به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، در نمایش «هِلِ پوک» نویسنده و کارگردان به دور از طرح شعارهای دم‌دستی و احساساتی برشی از شرایط زندگی امروز جامعه ما در سه مکان مختلف را که می‌توانند در جامعه چالش‌زا باشند، با پرداختی درست و دقیق و بدون لکنت روایت می‌کند. محمدرضا عطایی در سال‌های اخیر نشان داده دغدغه‌ طرح مسائل اجتماعی را در آثارش دارد. عطایی‌فر پیش‌از این کارگردانی نمایش‌های «مرگ گرم»، «پاستیل زرد»، «سایه سکوت»، «غربت، پلاک۱۳»، «هفت‌پرده»، «سکوتی با سه‌نقطه»، «بانوی‌ سرخ» و… را بر عهده داشته است. نمایش «هِلِ پوک» دارای سه اپیزود است که رخدادها و وقایع زیرپوست شهر را روایت می‌کند. این نمایش مرداد ماه راس ساعت ۲۱ در تماشاخانه استاد انتظامی خانه هنرمندان ایران روی صحنه می‌رود. بازیگران: علی حیدری، مریم یوسف، شیما خوش‌اقبال، بهار ذوالقدر، النا مکاری، یاسمن گرکانی، زهره محمودی، ثنا پورکتابی، محمد مغانی، مهراد خورشیدی، شاهد بهوند، کیان مهربان، علی ایزدی، نادیا بخشایشی، سارا واحد نوعی، صبا حضوری، مریم سکوتی، هانیه رحیمی، فردین بیک‌زاده، زهرا نادری، هلیا حسنی، حسین پیروز، امیرحسین امیری، نیوشا جوزی‌نیا، علی زمانی، امین ترکمان، روزبه امرائی و محمد تهرانی، مدیر تولید: سعید سیادت، طراح صحنه و لباس: مهسا اسمعیل‌زاده، دستیار کارگردان: ملیکا راه رخشان، گروه کارگردانی: علی سعیدی-امیرحسین امیری، امین ترکمان، منشی صحنه: مشکات قربانیان، دستیار طراح صحنه: جواد غریبی، دستیاران طراح لباس: حانیه رحیمی-نیوشا جوزی نیا، عکاس: فرشاد فیضی، طراح پوستر، بروشور و تیزر: مرجان عطایی‌فر، مدیر اجرا: محمد تهرانی، تبلیغات رسانه: مسیح کامرانی، مدیر روابط عمومی: علی کیهانی دیگر عواملی هستند که عطایی‌فر را همراه می‌کنند. با عطایی‌فر باره اجرای این نمایش گفت‌وگویی انجام داده‌ام.

احمد محمداسماعیلی

*** در کارنامه کاری شما نمایش‌های اجتماعی دیده می‌شود که در فرم‌های مختلف نمایشی اجرا می‌شوند. آیا دغدغه‌مند این حوزه هستید؟

-هنرمند طرح مسئله می‌کند و حل مسئله به عهده مسئولین است. هنرمند در جامعه زندگی می‌کند و چالش و مسائلی را می‌بیند و تمایل پیدا می‌کند در قالب اثری هنری بیانش کند. به‌نظرم هنرمند درباره مسائل سیاسی هم می‌تواند طرح موضوع کند.

***بیان هنرمند با توجه به فراگیر بودن هنر از چالش‌های اجتماعی می‌تواند نگاه‌ها را به موضوع بیشتر از هر شخص دیگری برانگیخته کند…

-حتما همنطور است. موقعی که می‌بینیم زیر پوست شهر اتفاقاتی رخ می‌دهد و مسئولین خواسته و یا ناخواسته به آن توجهی ندارند، وظیفه من هنرمند این است که بیایم پای کار. اگر ابراز مسائل اجتماعی باعث رنجش مسئولین هم بشود، اشکالی ندارد و باید به آن پرداخت. خیلی از مسائل مورد غفلت قرار گرفته‌اند که در درازمدت می‌تواند پیامدش بروز ناهنجاری‌های اجتماعی بشود.

***نمایش در سه اپیزود روایت می‌شود. به چه دلیل از ساختار اپیزودیک استفاده کردید؟

-سه داستان متفاوت در این سه اپیزود روایت می‌شوند که ربطی به هم ندارند…

***اما نقاط مشترکی مثل شخصیت‌های مشترک در این سه اپیزود وجود دارد…

-درست است. تلاش کردم نخ تسبیحی درباره شخصیت‌های داستان نمایش ارائه کنیم و اینها را به همه ربط بدهیم. هر سه این اپیزودها در یک جایگاه مهم است. اگر قرار است از بخش و اثر قسمت شرط‌بندی‌های زیرزمینی چشم‌پوشی کنیم، بدانید که فرزندان ما گرفتارش می‌شوند. اگر از بخش فرقه‌ها چشم‌پوشی شود، بازهم ممکن است فرزندان ما درگیر شوند. درست است در جامعه چالش‌های متعددی وجود دارد اما در یک نمایش هفتاد دقیقه‌ای، امکان پرداختن به سه مسئله اجتماعی بیشتر وجود ندارد و ما تلاش کردیم با تمرکز روی این سه ناهنجاری، با نگاهی دقیق و درست آنها را روایت کنیم.

***به جز بخش دوم نمایش که روایت‌گر مرد گرداننده فرقه است، در بقیه بخش‌های نمایش مسائل زنان مطرح می‌شود. آیا می‌توانیم «هل پوک» را یک اثر زنانه بدانیم؟

-معتقدم در خانواده و هم در سطح جامعه باید نسبت به زنان تغییرنظر ایجاد شود. در اپیزود سوم نمایش دخترانی هستند که به طور مثال همسران‌شان خانه را ترک کرده‌اند و آنها را به حال خود رها کرده‌اند. نگاه بد و یک سویه داشتن به چنین دختران و زنانی که دچار خطا شده‌اند و محکوم‌کردن‌شان نمی‌تواند آنها را اصلاح کند و کار درستی هم نیست. مدارا، درک کردن‌ آنها و راه‌اندازی گفتمان، کلید حل ماجرا است. باید روابط را کالبدشکافی کرد و متوجه شد چرا آنها وارد چنین ورطه‌هایی شده‌اند و خودشان را آلت‌دست باندهای قمار برای فریب مردم کرده‌اند. هر سه اپیزود نمایش حتی اپیزود دوم با ورود خواهر رئیس فرقه، اصلی‌ترین موضوعات‌شان زنان است.

***در هر سه اپیزود نمایش برخی از شخصیت‌ها لهجه‌های از نواحی مختلف ایران از قبیل آذری و .. دارند. آیا با خلق این موقعیت تلاش کردید فضای نمایش را به کل کشور تسری بدهید؟

-بله، چنین رویکردی مدنظر بود و نشان دادیم همه این اتفاقات می‌تواند فقط خلاصه در کلانشهر تهران و مردمش نشود و همه ایران ظرفیت بروز چنین اتفاقاتی را دارند.

***نگاه تلخ و ناامیدانه‌ای در فضای نمایش دیده می‌شود…

-ریشه این تلخی در چالش‌های اجتماعی است. اگر بخواهیم خیلی سردستی و الکی، نگاه امیدوارانه تزریق کنیم ره به جایی نخواهیم برد و صورت مسئله پاک نمی‌شود. وقتی در جامعه چنین روندی دیده می‌شود، من کارگردان نمی‌توانم در فضای نمایش، نگاه امیدوارانه‌ای داشته باشم. زمانی می‌توانم امید بدهم که نقطه روشنی را ببینم.

***شروع نمایش دوم بر خلاف فضای رئالیستی دو اپیزود دیگر نمایش فضای سوررئالیستی دارد…

-گاه در اپیزود دوم موقعی که اتفاق به صورت فضای سوررئال رخ می‌دهد، می‌خواهم بیان کنم که اتفاقات درون فرقه طوری رخ می‌دهد که مردم عادی متوجه پشتش نمی‌شوند و فریب چیزهایی را می‌خوردند که از آن درک و شناختی ندارند. در خیلی دیگر از بخش‌ها هم چنین رویه‌ای وجود دارد.

***یکی از بخش‌هایی که شعاری و کلیشه‌ای به نظر می‌رسد، پایان‌بندی هر اپیزود است که شخصیت‌های گناهکار پشت میله‌های زندان دیده می‌شوند. نگاهی که مثل وصله‌ای ناجور در کلیت نمایش به چشم می‌آید…

-لزوم استفاده از چنین پایانی، ممیزی اداره نطارت بر متن‌های نمایشی وزارت ارشاد است و در واقع به نمایش تحمیل شد تا بتوانیم مجوز اجرا بگیریم و از ما خواسته شد چنین پایان‌بندی‌های در پایان هر بخش نمایش جانمایی شود.

***رویکرد نمایش‌هایی از جنس «هل پوک» اثرگذاری و تصحیح نگاه مردم به برخی از مسائل اجتماعی است. به نظر شما «هل پوک» با توجه به بازتاب نظرات مردم چقدر در این کار موفق بوده است؟

-نظرها را چه به صورت مجازی و چه به صورت فیزیکی رصد کرده‌ام و خیلی از مخاطبان نمایش مثل شما با مسائل نمایش ارتباط برقرار کرده‌اند و حتی متوجه بخش ممیزی‌ها هم شده‌اند. تمام سعی و تلاش من و گروه اجرایی نمایش «هل پوک» ارتباط درست مخاطب با فضا و مضمون نمایش بوده است تا مخاطب با احساس رضایت سالن را ترک کند. شاید انتقادی از بخش‌هایی از نمایش مطرح شده باشد اما مخاطبی نبوده که عنوان کند از نمایش بدش آمده است.

*عکس‌های نمایش: سهیل صلاحی‌زاده- باشگاه فیلم و عکس صبا

[گزارش تصویری نمایش]