به گزارش خبرنگار فرهنگ و شعر صبا، در این بخش آمده است: اهالی ایران بزرگ تا آنجا که در اسناد کمیاب مهریان درج است از ابتدا موحد بوده اند و نور را به عنوان «ماهیّت بسیط بی‌عدد»، نماد وحدانیت و یکپارچگی عالم و آب را همراه‌ترین و همزادترین ماهیت با نور که موجب رونق خاک و رزق و روزی فراوان بود، زوج و همسر نور می‌دانستند…
این نماد گرایی، پدر (نور) و مادر( آب) مقدّس متعال را تعریف می‌کرد… و آنجاکه این زوج (متجلّی) در کنار یکدیگر می‌ایستادند، امکان پرستش یگانگی و توحید بی‌واسطه و درک یکپارچه هستی بی‌تجلی و مثال برای سالک تاحدی پدیدار می‌گشت.
و آن، در روز هشتم ماه اول امکان‌پذیر بود که مژده آن را در نیمه اول اسفند از پرنده همای در سرزمین‌های مقدس می‌گرفتند:
همای اوج سعادت به دام ما افتد
اگر تو را گذری بر مقام ما افتد

حضرت حافظ

این روز را که آغاز دور دوم گردش هفتگانه روز‌هاست… روز توحید می‌دانند. و مقام و مرتبه هشتم در آیین مهری مرتبه توحیدی است… در عرفان کهن نیز تجلی توحید کامل حضرت داوود (ع) (پیر داوود) بوده است که صاحب کرامات بی‌بدیلی بوده‌اند و میان او و حضرت حق (سبحانه و تعالی) قرابت و نزدیکی و پیوندی‌ست… (مطابق متن قران کریم نیز چنین است) و از ایشان حکایات بسیار هست که یکی مطابق کتب مهری و سایر کتب متاخر ماجرای کُشتی گرفتن حضرت داوود با فرشته‌ای‌ست که از جانب حضرت سلطان به زمین می‌آید و شکست می‌خورد! از داوود (ع) می‌پرسد چه شد که مرا به زمین زدی؟ می‌گوید : ذکرت چه بود؟ پاسخ می‌دهد: یا سلطان. داوود می‌گوید: «ذکر من «یا جمع» (یا جم) بود … و سلطان در جمع است و تو نیز…و تو را باور من به او زمین زد». آنگاه داوود (ع) تجلی خاصه می‌شود…
اصولا مقام هشتم مقام توحید است و حال آن رضاست… رضا در همه چیز و در همه حال…
مقام امن و می بی غش و رفیق شفیق
گرت مدام میسر شود زهی توفیق

حضرت حافظ

این مقام و بارگاه امن است … مرتبه ایزد ایزدان …عقاب (آسمانی) مهریان یا عقرب (زمینی) هندوان، خورشید خورشیدها (شمس‌الشموس علی بن موسی‌الرضا المرتضی در تطبیق شیعی)
سالک تا به این مرتبه نمی‌رسید توحیدش کامل نمی‌شد و برای رسیدن به این مرحله پس از موت، سختی و مشقت فراوان می‌کشید آیا می‌رسید یا نه؟!
اما در این روز امید نظر بود که تجلی آن مرتبه، گذری کند و نظری بیندازد و کار بالا بگیرد:
گذری کن نظری بر دل بی بال و پری
ای که در عالم دل از همه دیوانه‌تری…

اما برای عموم مردمان در این روز ابراز ارادت به مادر آب ها (آناهیتا «صاحب خاک ایران بزرگ به نقل از مهریان») و ابراز ارادت به داوود نبی(ع) و یادگارها و مقام‌های وی و عبادت و اندیشه در باب یکی بودن ایزد ایزدان (اول الاولین و آخر الاخِرین و…) در جمع خانه‌ها(جم خانه) به همراه مردمان شهر در جشنی بی نظیر با ساز مقامی باستانی در مقام طرز کهن و خوانش توحیدی و همراهی مردم … آینه دل مردم را رنگین می ساخت:
ساقیا جام دمادم ده که در سیر طریق
هرکه عاشق وش نیامد در نفاق افتاده بود

حضرت حافظ

و دیگر آنکه توحید اهل مهر در عشق متجلی می شود و آنچه در مراتب اساطیری هویداست عشق مطلق عالم بالا … عشق ورزیدن را در روی زمین به اهل خاک آموخته است …
و عشق آغاز ماجراست…