به گزارش خبرنگار رادیو تلویزیون صبا، در روزهای کرونا برخی کشورها تجهیزات پزشکی‌شان را به کشورهای دیگر نمی‌دادند، برخی کشورها محموله پزشکی کشورهای دیگر را می‌دزدیدند و برخی کشورها بابت فروش تجهیزات پزشکی‌شان قیمت‌های چندین برابر پیشنهاد می‌دادند.

این روزهای حساس نشان داد تجهیزات پزشکی چقدر موضوع با اهمیت و استراتژیکی است. تجهیزاتی که هم برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مهم است و هم در بسیاری از مواقع خاص، کشورها تجهیزات‌شان را به راحتی به یک دیگر نمی‌دهند و هم بابت تهیه این تجهیزات ارز زیادی از کشور خارج می‌شود.

نکته جالب اینجاست که طی این سال‌ها بخشی از تجهیزات پیشرفته در کشور ایران تولید می‌شود. از تجهیزاتی مانند وِنتیلاتور که در روزهای کرونا به داد بسیاری از بیماران رسید تا ربات جراح سینا که امکان عمل جراحی از راه دور را فراهم می‌کند.

به منظور به دست آوردن اطلاعات بیشتر در زمینه میزان پیشرفت ایران در حوزه تجهیزات پزشکی، کاروان «بی‌واسطه» به سراغ پژوهشگاه فناوری و تجهیزات پیشرفته پزشکی رفت. این برنامه با اجرای محمد دلاوری و تهیه‌کنندگی و کارگردانی سید محمد علی صدری نیا محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که روزهای زوج از شبکه یک سیما پخش می‌شود.

در این برنامه، سعید سرکار، رئیس پژوهشکده فناوری و تجهیزات پیشرفته پزشکی درباره کارکرد تجهیزات پیشرفته پزشکی گفت: زمانی که رزیدنت‌ها می‌خواهند دوره تخصصی بگذراند؛ معمولا برای جراحی یا امور کلینیکی به صورت مستقیم بر روی بیمار کار انجام می‌دهند. فردی که برای اولین بار این کار را انجام می‌دهد استرس زیادی دارد، مهارت ندارد و در فضای سه بعدی با دید دو بعدی باید کارهایی را انجام دهد. از این رو احتمال خطا و صدمه زدن به بیمار بالا می‌رود.

او در همین زمینه ادامه داد: در حال حاضر در این پژوهشگاه یکسری سیمولاتورها ساخته شده مانند شبیه‌ساز هواپیما و رزیدنت به اینجا می‌آید و در فرآیندی به مدت یکی دو هفته آموزش می‌بیند و آن مهارت‌های لازم را کسب می‌کند. وقتی طی تمام فرآیندهای یادگیری امتیاز لازم را به دست آورد که توسط استاد مشاهده می‌شود می‌تواند از این مرحله عبور کند و اجازه داده می‌شود تا روی بیمار نیز عمل جراحی انجام دهد. چون دستگاه نیز دقیقا به صورتی است که گویی عمل جراحی بر روی انسان انجام می‌گیرد.

سرکار با نشان دادن یکی از دستگاه‌های سیمولاتورها گفت: صد در صد این دستگاه‌ها طراحی و ساخت ایران است و قسمت مهم آن نیز گرافیک و شبیه‌سازی است که با کیفیت بسیار بالای ۴کی ساخته شده‌اند. این دستگاه‌ها با نمونه خارجی هیچ فرقی نمی‌کند. حتی نماینده سوئدی وقتی دستگاه را دید گفت کارهای ما از نظر گرافیکی فوق‌العاده پیشرفته‌تر از آنهاست و الان همین دستگاه در ۱۶ بیمارستان کشور برای آموزش رزیدنت‌ها و متخصصان زنان و زایمان استفاده می‌شود.

سرکار با تاکید بر آنکه تمام پروژه‌ها با مشارکت بخش بالینی انجام می‌گیرد، در معرفی ربات جراحی از راه دور سینا اظهار داشت: جراحی رباتیک در دنیا کاملا جا افتاده و به صورت روتین در حال انجام است. این ربات دو کاربرد دارد. ربات لزوما برای جراحی از راه دور مگر در موارد خاص استفاده نمی‌شود. از ربات به چند دلیل استفاده می‌شود. یکی اینکه جراحی رباتیک بسیاری از جراحی‌های سخت و غیرقابل دسترس را ممکن کرده است و خطای پزشکی را بسیار کاهش داده. به عنوان مثال وقتی پزشک در حال جراحی داخل شکم است و حرکت ناخواسته کند و مثلا در هنگام جراحی عطسه کند دست‌اش حرکت ناخودآگاه داشته باشد ممکن است باعث صدمه شود؛ اما ربات حرکات ناخواسته را کاملا حذف می‌کند.

رئیس پژوهشکده فناوری و تجهیزات پیشرفته پزشکی افزود: می‌توان دقت دستگاه را تا حدی بالا برد که اگر جراح دست‌اش را یک سانتی‌متر حرکت می‌دهد ربات یک میلی‌متر حرکت کند. بنابراین جراحی‌های با دقت بالا از طریق ربات قابل دسترس است. ربات ابزارش مچ دارد و می‌تواند بچرخد. اما ابزار لاپاراسکوپی مچ ندارد و مانند سیخ عمل می‌کند. این قابلیت مچ، بخیه زدن و حرکت در بافت را برای جراح فوق‌العاده ساده می‌کند.

او در زمینه دیگر مزیت‌های ربات جراح گفت: مزیت دیگر این است که برخی از جراحی‌های سخت ۵-۶ ساعت طول می‌کشد و جراح باید سرپا بیایستد. مزیت ربات در اینجاست که جراح می‌تواند بنشیند و این کنسول قابل تنظیم است و اگر خسته شد از حالت ایستاده آن را به حالت نشسته تغییر دهد.

سرکار با اشاره به ثبت ۱۰ اختراع ربات سینا در آمریکا بیان کرد: این ربات ۱۰ ثبت اختراع در آمریکا دارد. رباتی که آمریکایی‌ها به نام داوینچی ساختند و ما این ربات را به نام ابوعلی سینا گذاشتیم که از ابتدا تا انتهای تولیدش ساخت ایران است.

سرکار با بیان آنکه طراحی، برنامه‌ریزی و کنترل ربات به صورت کامل در ایران صورت گرفته شده است افزود: یکسری از قطعات الکترونیکی و کامپیوتر است که باید از بازار خریداری شود؛ اما آنچه مهم است طراحی ربات، ساخت قطعات ربات، الکترونیک و مکانیک ربات و مهم‌تر از آن برنامه‌ریزی و کنترل ربات است که کاملا داخلی است. برنامه‌نویسی و پردازنده همه در ایران انجام شده است.

محمد دلاوری اشاره کرد ممکن است سیاسیون برنامه را ببینند و بگویند چه کار خوبی کردیم و تحریم باعث رشد شده است. سرکار در این خصوص گفت: تحریم، صدمات بسیار زیادی می‌زند؛ اما ما نمی‌توانیم انکار کنیم که نیاز، فرد را به حرکت وامی‌دارد. مزایایی هم داشته؛ اما ما طرفدار بحث تحریم نیستم. وزیر بهداشت یکی از کشورها، مهمان ما بود. وقتی پیشرفت‌های ایران را دید سوال کرد شما تحت این همه تحریم‌های فلج کننده و فشارهای شدید قرار دارید و این همه دستاورد و محصول دارید. تعجب می‌کنم اگر تحریم نبودید چه کار می‌کردید؟ من گفتم کاری نمی‌کردیم پول می‌دادیم و تهیه می‌کردیم. گفتم شما اگر بخواهید آب لیمو و عصاره آن را بگیرید چه کار می‌کنید؟ آن را فشار می‌دهید. فشار این تحریم‌ها، عصاره متخصصان ما را بیرون کشید.

دلاوری باز هم با تاکید بر آنکه با گفته‌های شما، سیاسیون به دنبال رفع تحریم نمی‌روند و رئیس پژوهشکده فناوری و تجهیزات پیشرفته پزشکی توضیح داد: اگر بخواهیم مشکلاتی که به دلیل تحریم داریم را برشماریم بسیار است. الان اگر تحریم نبودیم این ربات را به ۲۰ کشور فروخته بودیم؛ اما نمی‌توانیم.

دلاوری با بیان آنکه می‌شد زندگی فعال پویا و بدون تحریم داشته باشیم و اگر خریدی هم در شرایط غیر تحریم صورت می‌گرفت برای دانش افزایی بود. سرکار در این زمینه گفت: دقیقا همینطور است. چنین تفکری متاسفانه نیست. همین ظرفیت‌هایی که وجود دارد در این مملکت استفاده نمی‌شود. یک بار هم داشتم با یکی از شیوخ عرب در همین زمینه صحبت می‌کردم و مثال لیمو را زدم. به من جوابی داد که خودم به آن فکر نکرده بودم. به من گفت همه کشورها این لیموها را ندارند. ایران است که این استعدادها را دارد.

در ادامه برنامه کاروان «بی‌واسطه» به گرمدره، کارگاه شرکت دانش بنیان تجهیزات پزشکی که مدیریت آن را دکتر محمدرضا آی بر عهده دارد رفتند.

محمدرضا آی، مدیرعامل شرکت دانش بنیان تجهیزات پزشکی درباره فعالیتی که در این شرکت صورت می‌گیرد گفت: تمام تجهیزات مربوط به پزشکی هسته‌ای در این کارگاه ساخته می‌شود. هم تجهیزات تصویربرداری، هم تجهیزاتی که در حوزه جراحی استفاده می‌شود و هم تجهیزاتی که در حوزه تحقیقات دارویی و مواد رادیو اکتیو ساخته می‌شود.

او در جواب دلاوری که شما در ‌خارج از ایران زندگی می‌کردید و چرا به ایران برگشته‌اید، عنوان کرد: من از آن افرادی بودم علی‌رغم تمام مشکلاتی که وجود دارد زندگی در ایران را دوست داشتم. سویس بودم و همین کارها را در شرایط بهتر می‌توانستم انجام دهم. اینجا برای بسیاری از مسائل ابتدایی سختی‌های زیادی باید کشید. مثلا برای گرفتن مجوزهای دستگاه‌ها بسیار باید سختی کشید. دستگاه ساخته شده، تمام تست‌ها را پاس کرده تا بخواهد به بیمارستان برسد حدودا شاید ۲ سال طول می‌کشد.

مدیرعامل شرکت دانش بنیان تجهیزات پزشکی با انتقاد از اینکه بابت واردات دستگاه‌های خارجی ارز دولتی تعلق می‌گیرد گفت: دولت برای وارد کردن نمونه‌های خارجی این دستگاه‌ها به واردکنندگان ارز دولتی می‌دهد؛ اما ما باید با ارز آزاد کار کنیم. انتظار هم دارند دستگاهی که با ارز آزاد ساخته شده را ارزان‌تر از نمونه خارجی بفروشیم. حتی دستگاه دست دوم خارجی را با ارز دولتی وارد می‌کنند؛ اما به ما ارز داده نمی‌شود. این موضوع یک پارادوکس است که هیچ جوره حل نمی‌شود. با این وجود ما به خاطر ایران آمدیم و باید این سختی‌ها را نیز تحمل کنیم.

دلاوری پرسید آیا حق نمی‌دهید باید وسواس برای دادن مجوز چنین دستگاه‌هایی وجود داشته باشد و محمدرضا آی گفت: حق می‌دهیم و باید اینطور باشد. شاید خیلی از ذهنیت‌های اشتباهی که وجود دارد به این خاطر است که به این شکل عمل نشده است. انتظار می‌رود عادلانه رفتار شود. اگر برای گرفتن مجوز کاری را می‌گویند انجام دهیم ما ظرف یک روز انجام می‌دهیم ۴ ماه بعد به آن رسیدگی می‌شود. به نظر من پروسه خیلی طولانی است و چرا مسئولان خودشان جلو نمی‌آیند و پشت کار نمی‌ایستند؟ فقط خودشان در مقابل تلویزیون شعار می‌دهند که حمایت از تولیدکننده می‌کنیم. وقتی پای حمایت می‌رسد می‌گویند اگر مجوز گرفتید. گرفتن مجوز را هم به گردن یک کارشناس می‌اندازند و کارشناس هم طبیعتا مقداری دست به عصا ممکن است راه برود.

آی با تاکید بر آنکه ایرادات گرفته شده فنی نیستند گفت: مثلا تقریبا ۱۰ ماه پیش نامه زده‌ام که دستگاه من آماده است و تمام تست‌هایی که گفته شده پاس کرده و تمام مجوزهای آن نیز گرفته شده و اجازه دهید بیمارستان نصب شود و تست‌های بالینی آن نیز انجام گیرد. اصلا جوابی به ۳ نامه‌ای که ارسال شده داده نشده است.

مدیرعامل شرکت دانش بنیان تجهیزات پزشکی درباره علت پاسخ ندادن گفت: در خصوص پاسخ ندادن خیلی‌ها موثر هستند. اگر این دستگاه ساخته شود و با قیمت مناسب به کشور بیاید خیلی از شرکت‌ها و وارد کننده‌ها متضرر می‌شوند. برای همین واردکنندگان تلاش می‌کنند تا نتوانیم وارد بازار شویم.

او درباره فضای تقلبی فناوری هم بیان کرد: تولیدکنندگانی داریم که ۱۰۰ درصد قطعات را از خارج وارد کرده و در اینجا مونتاژ می‌کنند و به اسم ساخت ایران می‌فروشند. در همان فرآیندهای معیوب و فاسد نیز مجوز ساخت ایران می‌گیرند و همین‌ها هستند که کار را خراب می‌کنند.

آی ادامه داد: هستند افراد متقلبی که محصولات بی‌کیفیت را وارد بازار می‌کنند و وقتی وارد بیمارستان می‌شود و دست متخصص ایرانی می‌رسد می‌بیند آن کارایی را ندارد و قطعا نسبت به محصول داخلی بدبین می‌شود که این اتفاق بسیار خطرناک است. به هر حال در همه حوزه‌ها شارلاتان‌هایی به ویژه در بخش تجهیزات، اقلام و ابزارهای مصرفی ایرانی هستند.

رئیس پژوهشکده فناوری و تجهیزات پیشرفته پزشکی با بیان آنکه با نظارت درست وزارت بهداشت، دقت، نظارت و کارشناسی درست می‌توان جلوی این اتفاقات را گرفت درباره تمایل به بازی‌های نمایشی در بخش فناوری تجهیزات پزشکی گفت: ما هرچه اعلام می‌کنیم ابتدا باید مطمئن باشیم تمام کارهای آن را انجام شده باشد. خیلی از افراد که مسئول هستند برای آنکه خودشان را عرضه کنند و کارنامه برای خودشان درست کنند شهوت رونمایی دارند و این شهوت رونمایی چشم‌های‌شان را آنقدر کور کرده که یکسری کارشناس را نمی‌فرستند ببیند آیا واقعا کار انجام شده، تاییده‌های لازم را دارد، ظرفیت‌های ورود به بازار را دارد؟ امروز اگر رونمایی شد فردا خریدار وجود داشته باشد ظرفیت ارائه محصول را دارد؟ دکور را می‌چینند، عکس و فیلم می‌گیرند، رونمایی می‌کنند تمام می‌شود و می‌رود.

در پایان برنامه محمد دلاوری با تاکید بر نیاز حمایت دولت به منظور بهبود اوضاع فضای دانش‌بنیان گفت: ما به فضای دانش بنیان فکر می‌کنیم و آنهایی که در این فضا کار می‌کنند مایل هستند فارغ از مسائل دولتی بر روی کارشان متمرکز شوند و بازاریابی کنند؛ اما یک واقعیت وجود دارد. دولت باید این راه را باز کند. نه اینکه کاری نکرده باشد. همین شرکت‌های دانش بنیانی که در طول این سال‌ها شکل گرفته‌اند نتیجه این کار کردن بوده است؛ اما برای تبدیل شدن به شرکت‌های بزرگ برای آنکه بتوانند بازارهای دنیا رادر دست بگیرند؛ برای آنکه بتوانند آنقدر قدرتمند شوند که مدام فکر فردا و پس فردای‌شان نباشند احتیاج به دستگاه دولتی دارند که این موضوع را متوجه شود و برایش مهم باشد. مداوم فکر کند چه کار کند تا با سرعت بیشتری در این رقابت حرکت کنند. رقابتی که فوق‌العاده سنگین است و ما نیز همه نوع مشکلات جهان را داریم و برای غلبه بر این شرایط نیاز به دیوان سالاری هست که با همه توان پشت دستگاه دانش‌بنیان کشور قرار گیرند.