محمّد تقی‌زاده: مستند نوار غزه با اسم انگلیسی Gaza Strip از با اهمیت‌ترین مستندهایی است که درباره جنگ غزه ساخته شده است و با وجود اینکه بیش از ۲ دهه از ساخت آن می‌گذرد، اما همچنان به عنوان یک منبع پژوهشی و نمایشی مهم سینمایی درباره تقابل فلسطین و رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود.

جیمز لانگلی فیلمساز آمریکایی که مستندهای دیگری نیز درباره عراق و ایران ساخته است( پروژه مستند درباره ایران در حال ساخت است) نخستین برگ برنده مستند نوار غزه به شمار می‌رود چرا که بررسی کارنامه فیلمسازی وی نشان از این دارد که شخصیتی مستقل و حرفه‌ای در فیلمسازی و سینما است و سعی دارد با هدف نمایش واقعیت و مستندسازی حقیقت، رویدادهای مهم جهان را که از چشم بسیاری از مستندسازان به طور عمد یا سهو مغفول مانده، به تصویر درآورد.

نوار غزه روایت‌گر ماجراهای مرتبط با غزه در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ و همزمان با انتفاضه دوم است و در این میان لانگلی در مقام فیلمساز سعی کرده در گفت و گو با یک نوجوان خردسال به نام محمد حجازی این رخدادها را تبیین کند. مصاحبه با یک نوجوان کم سن و سال به عنوان راوی علاوه بر اینکه بار دراماتیک و احساسی فیلم را بالا برده باعث شده باورپذیری اتفاقات نیز بیشتر شود؛ گویی تماشاگر در حال تماشای یک رخداد عجیب و غریب از زبان یک کودک صادق است که کمتر با روایت‌های جعلی و دروغین بزرگسالان قرابت دارد و از سوی دیگر کمتر میـ‌‌‌توان روی او به عنوان یک سوژه ابزاری تاثیر گذاشت.

در طول مستند نوار غزه، وضعیت شهرهای مختلف این منطقه از جمله خان یونس و رفح نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و دوربین جیمز لانگلی همچون چشمی تیزبین و واقع‌بین سعی دارد جوانب مختلف اتفاقات رخداده در این منطقه را بدون کم و کاست و از زبان راویان واقعی آن بیان کند.

شاید برگ برنده دیگر مستند نوار غزه همین رویارویی چشم در چشم با خاطیان اصلی جنگ غزه باشد. فیلم به جز یک متن کوتاه در اول فیلم هیچ الصاق و اضافه‌ای در قالب متن یا نریشن ندارد و هر آنچه میبینم اتفاقاتی است که در شهرهای غزه در حال جریان بوده و یا از سوی مردم این منطقه روایت می‌شود.

نوار غزه فرصت خوبی است برای آشنایی و شناخت مردم غزه و نزدیک شدن به دغدغه‌ها، رنج‌ها و نگرانی‌های آنها: از این رو این مستند از نگاه جامعه‌شناسی و مردم شناسی نیز اتفاقی مهم در مستندسازی غزه محسوب می‌شود. اینکه چرا فلسطین سر جنگ با اسرائیل دارد؟ چرا این جنگ تمامی ندارد؟ چالش صلح و مقاومت در این منطقه چگونه تبیین و چطور حل می‌شود، همه از جمله سوالاتی است که در طول مستند می‌توان به پاسخ آن رسید.

لانگلی برخلاف آثار مشابهی که سعی دارند با دراماتیک کردن و احساسی کردن فضا روی تماشاگر خود تاثیر بگذارد، از این تمهید سینمایی و عاطفی کمترین بهره را در طول مستند خود برده و سعی کرده رئالیسم و تصویرسازی واقعیت را به عنوان اصلی‌ترین هدف خود در نظر گیرد حال در برخی مواقع نیز صحنه‌های متاثرکننده و احساسی در فیلم وجود دارد اما به هیچ عنوان فیلم در ورطه سانتی مانتالیسم و احساسات گرایی نمی‌افتد.

برای نمونه صحبت‌های دردناک محمد در ارتباط با از دست دادن همه دوستان و نزدیکانش و بی‌میلی برای ادامه زندگی از بخش‌های متاثرکننده فیلم است که بدون پیش زمینه و پس زمینه و تمرکز بیش از حد بر آن به تصویر در آمده است.

صحنه‌‌های مربوط به بیمارستان و نشان دادن کودکان و زنان و مردانی که پشت سر هم وارد بیمارستان می‌شوند از دیگر بخش‌های مهم و تاثیرگذار فیلم است: در این بخش تاثیر بمباران و گازهای اشک آور روی بدن و روح و روان کودکان و زنان  مورد پرسش قرار گرفته و مصاحبه‌شوندگان اظهارات کوتاه اما باورپذیری را در ارتباط با تاثیرات مخرب گازهای اشک آور و کمبود دارو در این منطقه ابراز داشتند.

مستند ۷۴ دقیقه‌ای نوار غزه با اینکه مستندی نسبتا قدیمی درباره تقابل جنگ فلسطین و رژیم صهیونیستی است اما به دلیل اینکه بسیاری از این مشکلات ادامه دارد، همچنان مستندی قابل اتکا به شمار می‌رود که پخش آن از رسانه ملی نیز میتواند مناسب باشد چرا که یک فیلمساز آمریکایی با سابقه بالای فیلمسازی ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه غزه را در این جنگ مورد کنکاش قرار داده و به نوعی زبان مردم غزه برای گفت و گو با مردم جهان است.

جیمز لانگلی این فیلم را در وبسایت اختصاصی خود به صورت رایگان و با زیرنویس انگلیسی قرار داده و برخی پلتفرم‌های آنلاین از قبیل آپارات نیز نسخه زیرنویس فارسی آن را در اختیار مخاطبان قرار دادند.