به گزارش صبا، دیدار و گفت‌وگوی اعضای هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل با یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دوشنبه هشت آبان‌ماه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

برای وادرات کتاب تحریم‌ها را دور زدیم

احد رضایی مدیرعامل انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل در ارائه گزارش عملکرد انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل گفت: عمده فعالیت انجمن از ابتدای شکل‌گیری، حضور در نمایشگاه کتاب تهران بود؛ و این حضور به اداره بخش بین‌الملل مربوط می‌شد. واردات کتاب در چند سال گذشته به‌دلیل کرونا، تعطیلی دانشگاه‌ها، توقف نمایشگاه کاربردی و دیگر مسائل ازجمله تحریم موجب شد تا واردات کتاب به کشور کاهش درخورتوجهی پیدا کند. با وجود همه مشکلات به شیوه‌های مختلف کتاب را وارد کردیم؛ به‌عبارت دیگر تلاش شد، به روش‌های مختلف تحریم را به‌اصطلاح دور زدیم.

وی ادامه داد: انتشار غیرقانونی فایل کتاب‌ها، اتخاذ برخی سیاست‌ها مانند ارزشیابی کتاب‌ها و برخی مسائل دیگر، موجب ضعف در این حوزه شده است. نبود حمایت برای عرضه کتاب در نمایشگاه استانی آذربایجان شرقی که در آستانه برگزاری آن هستیم البته اطلاعات دقیقی نیز درباره نحوه حضور ناشران بین‌الملل در این رویداد در اختیار نداریم.

در ادامه این جلسه مهدی عمرانلو مدیر انتشارات آوند دانش گفت: در چند سال اخیر با توجه به مشکلات ارزی و کاهش توان اقتصادی مردم برای خرید کتاب خارجی و بودجه اندک دانشگاه‌ها، سیاستی ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اینکه چه انتظاری از فعالان این حوزه دارد مطرح نشد. اینکه چه اقداماتی ضرورت دارد؟ اگر نمایشگاه، بخش خارجی دارد این بخش دارای چه هویتی است؟ نمایشگاه باید بداند از ناشران خارجی چه می‌خواهد و اگر برحدف بخش فروش تاکید می‌شود، ابزارهای حضور، ناشر، آژانس ادبی یا نویسنده را فراهم کند.

وی با اشاره به اختلاف درخورتوجه بین نرخ ارز و توان اقتصادی دانشجویان برای خرید کتاب، بیان کرد: با نرخ دلار آزاد، حتی با ۲۰ درصد کمک ارشاد، فروش کتاب بسیار دشوار است، از سوی دیگر دانشگاه بودجه کافی برای حمایت ندارد، شرکت‌هایی تولیدکننده کتاب افست، علاوه بر ایران کشورهای دیگر مانند ازبکستان، ارمنستان، عراق حتی شمال آفریقا را پوشش می‌دهند؛ بنابراین در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت ناشران خارجی در نمایشگاه حضور پیدا کند؛ چراکه اولین و اصلی‌ترین انگیزه ناشران، اقتصادی است.

مدیر انتشارات آوند دانش، بر اهمیت زمان‌بندی برای ارائه فهرست کتاب ناشران متقاضی حضور در بخش ناشران خارجی نمایشگاه کتاب تهران و اهداف و ارائه کتاب‌های پُرمخاطب و روز دنیا مانند هوش مصنوعی و زمینه حضور استارتاپ‌ها در رویداد نمایشگاه، تاکید کرد.

ادامه فعالیت ناشران خارجی دشوار شده است

سعید عابدینی عضو هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل در ادامه این جلسه بر ضرورت حمایت از ناشران کتاب خارجی تاکید و بیان کرد: با توجه به بیش از دو دهه فعالیت در عرضه کتاب خارجی، معتقدم ناشران کتاب فارسی، بیشترین حمایت را دریافت می‌کنند. مشروط شدن حضور ناشران بین‌الملل به فروش و عرضه کتاب صرفاً در نماشگاه کتاب، ادامه فعالیت و اداره دفتر نشر را در طول سال بسیار دشوار می‌کند.

وی به فروش نسخه افست کتاب خارجی در بخش‌هایی غیر از بخش ناشران خارجی نمایشگاه کتاب تهران با قیمت گران‌تر، اشاره و تاکید کرد: این غرفه‌ها باید در نمایشگاه تعطیل شود. حمایت‌ها، انگیزه را افزایش و زمینه‌ساز تقویت جریان واردات کتاب خواهد شد. پیشنهاد می‌کنم، نشست‌های امروز برای جبران برخی عقب‌گردها، تکرار شود.

عابدینی با بیان اینکه ایران سال ۲۰۱۶ در حوزه فروش منابع پزشکی، جایگاه پانزدهم را در منطقه داشت، گفت: این رتبه، سال ۲۰۱۹ بعد از عربستان سعودی در جایگاه دوم ارتقا پیدا کرد اما چند سال اخیر این رتبه‌ها را از دست دادیم.

هزینه‌های حمل بار کتاب را کاهش دهید

در ادامه این نشست، ثریا ایمانی مدیر نشر نگاره ثریا با تاکید بر حمایت دولت‌ها از ناشران بیان کرد: از ناشران کتاب‌های فارسی حمایت می‌شود اما ناشران خارجی نیز نیازمند حمایت هستند. موضوع دیگر موانع واردات است؛ به‌عنوان مثال کتاب به راحتی از انگلیس وارد ایران نمی‌شود؛ چراکه باید در ترکیه ترخیص و مجدد با خودروی دیگری به ایران منتقل شود. علاوه‌براین اگر هفت ماه پیش برای یک محمول ۲۰۰ کیلویی، حدود ۳۲۰ یورو هزینه حمل پرداخت می‌شد، مدتی قبل برای همین میزان بار، هزار و ۲۵۰ یورو پرداخت شد؛ به‌عبارت دیگر برای هر کتاب بیش از یک‌میلیون تومان هزینه گمرک پرداخت شد. به این مبالغ باید قیمت کتاب را اضافه کنیم؛ چه کسی توان خرید این کتاب را دارد؟ بنابراین یکی موضوعات مهم، حل مسئله حمل کتاب است.

در ادامه این نشست قندی مدیر نشر کوکب بیان کرد: بسیاری از گلایه‌مندی‌ها در سال‌های پیش نیز مطرح شده بود؛ بنابراین معتقدم باید با همفکری و همکاری برای مسائل، راه‌حلی تعریف کنیم.

مسائل انجمن فرهنگی ناشران بین‌الملل به رویداد نمایشگاه محدود نشود

در ادامه اسماعیل جانعلی‌پور مدیرکل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه حرفه‌ای‌ترین فعالان حوزه کتاب‌های خارجی در نشست حضور دارند، گفت: به‌نظر می‌رسد در جلسات مشابه بیشترین مباحث مطرح شده درباره حضور فعالان این حوزه در نمایشگاه؛ بود؛ درحالی که باید به مسائل صنفی آن‌ها نیز توجه کرد. بسیاری از مسائل این ناشران، به مسائل عمومی کشور، تامین کتاب و رابطه و تعامل و علاقه‌مندی ناشر خارجی برای واردات کتاب به ایران مربوط می‌شود. مسئله هزینه حمل کتاب نیز وجود دارد که افزایش درخورتوجهی پیدا کرده است؛ بنابراین مسائل مطرح شده صرفاً به کمیته ناشران خارجی مرتبط نمی‌شود.

وی ادامه داد: براجرای سیاست‌های نمایشگاه کتاب تهران، تاکید داریم هرچند در اجرای این سیاست‌ها قوت لازم را نداریم. شاید به یک معنا، بخش خارجی قوی در نمایشگاه نداشتیم اما کاملاً مشخص است که چه برنامه‌ای داریم؛ حتی اگر تعداد اندکی از موزعان در این بخش حضور داشته باشند. در مجموع معتقدم این نشست صرفاً درباره نمایشگاه نیست. درباره زمان‌بندی ثبت‌نام یادآوری می‌کنم، سال گذشته از ۸ آبان‌ماه ثبت‌نام آغاز شد.

بخش بین‌الملل نمایشگاه‌های بزرگ کتاب روبه‌افول است

در این نشست احمدوند معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مباحث مطرح شده در جلسه بیان کرد: می‌دانم، نظر شما هم این است که اشکالات مطرح شده در جلسه، مربوط به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست؛ بلکه این مباحث ترسیم وضعیت فعلی است. به‌عبارت دیگر این طور نیست که بگوییم، مقصر بروز مشکلات مسئولان فرهنگی هستند؛ بلکه مسائل مختلف موثر است مانند اینکه خرید کتاب خارجی با دلار ۵۰ هزار تومانی دشوار است.

وی با اشاره به جایگاه فروش در نمایشگاه‌های کتاب دیگر کشورها، افزود: بخش فروشِ نمایشگاه‌های خارجی کتاب، به‌طور مستمر روبه افول است؛ همچنین کشورهای مختلف چندان در این رویدادها حاضر نمی‌شوند. رصد نمایشگاه‌های خارجی ازجمله بیروت، جاکارتا، بغداد، مسکو و ترکیه دوحه، عمان و پکن نشان می‌دهد، بخش‌های بین‌الملل در این نمایشگاه‌ها، به‌دلالیل مختلف کوچک شده است. این وضعیت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز از افزایش نرخ ارز نیز تاثیرگرفته و قدرت خرید کتاب را کاهش داده؛ علاوه‌براین مسئله تحریم و تبادل پول را نیز باید اضافه کرد؛ بنابراین به‌طور طبیعی شرایط برای واردکنندگان کتاب، به‌واسطه این مسائل دشوار شده است.

انتشار غیرقانونی فایل کتاب یک مسئله عالم‌گیر است

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مسئله انتشار غیرقانونی فایل کتاب در فضای مجازی، این معضل را مختص ناشران ایرانی ندانست و گفت: انتشار غیرقانونی فایل کتاب، یک مسئله عالم‌گیر است. تبادل فایل کتاب با وجود قانون کپی‌رایت در بسیاری ازکشورها انجام می‌شود؛ به‌عنوان مثال یکی از این پایگاه‌ها در روسیه، چند میلیون فایل کتاب را در دسترس کاربران قرارداده است. این معضل بی‌تردید بر بازار ناشران خارجی نیز تاثیر می‌گذارد.

احمدوند با تاکید بر تغییر فضای نشر بین‌الملل بیان کرد: شرایط فعلی نشر کشور، صرفاً به سیاست‌گذاری‌های داخلی بستگی ندارد، بلکه بخشی متاثر از تغییرات فضای نشر بین‌الملل، بخشی نیز به شرایط فعلی جامعه مربوط است؛ علاوه‌براین شاید در بخشی از سیاست‌گذاری‌ها خطایی وجود داشته که موجب بروز دشواری شده که قابل گفت‌وگو است. در حد مقدورات و امکانات می‌توان گفت‌وگو کرد تا شرایط بهتری ایجاد شود.

تاکید دارم کتاب‌های روز دنیا باید به کشور وارد شود

وی ادامه داد: پیش‌تر در نشست‌های مختلف گفته‌ام، واقعا معتقد و علاقه‌مندم که آثار روز دنیا باید در اکثر موضوعات به‌راحتی وارد کشور شود و در اختیار علاقه‌مند و پژوهشگر قرار بگیرد؛ رویکردی که تزئینی و نمایشی نیست؛ بلکه ضروری است و تردیدی درباره آن وجود ندارد. سیاست‌گذاری نیز در این زمینه باید حمایتی باشد؛ این حرف نیز نمایشی و تزئینی نیست. براساس ساختار و امکانات، چقدر امکان تحقق این اهداف وجود دارد؟ پاسخ این است که باید برای این اهداف به یکدیگر کمک کنیم.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: به‌طور طبیعی، فعال حوزه نشر بین‌الملل را همکار می‌دانیم چراکه زمینه‌ساز ورود دانش روز جهان به کشور هستند اما اگر فعالان این حوزه نیّت صرفاً اقتصادی دارند، باید گفت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یک دستگاه اقتصادی نیست؛ گرچه فعالیت حوزه نشر باید اقتصادی، درآمدزا و سودآور باشد اما هدف، فعالیت اقتصادی نیست بلکه هدف انجام فعالیت فرهنگی است که منطق اقتصادی هم داشته باشد؛ بنابراین در محتوا نظارت می‌کنیم؛ تلاش می‌کنیم قاعده‌مند باشد، قواعدی که عجیب و غریب نیست مولفه‌هایی که متعارف، متداول و روشن است. اتفاقاً درباره کتاب‌های خارجی، شرایط نظارتی روشن‌تر است؛ مانند رعایت خطوط قرمز اخلاقی و اعتقادی، احترام به خطوط سیاسی مانند توجه به موازین نظام جمهوری اسلامی علاوه براین حاوی تصاویر نامناسب نباشد و ضدخدا نباشد

واردکنندگان کتاب خارجی نیاز بازار را تامین کنند

احمدوند با اشاره به حضور واردکنندگان کتاب‌های خارجی در نمایشگاه بین‌الملی کتاب تهران گفت: علاقه‌مندیم اطمینان داشته باشیم، واردکنندگان کتاب‌های خارجی در نمایشگاه کتاب و در طول سال، نیاز بازار را تامین کنند. یکی از دغدغه‌ها که با مدیر کمیته ناشران خارجی نیز مطرح شده، این است که به نظر می‌رسد فعالان این عرصه به اصطلاح دلشان به کار نیست؛ بنابراین از داخل یا خارج کشور به‌دنبال واردکننده کتاب باشند. علاقه‌مندی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، افزایش فعالیت واردکنندگان کتاب خارجی در بازار کتاب داخل و در نمایشگاه‌های مختلف است.

وی در پاسخ به مقایسه حمایت وزارت ارشاد از واردکنندگان کتاب خارجی و ناشران کتاب فارسی گفت: سال جاری، حتی یک ریال کتاب فارسی خریداری نشده، علاوه‌براین برای چاپ کتاب‌های افست حتی یک برگ کاغذ دولتی تخصیص ندادیم.

با تدوین آیین‌نامه مسائل واردات کتاب تسهیل می‌شود

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر حل مسائل واردکنندگان کتاب خارجی از طریق گفت‌وگو و نشست‌های مختلف، درباره ورود سهل‌تر کتاب به کشور بیان کرد: حتماً می‌توان برای حل مسائل گمرکی واردکنندگان کتاب، از طریق مذاکره مدیرکل دفتر مجامع و تشکل‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیگیری‌های لازم انجام شود. برای این منظور آیین‌نامه‌ای تدوین شده است.

احمدوند با تاکید براینکه فضا باید برای فعالیت واردکنندگان کتاب، مهیا باشد، افزود: فروش کتاب در نمایشگاه و توزیع کتاب در کشور، باید به‌صرفه باشد. قواعد نظارتی وزارت ارشاد و زمان‌بندی برای بررسی فهرست کتاب‌های آماده عرضه در نمایشگاه نیز روشن است. شاید در جریان بررسی‌های دوباره فهرست و متن کتاب، درصدی کنار گذاشته شود. در این شرایط نیز باید برای ناشر جبران شود؛ به‌عبارت دیگر منافع واردکنندگان و مصالح فرهنگی تامین شود. در مجموع می‌توان با گفت‌وگو و جمع‌بندی درباره ارز، گمرک، زمان‌بندی واردات و ثبت‌نام، همچنین شیوه تخصیص غرفه با برگزاری نشست‌های دیگر می‌توان سریع‌تر به نتیجه رسید. هرچه توان برای کمک به این بخش نیاز است را به کار می‌گیریم به‌شرطی که دوستان با اقتدار و قوت، به حوزه کتاب خارجی توجه کنند.

وی با اشاره به جایگاه بخش بین‌الملل در نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۲ به حضور ۱۰۰ مهمان خارجی و وزرای فرهنگ چند کشور اشاره و بیان کرد: بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران با توجه به میزبانی از ۱۰۰ مهمان خارجی ازجمله ایران‌شناسان و پژوهشگران از کشورهای مختلف همچنین وزرای فرهنگ چند کشور با قوت برپا شد؛ بنابراین در این حوزه ضعف نداریم اما در عرضه کتاب‌های خارجی دچار ضعف هستیم؛ علاقه‌مندیم این حوزه تقویت شود.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر ایجاد یک فضا برای حضور استارتاپ‌ها در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و موضوع ساماندهی بازار کتاب گفت: تلاش‌هایی در اداره کتاب برای ساماندهی بازار کتاب در حال پیگیری و انجام است. در این زمینه اگر اطلاعاتی درباره فعالیت پایگاه‌های غیرقانونی عرضه کتاب در اختیار دارید برای اقدامات قضائی به اشتراک بگذارید.

رضایی با بیان این مطلب که می‌دانیم برخی از مسائل حوزه کتاب‌های خارجی در دایره اختیارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست، گفت: متاسفانه دو وزارتخانه مرتبط، یعنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، چندان به وظایف خودشان درباره توجه به تامین منابع خارجی برای جامعه دانشگاهی و پزشکان و پرستاران عمل نمی‌کنند.

افزایش ارز نرخ زمینه‌ساز عرضه کتاب افست در نمایشگاه کتاب می‌شود

عمرانلو نیز با تاکید بر افزایش نرخ ارز به‌عنوان عامل اصلی دشواری فعالیت واردکنندگان کتاب خارجی گفت: حتی اگر ناشر ۷۰ درصد تخفیف، کتاب در نمایشگاه کتاب تهران عرضه کند، مشکل همچنان باقی است. تاثیرگذاری بخش ناشران خارجی را باید از بازدیدکننده از جمله استادان دانشگاه دریافت شود که چقدر از عرضه کتاب رضایت دارند. اگر مشکل ارز حل نشود، زمینه‌ساز ورود کتاب افست به نمایشگاه را فراهم می‌کند.

نشر اول: ایبنا