«جنگ جهانی سوم» تازه ترین فیلم در سینمای ایران است که نسخه با کیفیت آن پیش از اکران قاچاق شده و سر از کانالهای تلگرامی درآورده است. پدیده «قاچاق فیلم» از دهه هشتاد به معضلی اساسی برای سینمای ایران تبدیل شد و نگرانی های فراوانی را در میان سینماگران به وجود آورد. در آن سالها فیلم های مطرحی چون مارمولک (کمال تبریزی) و سنتوری (داریوش مهرجویی) پیش از اکران و نقاب (کاظم راست گفتار) و اخراجیها (مسعود ده نمکی) هم زمان با اکران قاچاق شده و در تیراژی وسیع بر روی سی دی تکثیر شد و در گوشه و کنار شهر به فروش می رسیدند. اتفاقی که تبعات آن، درگذشت تلخ تهیه کننده فیلم سنتوری (فرامرز فرازمند) را رقم زد. فیلم مهرجویی علی رغم اعلام آمادگی عواملش برای اکران، به بهانه مجوز نداشتن صدای محسن چاوشی در آن زمان توقیف شد. هنرمندی که البته چند سال بعد صدایش به عنوان خواننده تیتراژ پایانی چند سریال و حتی نماهنگهای مختلف تلویزیونی شنیده شد!
روند شکل گیری قاچاق فیلم در دهه هشتاد ابتدا با فیلمبرداری از پرده سینماها اتفاق اقتاد و پس از مدتی نسخه های مربوط به بازبینی و سپس نسخه هایی با کیفیت اصلی نیز به تدریج به بیرون درز کردند و این مسئله باعث شد حیات سینمای ایران با خطری بسیاری جدی رو به رو گردد. در همان زمان عدهای از شکل گیری مافیایی قدرتمند در عرضه و پخش غیر قانونی فیلمها خبر دادند که البته هیچ گاه صحت این خبر تایید نشد.
در آن روزگار و پس از تکرار چند باره این اتفاق، عوامل سینمای ایران احساس خطر کرده و برای نشان دادن اعتراض خود به وضعیت موجود در خانه سینما تجمع کردند. چندی بعد ستاد و کارگروهی برای مبارزه با قاچاق فیلم و تکثیر غیر مجاز فیلمها تشکیل شد. اتفاقی که باعث شد برای مقطعی انتشار غیر قانونی فیلمها متوقف شود و فیلمهای لو رفته که بر روی سی دی و دی وی دی تکثیر شده بودند توسط نیروی انتظامی جمع آوری شده و معدوم گردند. اما این راهکار نیز نتواست به صورت کامل در مقابل این پدیده ایستادگی کند و هر از چند گاهی شاهد عرضه غیر مجاز فیلمهایی بودیم که هنوز رنگ پرده را ندیده بودند.
طی این سالها، کارشناسان حقوقی یکی از مهمترین مشکلات مربوط به پیگیری قانونی قاچاق شدن فیلم ها را عدم حضور ایران در معاهده جهانی قانون کپی رایت دانستهاند. مسئلهای که باعث میشود پس از لو رفتن یک فیلم، سایت های مختلف اینترنتی و شبکههای گوناگون ماهوارهای بدون ترس از نتیجه کار خود، فیلمها را روی خروجی خود قرار دهند.
پس از رونق پلتفرمهای شبکه نمایش خانگی، به دلیل خلا قانونی در زمینه حقوق جهانی کپی رایت، سکوهای دارای مجوز این پدیده نو ظهور در کشور، با پخش سریالهای روز دنیا به نوعی به صورت قانونی به قاچاق فیلم و سریال های جهانی مشغولند! و این خود تضادی عجیب میان حرف و عمل در این حیطه به شمار میرود. امروزه پدیده لو رفتن فیلمهای روز ابعاد پیچیده تری نیز پیدا کرده است. تا حدی که برخی معتقدند عوامل فیلم های توقیفی پس از حضوردر جشنواره های جهانی و اکران های خارجی و بازگشت سرمایه، دیگر مشکل چندانی با عرضه آثارشان بدین صورت ندارند. موضوعی که البته جای تامل بسیاری دارد چراکه به سختی می توان پذیرفت نسخه های با کیفیت فیلم ها به آسانی از طرف عوامل در اختیار افراد غیر مرتبط با پروژه قرار داده شود و مراقبتی روی فیلم ها صورت نگیرد. برای نمونه بهتاش صناعیها کارگردان فیلم «قصیده گاو سفید» پس از قاچاق فیلمش اعلام کرد مردم میتوانند با خیال راحت و به دور از عذاب وجدان به تماشای نسخه کامل و بدون ممیزی فیلمش بنشینند!
هنوز مشخص نیست جدیدترین اثر هومن سیدی چگونه سر از کانالهای تلگرامی درآورده است و باید منتظر واکنش عوامل این فیلم بود. اما دیروز برخی رسانهها مدعی شدند این فیلم یکی از گزینهای اکران عید فطر بوده که نتوانسته در میان فهرست نهایی فیلمها قرار گیرد و تهیه کننده این فیلم با عرضه اثرش در فضای مجازی، به دنبال تحت فشار قرار دادن شورای صنفی نمایش برای موافقت با اکران فیلمش بوده است. با توجه به شدت گرفتن دوباره پدیده شوم قاجاق فیلمهابه نظر می رسد سازمان سینمایی باید به دنبال ارائه راهکاری تازه برای برون رفت از شراط فعلی باشد.
سالهاست که بحث بحران مخاطب در سینمای ایران به معضلی اساسی تبدیل شده و قاچاق فیلم های کنجکاوی برانگیز برای مخاطبان نیز به شدت به این مسئله دامن میزند. خصوصا که در عصر تکنولوژی هر فرد به آسانی به اینترنت دسترسی داشته و تنها در عرض چند ثانیه میتواند به لینکهای دانلود عرضه غیر قانونی فیلمها دسترسی داشته باشد.
There are no comments yet