چرا باید تجربه‌های فیلمسازی‌ام را به اشتراک بگذارم؟

در ابتدای این نشست مهرداد اسکویی ضمن تشکر از حمیدرضا فطوره‌چیان که در آستانه مهاجرت در کارگاه شرکت کرده بود، گفت: به‌نظر من ما در جهان داد و ستدی و پر از اطلاعات زندگی می‌کنیم. امروز نیازمند آن هستیم تا بسیاری از اطلاعات و هیجانات را کنار گذاشته و به دنبال ساخت یک‌‌ ایده اجرایی باشیم.

او ادامه داد: جهان فیلمسازی امروز ما نیازمند گفت‌و‌گو و معاشرت است. باید کنار هم نشسته و درباره آثار متفاوت گفت‌و‌گو کنیم. چون راضی نگه داشتن مخاطب در این بمباران اطلاعاتی سخت است.

اسکویی گفت: دو سوال خیلی مهم دیگر نیز در روند ساخت فیلم مستند باید از خود بپرسیم. این که چطور تیم فیلمسازی‌ام از تکنولوژی برای ساخت فیلم بهره می‌گیرد؟ و چطور به دستخط هنری‌ام در مسیر فیلمسازی‌ام رسیدم؟ چطور از گذر زمان در فیلمسازی‌ام‌ استفاده می‌کنم؟

دستخط شخصی

این مستندساز ادامه داد: باید جهان شخصی یک سوژه را تبدیل به مهم‌ترین اتفاق یک فیلم مستند کرد. برای این کار نیاز به داشتن دستخط شخصی حس می‌شود.

فطوره‌چی گفت: فاکتور تکرارشونده‌ای که در همه آثار یک فیلمساز به صورت خودآگاه تکرار شده و به آن جهت داده می‌شود. بیان شخصی فیلمساز یا دستخط شخصی او را می‌سازد.

اسکویی گفت: خیلی از ما در تلاش برای دسترسی به عمق سوژه درون هستیم و می‌خواهیم از این جهان، چیز ویژه‌ای بیرون بیاید که در روح مخاطب تلنگر ایجاد کند. برای محقق کردن این امر، در فیلم‌های خودم به جست‌و‌جوی جهانی پرداختم که دستخط شخصی من را پدید می‌آورد.

جغرافیای کوچک

این مستندساز گفت: فیلم‌های من اغلب در جغرافیای بیرونی روایت می‌شد تا بعد فیلمی را کار کردم که درباره موضوع زنان در جزیره قشم بود. آن‌جا فهمیدیم که من امکان فیلمبرداری در جغرافیای بیرونی را ندارم و از خود پرسیدم که اگر من تنوع جغرافیایی را از خودم سلب کنم و دوربین را به داخل فضای کوچک خانه‌ها ببرم، باز هم توانایی میخکوب کردن مخاطب بر صندلی سینما را خواهم داشت؟

در ادامه این مراسم، برش‌هایی از یکی از مستندهای مهرداد اسکویی پخش شد.

اسکویی گفت: کار کردن در جغرافیایی کوچک موضوعی بود که برای من چالش ایجاد می‌کرد. در جست‌و‌جو‌ برای پیدا کردن شیوه‌ای بودم تا در جغرافیای کوچک بتوانم فیلمی درست بسازم. این ماجرا من را با «فردریک وایزمن» که مستندسازی بزرگ در جغرافیای کوچک است آشنا کرد.

این مستندساز در ادامه به معرفی «فردریک وایزمن» و آثار او پرداخت و بریده‌ای ‌از مستندهای این کارگردان برای حضار پخش شد.

اسکویی گفت: مستندساز باید به سوالی مهم پاسخ دهد. این که چرا من می‌خواهم این فیلم را بسازم. اتفاقات را باید بتوان تبدیل به دستخطی شخصی کرد. البته راه و روش هرکس در پیدا کردن دستخط شخصی می‌تواند از دیگری متفاوت باشد و درواقع، یگانه است.

این مستندساز ادامه داد: یکی‌ از بهترین راه‌ها برای پیدا کردن دست‌خط شخصی قراردادگذاری با شخصیت‌ها و عوامل فیلم است. شکل‌بخشی و تکامل فرم نیز دیگر موضوعی است که باید به آن توجه کرد. برای مثال تصمیم من قدرت دادن بیشتر به سوژه‌های فیلمم بود تا فرمی شکل بگیرد بر این مبنی که خود سوژه‌ها شروع به مستندسازی کنند.

او ادامه داد: درواقع ما تصمیم گرفتیم با فعال‌سازی شخصیت و تعامل با او، خودش تصاویر را ثبت کند. چنین مرحله‌ای را می‌توان کارگردانی از راه دور‌ نیز دانست. یعنی سوژه را از راه دور هدایت کرد.

بعد از پخش برش‌هایی از مستند مهرداد اسکویی، فطوره‌چی درباره شیوه لحن شخصی کارگردان در مستند توضیحاتی را ارائه داد. سپس، مخاطبان حاضر در سالن نیز درباره شیوه و نحوه کار کارگردانی از راه دور نکاتی را بیان کردند.

در ادامه اسکویی چگونگی شیوه کارگردانی از راه دور برای ساختن مستندهای خودش را شرح داد و برش‌هایی از راش‌هایی که سوژه‌های مستند از راه دور برای او می‌فرستادند را نشان داد.

فطوره‌چیان نقل قولی از یکی از بزرگان مستند را خواند و گفت: هر زندگی به‌اندازه کافی جالب است که داستانی تولید کند. ادبیات و سینما از دیرباز این را می‌دانستند. خطر این است که ماجرای قهرمان داستان ضبط نشود.

اسکویی در پایان گفت: من می‌خواهم در پایان خواهش کنم به سمت موضوعاتی بروید که جهان به آن‌ها نیاز دارد. در سطح حرکت نکنید. ما ماموریت داریم تا مهم‌ترین مفاهیم احساسی انسانی را در تصاویر خود به نمایش در بیاوریم. با هر انتخابی که می‌کنید امیدوارم تاثیر خود را در جهان به اندازه خود بگذارید.

هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی‌مقدم از ۲۷ آذر ماه تا ۲ دی ماه در حال برگزاری است.