به گزارش خبرنگار سینما صبا، مستند «ماسی درهم» به کارگردانی باقر سروش، تلاشی است برای بازنمایی زیبایی‌ها و رنج‌های پشت پردۀ هنر فرش‌بافی در منطقۀ کردستان با محوریت شهر بیجار گروس. این مستند نه تنها یک روایت شخصی و احساسی از جست و جوی فرشی گمشده است، بلکه پنجره‌ای به دنیای ناشناخته و پررنج بافندگان فرش در کردستان باز می‌کند. باقر سروش با این مستند تلاش کرده است تا فرهنگ و تاریخ پنهان در پشت زیبایی های فرش ایرانی را به نمایش بگذارد و به یاد بیاورد که هنر همیشه آمیخته با رنج و تلاش است.

باقر سروش کارگردان و مستندساز در گفت‌وگو با خبرنگار سینما صبا، در پی صدور پروانه نمایش این فیلم از سوی سازمان سینمایی، دربارۀ موضوع مستند بیان کرد: موضوع اصلی مستند دربارۀ فرش در منطقۀ کردستان با محوریت شهر بیجار گروس است که فرش آن منطقه معروف به فرش آهنین است و درواقع این نقشه هم یکی از نقشه‌های آن منطقه محسوب می‌شود. مستند به بهانۀ کاراکتر اصلی که راوی مستند است، به دنبال پیدا کردن یک فرش از مادرش می‌گردد که در بچگی راوی فروخته شده است.

او ادامه داد: ساخت این مستند دو بخش داشت: یک بخش پژوهشی و بخش دیگر بیوگرافی. پروسۀ ساخت مستند شامل دو بخش بود. بخش اول مربوط به پژوهش دربارۀ فرش و بخش دوم به زندگی شخصی راوی یعنی کارگردان. بخشی که زندگی خود راوی است سه الی چهار سال و بخش پژوهشی مستند یک سال و بخش اجرایی آن سه الی چهار ماه زمان برد.

او دربارۀ مستند رویکرد مضمونی «ماسی در هم» گفت: درواقع فرش به‌عنوان یک سوژۀ زیبایی و نماد فرهنگ همواره مورد توجه قرار گرفته است، اما در پشت پرده این فرش چیزی به اسم «فرهنگ فرش» وجود دارد که برایم مهم‌­تر بود. «فرهنگ فرش» شامل: بافندگان، کارفرما، بازار، فرش و رنگ و… است. پشت همه اینها یک رنج تاریخی عظیم است که مسیر کاملا معکوسی دارد با زیبایی فرش، که مهمترین­ آنها نکبت و سختی زن‌های استثمار شده است. زنی که مثل کارگر تمام وقت موظف به بافتن بوده است. آنچه از این زن‌ها باقی مانده است، آوازهایی است که به هنگام بافتن، رنج­‌هایشان را در آن می‌ریختند. آوازهایی که تاریخ شفاهی این رنج و نکبت محسوب می­‌شود.

دغدغۀ اصلی سروش از ساخت این مستند یافتن فرشی از مادرش بوده است. این مستندساز در این زمینه گفت: مادر من نیز بافندۀ فرش بود و مرگش به دلیل همین رنج‌های مربوط به فرش‌بافی بود. مادرم در دو سالگی من، دچار مشکلات تنفسی شد و در نهایت از دنیا رفت. زمانی که مادر از دنیا می‌رود، یک فرش نیمه کاره دارد که به دار مانده ­است. آن فرش بنا به سنت، توسط اقوام و همسایه­‌ها تمام می‌‌شود و بعد هم به واسطه چاله­‌های اقتصادی زندگی فروخته می‌شود، چرا که فرش در آن منطقه کارکرد اقتصادی دارد.

او همچنین درباره معنای عنوان این مستند گفت: «ماسی درهم» اسمِ نقشه فرش است. ماسی در زبان کردی به معنای ماهی است و درهم به معنای در هم تنیده است. در این نقشه، ماهی‌­ها واقعی نیستند و انتزاعی هستند و نقشه ماهی درهم، در حقیقت، تکرار موتیف ثابت یک حوض لوزی است با چهار ماهی انتزاعی به دور آن. علاوه بر این چهار ماهی، یک گلدان انتزاعی و یک عروسک انتزاعی هم در این موتیف مدام تکرار می‌­شود.

مراحل فنی این مستند در سال گذشته تمام شده بود و می‌توانست به هفدهمین جشنوارۀ بین‌المللی فیلم مستند ایران سینماحقیقت هم راه پیدا کند، اما این اتفاق نیافتاد. او درباره این موضوع بیان کرد: مستند به لحاظ زمانی اصلاح نشد و این اشتباه ما بود و آنها مستند را به داوری نگذاشتند، اگر ما این اشتباه را نمی‌کردیم و به موقع نسخۀ اصلاح شده از نظر زمانی را تحویل می‌دادیم، آنها در مرحلۀ دوم داوری درمورد مستند تصمیم می‌گرفتند.

از سال گذشته، باقر سروش مشغول کار بر روی یک پروژۀ سینمایی است. او گفت: من فیلمنامه‌نویس این فیلم هستم و داستانی کار می‌کنم.

عوامل مستند «ماسی درهم» عبارتند از: مستندنامه و کارگردان: باقر سروش، تدوین: محمدعلی حق پرست، مشاور کارگردان: مهدی اسدی، مدیر تولید: حمید عاشقعلی، دستیارکارگردان و برنامه ریز: نسیم اسدپور، تصویربردار: سید مسعود زمانی، حمید علیداد، باقر سروش، صدابردار: بهرام بهاری، اصلاح رنگ: ایمان صالحی، صداگذاری: حامد حسین زاده، موسیقی پایان: تارا جاف، زیرنویس انگلیسی: حورا پاکیزه دل، پوستر: ماندانا روز خوش، عکس پوستر:صادق میری.

محیا فاهی