به گزارش صبا و به نقل از روابط عمومی موزه سینما، سومین جلسه کارگاه «شخصیت‌پردازی در فیلمنامه» با حضور علی شاه محمدی فیلمنامه‌نویس و مدرس دانشگاه عصر روز گذشته ۱۵ آذرماه در موزه سینما برگزار شد.

علی شاه محمدی با بیان اینکه ضد قهرمان، شخصیت اصلی یا قهرمانی است که ویژگی‌های قهرمانانه ندارد، گفت: شخصیت قهرمان، فعال، شجاع، قوی، مقاوم و دائم به دنبال هدف است و در پایان لزومی ندارد که به هدف نهایی خود برسد اما حتی در صورت شکست در نبرد نهایی، واجد درک و معرفتی می‌شود که در آغاز فاقد آن بوده است. در مقابل، ضدقهرمان ویژگی قهرمانی ندارد. به عنوان مثال شخصیت اصلی فیلم «قهرمان» اصغر فرهادی کاملا در دسته ضدقهرمان قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: همچنین در سریال «هزار دستان» که به لحاظ روایی و تاکید خود مرحوم حاتمی شکل هزار و یک شبی دارد و شخصیت اصلی به معنای کلاسیک ندارد، مفتش ۶ انگشتی ضد قهرمانی‌ قربانی شرایط و فقر دوران کودکی‌اش است. درمجموع می‌توان گفت ضدقهرمان محصول ناامیدی نویسنده از  انسان‌ها است.

شاه محمدی بیان کرد: قهرمان از کسانی دفاع می‌کند که نمی‌توانند از خودشان دفاع کنند و در دوره مدرن گاه برای رسیدن به هدف، ارزش‌های قانونی جامعه را زیر سوال می‌برد.

وی همچنین گفت: قهرمان‌ها نباید غیر قابل دسترس باشند و حتی اگر قهرمان فیلم یک قدیس باشد باید ویژگی‌های زمینی و انسانی داشته باشد.

وی با اشاره به شخصیت‌های بی‌گناه یا بچه نیز گفت: این نوع شخصیت‌ها ساده‌دل هستند و معمولا هر آنچه رخ می‌دهد، می‌پذیرند و همین‌ پذیرش معمولا موجب رستگاری آن‌ها می‌شود.‌ در این گونه شخصیت‌پردازی، کاراکتر بچه یا بی‌گناه معمولا به یکباره از زندگی متنعم به تنگناهای تنهایی و فقر و غریبگی می‌افتد.

وی با بیان اینکه شخصیت‌های بچه، دلسوز، خوش باور، صمیمی و دارای چهره‌ای معصوم هستند، ادامه داد: این نوع افراد تحت هیچ شرایطی ویژگی مثبت اخلاقی‌شان را ترک نمی‌کنند و با دروغ، تزویر، دورویی نسبتی ندارند.

این فیلمنامه‌نویس درباره شخصیت جوکر نیز گفت: این نوع شخصیت‌ها همانند شخصیت‌های کمیک برای تفرج خلق شده‌اند اما هدفی فراتر دارند و در لفافه شوخی، انتقادات تند را مطرح می‌کنند و اغلب رفتارهای‌شان موجب خنده می‌شود. در این نوع شخصیت‌ها معمولا انتقادهای اجتماعی به شدت به چشم می‌خورد و در عین حال رفتارشان موجب خنده نیز می‌شود.

وی ادامه داد: شخصیت‌های جوکر بدون هدف و برنامه زندگی می‌کنند درواقع کلبی مسلک هستند مثل چاپلین، جری لوئیس و… باید توجه داشت که اگر شخصیت‌مان جوکر یا در نمایش ایرانی سیاه یا دلقک است باید در یک پلات مشخص شده، قرار گیرند و بی‌هدف نباشند هر چند ظاهرا خودشان هدفی برای زندگی ندارند. این نوع شخصیت‌ها اغلب سرگرم‌کننده، شوخ طبع، دوست داشتنی و به طرز شگفت‌آوری روشنگر هستند و در عین حال معمولا از طرف دیگران جدی گرفته نمی‌شوند.

شاه محمدی خاطرنشان کرد: شخصیت‌های جوکر معمولا از الفاظ خلاف عادت به راحتی استفاده می‌کنند و اغلب انتقادهای تند اجتماعی دارند.

وی درباره شخصیت‌های عاشق در فیلمنامه نیز گفت: این نوع شخصیت‌ها با نیروی قلب و احساس‌شان فکر می‌کنند و بزرگ‌ترین هدف آن‌ها رسیدن به عشق‌شان است به همین دلیل شاید گاهی رفتار و موقعیت‌شان موجب خنده دیگران شود. آن‌ها با شخصیت‌های حامی نیز همپوشانی دارند.

شاه محمدی نوع دیگری از شخصیت‌های کهن الگویی در فیلمنامه را جادوگر دانست و بیان کرد: این نوع شخصیت‌ها در هر ۲ جبهه خیر و شر وجود دارند و اگر از جادوی واقعی استفاده نکنند به قدری ماهر هستند که تقریبا قدرت‌شان فرا طبیعی به نظر می‌رسند.

وی ادامه داد: شخصیت‌های جادوگر در قطب منفی، به جای کمک، به دنبال قدرت و همواره به دنبال‌ پیشرفت در سطوح مختلف جامعه هستند. آن‌ها هم ایده‌ها و مفاهیم را درک می‌کنند و هم می‌توانند با تغییر چیزها، چیزهای جدید خلق کنند.

شاه محمدی با اشاره به شخصیت‌های یتیم در فیلمنامه‌ها نیز گفت: این نوع شخصیت‌ها به دلیل اینکه ضعیف هستند نیاز به حمایت دارند زیرا آسیب‌پذیر هستند به همین دلیل هم برای همه ما ارزشمندند مثال اولیورتوئیست.

وی با بیان اینکه ما با شخصیت‌های یتیم به خوبی هم‌ذات‌پنداری می‌کنیم، افزود: در مجموع می‌توانند از نقاط قوت دیگر کهن الگوها استفاده کنند اما باید مراقب کاستی‌های آن‌ها نیز باشند. این نوع شخصیت‌ها با افراد عامی و بی‌گناه هم‌پوشانی دارند.

شاه محمدی در پایان خاطرنشان کرد: این نوع شخصیت‌ها برای بقا و زنده ماندن تلاش کم‌نظیری دارند و به شدت همدلی برانگیز هستند. آن‌ها برای برون رفت از دایره تنهایی و طردشدگی مصمم هستند. این نوع افراد به منابع، امکانات و آدم‌های مهم جامعه دسترسی ندارند و یاد می‌گیرند که روی کسی حساب نکنند.