ورهرام در ابتدای این کارگاه عنوان کرد: من هم مانند شما یک مستندساز هستم فقط ممکن است تعداد کارها و تجربیاتم بیشتر باشد. حتی شاید در این جمع مستندسازانی باشند که کارهای موفق‌تری از من انجام داده‌اند. فقط من از زمانی به بعد وارد حیطه دیگری از مستندسازی مانند مردم‌نگاری و… شدم.

او ادامه داد: همچنان پس از گذشت سال‌ها فیلم‌ مردم‌شناسی تعریف مشخصی ندارد و هر فیلمی را که در قالب عشایری و روستایی و… تولید شود، فیلم مردم‌شناسی می‌نامند که درست نیست. متاسفانه این سردرگمی همچنان ادامه دارد.

این کارگردان تصریح کرد: حدودا سال ۱۳۵۳ در دانشکده علوم‌ اجتماعی دانشگاه تهران اتفاقاتی رخ داد و رئیس دانشگاه تصمیم گرفت که درسی را در چهار واحد به نام فیلم و مردم‌شناسی در واحدهای درسی بگذارد. این کلاس ۲ واحد تئوریک و ۲ واحد عملی داشت و به این صورت کم کم مردم‌شناسی به شکل میان‌رشته‌ای وارد دانشگاه‌ها شد. همین اتفاق باعث تاثیرگذاری بود و در این راستا تعدادی از دانشجویان علوم اجتماعی به‌ سمت سینما آمدند.

او افزود: بسیاری از فیلم‌های ما فیلم مردم‌شناسی نیستند، بلکه موضوع مردم‌شناسی دارند. اینکه یک دوربین وارد یک فضای عشایری شود فیلم مردم‌شناسی نیست بلکه اینگونه فیلم‌ها تحقیق و پژوهش زیاد دارند.

این مستندساز گفت: من نام اغلب این مستندها را مستند مردم‌شناسی بدون مردم‌شناس گذاشته‌ام زیرا در این صورت ما فقط از اسنادی که دیگران تولید کرده‌اند، استفاده می‌کنیم.

او بیان کرد: اولین تک‌نگاری که من نوشتم درباره ابیانه بود و آن زمان کسی ابیانه را خیلی نمی‌شناخت. اولین عکس‌های جدی که از ابیانه وجود دارد نیز عکس‌های من از همان زمان است. بعد از آن من آن تک‌نگاری را تبدیل به فیلم‌ کردم.

ورهرام عنوان کرد: در تک‌نگاری کاری که اکثر افراد می‌کنند و بسیار هم مهم است، تکرار موضوع است. یعنی شما یک فیلمی را بگیرید و چند سال بعد دوباره به آن رجوع، تغییراتش را مشاهده و ثبت کنید. یا چند سال پشت سر هم یک منطقه یا موضوع را پیگیری کنید و سپس به فیلم برسید. در واقع ویژگی مونوگرافی این است که شما تمرکز بر یک موضوع و تداوم آن داشته باشید.

او در ادامه چند نمونه از این مونوگرافی‌ها را برای مخاطبان ارائه کرد.

ورهرام تصریح کرد: اوج مونوگرافی‌نویسی در ایران تا دهه ۶۰ بود و متاسفانه پس از آن رو به افول رفت به دلیل اینکه دانشجویان دیگر حوصله و امکانات تک‌نگاری ندارند. مردم‌شناسان هم بیشتر پشت میز می‌نشینند و در منطقه حاضر نمی‌شوند.

او افزود: یک‌ جامعه شناس فرانسوی می‌گفت که شما ۵ مونوگرافی از شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز فرانسه به من بدهید و من جامعه فرانسه را براین اساس تحلیل می‌کنم. درواقع تک‌نگاری تا این حد اهمیت دارد.

در ادامه بخش‌هایی از فیلم «هور دورق» که سی و سه سال پیش توسط فرهاد ورهرام ساخته شده بود، پخش شد.

او افزود: از دوستان خواهش می‌کنم که اگر به بحث تک‌نگاری علاقه دارند، پس از این دوره و این جشنواره گرو‌ه‌هایی را تشکیل دهند تا به صورت عملی بتوانند چند فیلم براساس تک‌نگاری تولید کنند.

ورهرام در پایان تاکید کرد: مهم‌ترین فیلم مستند آن است که آدم بتواند تعییرات را در آن حس کند و این مساله برای تحلیل جامعه بسیار اهمیت دارد. مردم‌شناسی علمی یک نوع از ژانر مستند است و شما نمی‌توانید در این قضیه دخالت کنید و باید همه چیز را به درستی در این نوع فیلم روایت کنید. داستان و درام در فیلم یک بخش جداگانه است.