به گزارش صبا، متن یادداشت محسن سوهانی، پژوهشگر حوزه رسانه و علوم ارتباطات به شرح زیر است:

طی سده اخیر، همواره تصرف جنایتبار فلسطین توسط صهیونیست ها یکی از اساسی ترین مسائل جهان اسلام به شمار آمده است. از هر زاویه که به این چالش نگاه کنیم، خواه از دیدگاه انسانی و اسلامی یا ابعاد سیاسی-اجتماعی و چه از منظر امنیت ملی و یا به مثابه یک مرز تعیین کننده ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک، بی شک موضوع فلسطین یکی از اولویت های نظام جمهوری اسلامی ایران و گفتمان انقلاب آن محسوب می شود.

در پازل نبرد آمیخته(Hybrid warfare) امروز صهیونیست ها بر علیه مردم بی دفاع فلسطین، قطعه جنگ نرم، به ویژه رسانه و به خصوص عملیات شناختی-روانی از نقش و اهمیت سرنوشت سازی برخوردار است. خاصه پس از طوفان الاقصی که با تکنیک های رسانه ای بر آن شده اند تا جای جلاد و قربانی را عوض کنند.

بر این اساس معاونت برون مرزی سازمان صدا و سیما به عنوان خط مقدم جنگ نرم از رسالت بزرگ و کارکرد به سزایی برخوردار است. رسانه های برون مرزی ما می توانند با بهره گیری از فرصت های مساله فلسطین ضمن ایجاد یک همگرایی گسترده جهانی پیرامون گفتمان انقلاب اسلامی ایران بر علیه صهیونیسم، تهدیدها را بی اثر سازند.

این مهم نیازمند عملیات تخصصی راهبردی-رسانه ای است که طی آن باید با نگاه آینده پژوهانه به مخاطب نسل جوان توجه ویژه داشت.

نسل(Generation)، به دسته ای از افراد گفته می شود که در فاصله ی زمانی معینی به دنیا آمده اند، بنا به زمینه های مشترک تجربه‏های جمعی را پشت سرگذاشته اند و عمدتا تابع ارزش ها و هنجارهای یکسانی هستند.

ایکس(X)، وای(Y)، زد(Z) و آلفا(Alpha) اصطلاحاتی هستند که در غرب برای مشخص کردن نسل های دهه های اخیر مورد استفاده قرار گرفته‏ است. در این بین به ویژه “نسل Z”(متولدین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰ میلادی) که به آن ها “زومر” یا “بومی دیجیتال” نیز گفته می شود، از تفاوت های بنیادینی با نسل های پیشین برخوردارند. 

زومرها که با حدود دو میلیارد نفر و ۲۶درصد از جمعیت دنیا، در حال حاضر پرجمعیت ترین نسل را تشکیل می دهند در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی سراسر جهان از اهمیت تعیین کننده ای برخوردارند و بسیاری از سیاستمداران برای کسب پیروزی، تبلیغات انتخاباتی خود را روی آن ها متمرکز می کنند.

اما مهم‌ترین ویژگی نسل Z یا زومر، وب محور بودن آن هاست. نکته ای که باعث شده طی یک تقسیم بندی کلان تر، از یک نسل کاملاً متمایز، راهبردی و سرنوشت ساز در جهان سخن به میان آید: “نسل C”.

نسلی که پروش یافته ی بستر اینترنت است، فرهنگ و جامعه پذیری اش در کوچه پس کوچه های شبکه های اجتماعی شکل گرفته و مرزی میان واقعیت و مجاز قائل نیست.

نسل سی (Generation C)، که نخستین بار در سال ۲۰۱۲ توسط برایان سولیس تحلیلگر حوزه ی دیجیتال مطرح شد، عنوانی است که به گروه رشد یافته با فناوری های نوین ارتباطی اطلاق می شود. پیشرفت امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فضای مجازی، شکل‌گیری سبک زندگی جدیدی را به دنبال داشته که آمیخته با فناوری های آنلاین است. این فضا بستری برای شکل‌گیری نسل جدیدی شده که ویژگی های رفتاری جمعی متفاوتی با نسل‌های قبلی دارند.

افراد نسل C حضور پررنگی در فضای مجازی دارند و اغلب آن ها کاربرانی هستند که روزانه زمان قابل توجهی را در اینترنت سپری می کنند تا جایی که گاه ساعات آنلاین بودنشان بیشتر از آفلاین بودنشان است. آن ها اینترنت را برای همه ی عرصه‌های زندگی اعم از امور شخصی، کاری و تجاری، خرید، سرگرمی و… به‌ کار می گیرند. مهم‏ ترین بستر فعالیت این کاربران جایی نیست جز رسانه‌های اجتماعی.

این نسل با ویژگی هایی شناخته می شوند که همگی در ادبیات انگلیسی با حرف C آغاز می شوند و از این رو به این عنوان نامگذاری شده اند:

constant connectivity:اتصال مداوم[به اینترنت و فضای مجازی]

collaboration:همگرایی

change:میل به تغییر

co-creation:هم آفرینی

chameleons:دمدمی مزاجی

cyborgs: سایبرنتیک بودن و تمایل به استفاده از کاربرد تکنولوژی به عنوان جزئی از بدن

curiosity: کنجکاوی

connected collective consumer: مصرف کننده ی جمعی متصل

هیثم الجاسمی،ستون نویس پایگاه انگلیسی‌زبان الجزیره مطلبی با تیتر «نسل زد (Z)، فلسطین را آزاد خواهد کرد» به معرفی نسل جدید فلسطین پرداخت: {نسلی که در سال ۲۰۲۲ شرایط متفاوتی را در نابلس، جنین و قدس کرانه باختری رقم زدند. نسل z فلسطین چند ویژگی بارز دارد: رهایی از رهبران و تحولات سیاسی و حتی جریان‌ها، عاشق اسطوره‌های گذشته، مبارزه همه جانبه از رسانه تا سلاح، باور به ممکن بودن مبارزه و آزادی و عزت نفس بازیافته از مسیر طی شده تاریخ مقاومت و مبارزه فلسطینی… این نسل دقیقاً مثل نسل z جهان اهل تفریح است، اهل فضای مجازی است و آنها را و زندگی اش را جزئی از مبارزه می بیند…}

به عنوان مثال:

“ابراهیم نابلسی” شهید ۱۸ ساله معروف به شیر نابلس، یکی از نمونه های شاخص نسل z در فلسطین است که قابلیت تبدیل شدن به نماد این جریان را دارد. تصاویر و سخنان ابراهیم که علاوه بر عضویت در گروه مبارز جوان و مبارزه مسلحانه، فعال فضای مجازی و مبارز رسانه ای نیز بود، بازتاب بسیاری در شبکه های اجتماعی داشت، تا جایی که رسانه‌های صهیونیستی از سر دشمنی به او لقب «تروریست تیک تاک» دادند و در صدد ترورش برآمدند. زمانی که صهیونست ها ابراهیم را محاصره کردند، او با استفاده از ابزار فضای مجازی در لحظات پیش از شهادتش یک پیام صوتی منتشر کرد که تبدیل به بمب خبری در شبکه های اجتماعی شد. او در این فایل صوتی گفت: 《من شهید خواهم شد، مادرم دوستت دارم، پس از من از وطن دفاع کنید، من محاصره شده‌ام و رایحه شهادت را استشمام می کنم، من به شما وصیت می کنم هیچ کس اسلحه اش را زمین نگذارد.》

شهادت ابراهیم نه پایان، بلکه تبدیل به امتداد گسترده تر راه او طی خیزش های هم نسلان جوانش و گفتمان شیر نابلس شد.

به تعبیر جیمز پل جی در کتاب درآمدی بر “تحلیل گفتمان” :{عصر امروز، عصر “گفتمان”(discourse) است. گفتمان، هژمونیک شدن یک فکر، عقیده، نگاه یا رویکرد را در محیط اجتماعی بازنمایی می کند. در واقع گفتمان یک اندیشه است که غالب می شود و سایر گفتمان های مشابه در آن حوزه را به حاشیه می راند.}

بنابراین با توجه به دال های اصلی و شناور گفتمان مقاومت فلسطین، به ویژه دو راهبرد رسانه ای متناسب با آن: “انعکاس مظلومیت مردمی” و “ساختارشکنی قدرت صهیونیسم جهانی”، و از سوی دیگر ویژگی های خاص گفتمانی نسل Z می توان چنین نتیجه گرفت که ظرفیت بسیار مناسبی برای گفتمان سازی مقاومت فلسطین در میان این نسل آینده ساز وجود دارد.

به این منظور می توان کلیدواژه انتفاضه در ادبیات عرب(یا بنا به معادل پارسی:خیزش) ، به معنای جنبش گسترده مقاومت مردمی در برابر اشغالگری و ظلم که بیش از هر وقت از سال ۱۹۸۷ و آغاز جنبش مردم فلسطین در برابر اشغالگری رژیم صهیونیستی بر سر زبان ها افتاد را به ظرفیت های زیست بوم رسانه ای نسل Z پیوند زد.

در این مسیر آن چه مهم می نماید، ایجاد یک بستر رسانه ای کارآ و موثر، متناسب با زیست بوم دیجیتال این نسل و میل و ذائقه مخاطب خاص آن است. بستری که بی شک باید در فضای مجازی و به صورت تعاملی(دو سویه) باشد.

بر این مبنا و از آن جا که  برون مرزی صدا و سیما به پشتوانه ده ها حوزه مخاطب جغرافیایی و صد ها مترجم زبانگردان، قابلیت تبدیل به یک شبکه گسترده وب محور بین المللی را دارد، مدل ویژه ای طرح و پیشنهاد می شود:

سپهر رسانه ای امروز را عصر رسانه های متقاطع(cross media) نامیده اند. به این معنا که دیگر دوره رسانه های یک سویه سنتی مانند رادیو و تلویزیون رو به افول است، و ادامه فعالیت آن ها صرفا در هم افزایی با یکدیگر در بستر فضای مجازی به شکل تعاملی موفق خواهد بود. سریع، ارزان فشرده و فراگیر بودن از جمله فرصت های این مدل رسانه ای است. به عنوان مثال و به مثابه یک تیر با چند نشان: تولید یک اثر می تواند علاوه بر پخش رادیو و تلویزیونی، در قالب صوتی و به شکل پادکست در پادگیرها ، به صورت تصویر در شبکه هایی نظیر یوتیوب و نسخه کامل یا برش های تیزرگونه ای از آن حتی به صورت متنی در شبکه های مختلف اجتماعی متناسب سازی و منتشر شود.

علاوه بر این ویژگی تعاملی در قالب پویش موجب مشارکت فعال مخاطب جوان در تولید و بازنشر خواهد شد.

برآیند آن که: چشم انداز نسل نو افق های نوین و فرصت های تازه ای را را پیش روی گفتمان مقاوت فلسطین و رسانه های برون مرزی صدا و سیما ترسیم کرده است.