانه، برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های هنری در ارتباط با خوشنویسی، برگزاری حراج‌های واقعی، درست و شفاف در زمینه خط و خوشنویسی و آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم از طریق رسانه‌ها به افزایش آگاهی مردم و ترغیب آنها به داشتن اثر هنری کمک کند.

پناهی ادامه داد: فکر می‌کنم که یک نکته مهم این است که باید از مراکز و نهادهایی که به طور خواسته یا ناخواسته و به طور مستقیم یا غیرمستقیم هنر خوشنویسی را در انحصار خودش قرار می‌دهد و کنترل می‌کند، پرهیز کنیم. این آفت خیلی بزرگی است که عده‌ای با خودمحوری و به صورت تحمیلی راه را به سوی آزادی و گسترش این هنر و اقتصاد هنر در جامعه می‌بندد. ما باید هنر را از هر نقطه‌ای که باعث محدودیت آن می‌شود خارج کنیم تا فراگیر شود. باید مراکز مختلف هنری تاسیس شود و هیچ محدودیتی برای ایجاد این مراکز و نهادها که به هنر خوشنویسی می‌پردازند وجود نداشته باشد. اگر تعداد این مراکز زیاد شود و در تولید، آموزش و ارائه اثر به رقابت بپردازند، جامعه با اختیار و با آرامش بیشتری با موضوع خط و خوشنویسی برخورد می‌کند و طبیعتاً در زمینه اقتصاد هنر نیز اطمینان بیشتری وجود خواهد داشت.

این هنرمند که از سال‌ها پیش در پاریس به تحصیل، تدریس و خلق آثار هنری پرداخته است درباره بازار خوشنویسی در فرانسه توضیح داد: در فرانسه نیز مانند بقیه کشورهای خارجی، خوشنویسی فارسی و اسلامی بخش کوچکی از اقتصاد هنر را به خود اختصاص می‌دهد که برای هنرهای سنتی جوامع دیگر در نظر گرفته شده است. با توجه به اینکه اقتصاد هنر در کشور فرانسه اعداد و ارقام قابل توجهی دارد، مطمئنم که فروش خوشنویسی ایرانی در این میان بسیار اندک است. البته این موضوع درباره خوشنویسی لاتین نیز صدق می‌کند، چون خوشنویسی به مفهوم سنتی و کلاسیک آن امروزه در جوامع غربی رونق چندانی ندارد و بخش بسیار کوچکی از اقتصاد هنر را به خود اختصاص می‌دهد. البته استثناهایی هم وجود دارد و هنرمندانی هستند که به‌ طور فردی درخشش دارند و آثارشان قیمت بالایی دارد.

این هنرمند در پایان درباره تاثیرگذاری حراج ها در رونق بازار خط و خوشنویسی بیان کرد: درباره حراج‌های تخصصی خط و خوشنویسی نظر من کاملاً مثبت است و عقیده دارم مانند سایر نقاط دنیا، در ایران نیز حراج‌ها باید به مرور زمان تخصصی شوند. به این ترتیب طبیعتا از نظر کیفیت، کمیت و سایر مسائلی که در یک حراج باید وجود داشته باشند، رشد می‌کند. در این شرایط مخاطبان و افراد حرفه‌ای که در موضوع خرید و فروش و اقتصاد خوشنویسی مشغول به کار هستند، می‌توانند با اطمینان و دقت بیشتری در این موضوع مشارکت کنند. با رعایت همه این اصول، حراج آثار خوشنویسی می‌تواند به عنوان یک منبع دقیق و تخصصی، خواسته‌های هنرمندان و مخاطبان را پوشش دهد. امیدوارم در ایران هم حراج‌های تخصصی خوشنویسی، به مرور زمان به رشد و توسعه اقتصاد خط و خوشنویسی به طور حرفه‌ای و کارشناسی کمک کنند.

بهمن پناهی در زمینه خوشنویسی از محضر استادانی از جمله سیدعلی حسینی‌پور، غلامحسین امیر‌خانی، عبدالله فرادی و یدالله کابلی خوانساری بهره برده و در حوزه موسیقی نیز شاگردی استادانی از جمله عطاءالله ‌زاهدِ شیرازی، محمدرضا لطفی، هوشنگ ظریف و داریوش پیرنیاکان را در کارنامه خود دارد.

پناهی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، Ecole Beaux-Arts de Valenciennes  و دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل هنر پرداخته و موضوع پایان‌نامه دکترای او در هنرهای تجسمی و موزیکولوژی، تحلیل و تحقیق کالبدیِ رابطه موسیقی و خوشنویسی با عنوان «موزیکالیگرافی» (Musicalligraphy) است و چندی پیش نمایشگاهی از آثار او با همین عنوان در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.

انتهای پیام/