به گزارش صبا، ضایعه فعالیت ناشران کتاب‌ساز در بازار نشر ایران، صدمات جبران‌ناپذیری به بدنه صنعت نشر وارد کرده است؛ درحالی که ناشران حرفه‌ای و پُرکار با سختی و با تکیه بر مهارت، دانش و تجربه به تولید کتاب مشغول هستند، این ناشران با کپی آثار پرفروش، سودهای چند ده میلیاردی به جیب می‌زنند، طبق بررسی‌های انجام شده بیش از ۱۰۰ ناشر اکنون با این شیوه در بازار نشر، مشغول فعالیت هستند.

به مرور اما این حضور فقط به کف خیابان‌های پُررفت و آمد تهران، ایستگاه‌های مترو و نقاط مختلف محدود نشد؛ حتی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم رسید. در جریان این فعالیت غیرفرهنگی، فردی که چند موسسه به‌اصطلاح انتشاراتی را ثبت کرده بود، به اسم‌های مختلف، غرفه اجاره و کتاب‌های کپی خود را عرضه کرد. این موضوع ازجمله گلایه‌های اصلی ناشران در طول سال‌های گذشته و خواسته اصلی اهالی نشر، برخورد جدی با این افراد به‌خصوص در ایام نمایشگاه کتاب تهران بود؛ درحالی که ترجمه اصیل و حرفه‌ای اثری پُرفروش در غرفه ناشر پیشکسوت عرضه شده بود، شبه‌ناشران در غرفه‌های خود نمونه بی‌کیفیت، ضعیف و غیرقابل قبولی از همان کتاب را با قیمتی نسبتاً ارزان‌تر عرضه کرده بودند. در این میان مخاطب غیرحرفه‌ای بازار نشر، بدون توجه به نام مترجم و ناشر فقط به دلیل اینکه اسم کتاب را به‌عنوان یکی از آثار پُرفروش بازار نشر شنیده است، با وسوسه‌های فروشنده مثل تخفیفی بیش از ۱۰ درصد نمایشگاه، اصلی بودن ترجمه و نکاتی شبیه آن، کتاب را خریداری می‌کند.

درحالی که فعالیت ناشران حرفه‌ای در قالب نشر صنعتی است و از نمونه‌خوان، ویراستار و مشاور بهره می‌برند و حاشیه سود اندک برای خود انتخاب می‌کنند اما این گروه کتاب‌ساز در این سال‌ها گردش حداکثری سرمایه در بازار نشر را در دست دارند، چون از پرداخت هزینه‌هایی مثل حق‌التالیف، حق‌الترجمه‌، ویراستاری و سایر هزینه‌های پیش از چاپ کتاب با ترفندی غیراخلاقی عبور کرده‌اند.

شبه‌ناشران، کتاب‌های پُرفروش ناشران را به اشخاصی می‌دهند تا بازنویسی کنند و با تغییر چند فعل و فاعل، یک کتاب به اصطلاح جدید تولید کنند. بسیاری از این ناشران شناسنامه کتاب‌ها را عوض و با اسم ناشر و مترجم جدید آن‌ها را چاپ و بعضی نیز یک کتاب را با چندین شناسنامه و چندین نام مترجم منتشر می‌کنند. کاری که این افراد انجام می‌دهند در واقع نوعی پوشش برای استفاده کردن از دستاورد ناشران دیگر است، دستاوردی که نه‌تنها به یک ناشر بلکه بدنه صنعت نشر آسیب جدی رسانده و آن را ضعیف و شکننده کرده است.

نکته قابل تامل این است که همه این فرآیند زیر مدیریت یکی – دو نفر انجام می‌شود و این فرد طی سالیان مختلف با وجود شکایات ناشران، پرونده‌های قضایی بی‌شمار و شناسایی و کشف انبارها و کتاب‌ها اما همچنان به کار خود ادامه می‌دهد و هر بار بعد از جلسات دادگاه، با پرداخت جریمه و غرامتی بسیاربسیار ناچیز به منزل اول برمی‌گردد و کار خود را با تغییر شیوه‌های متعدد انجام می‌دهد.

یک عزم جدی برای ارتقاء نمایشگاه کتاب

سال گذشته علی رمضانی، قائم‌مقام سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در آخرین نشست خبری این رویداد، درباره برخورد با تخلفات کتاب‌سازان در نمایشگاه و برنامه‌ریزی برای حذف آن‌ها در سال آینده گفت و تاکید کرد برای یک ناشری که اداره چند غرفه را بر عهده داشت و آثار مشابه عرضه می‌کرد در هیئت رسیدگی به تخلفات نمایشگاه حکم صادر و اجرا شد.

خبرها حاکی از این است امسال هم گویا عزم مسئولان نمایشگاه کتاب تهران برای برخورد با این کتاب‌سازان جدی شده و شنیده‌ها حاکی از این است که بخش عمده‌ای از شبه‌ناشران امسال پشت درهای نمایشگاه باقی مانده‌اند.

به‌مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ نیز براساس تمهیدات اندیشده شده برخی ناشران مشهور به کتاب‌سازی در نمایشگاه سی و پنجم برای حضور در این رویداد حذف شده‌اند. بخشی از ناشران از سوی ستاد اجرایی نمایشگاه شناسایی شدند و بخش دیگر آن‌ها از سال گذشته پرونده شکایت دارند.

در صورت اجرایی شدن این مهم که همواره مطالبه جامعه فرهنگی ناشران اصیل و پُرکار صنعت نشر کشور بوده است، نمایشگاه کتاب تهران امسال نسبت به دوره‌های پیشین شرایط مناسب‌تری خواهد داشت، ازسوی دیگر مردم هم دیگر سرگردان انتخاب کتاب، ناشر و مترجم نخواهند شد.

به‌نظر می‌رسد اتخاذ ضابطه‌های جدید برای ورود به نمایشگاه کتاب و کیفی شدن معیارهای ورود به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تا حد زیادی می‌تواند از ورود این افراد به نمایشگاه کتاب تهران جلوگیری کند. خبرها حاکی از این است که نظارت‌ها در این دوره از نمایشگاه هم به شکل جدی ادامه دارد. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند به کاهش و حذف این گروه کتاب‌ساز و شبه‌ناشر در جامعه نشر منجر شود این است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بازبینی در روند صدور مجوزهای نشر و پروانه فعالیت آن‌ها مسیر صعب‌العبوری برای آن‌ها ایجاد کند، هرچند که در کنار آن لازم است، برای آگاهی مخاطب عمومی، اطلاع‌رسانی‌های گسترده انجام شود تا مخاطبان این کتاب‌سازان کمتر شود.

نشر اول: ایبنا