به گزارش خبرنگار تئاتر صبا، «سید جلال‌الدین دری» کارگردان، نویسنده و تهیه ‌کننده سینما و تلویزیون متولد سال ۱۳۵۱ است که از آثار تئاتری او می‌توان به: «شب‌های کازابلانکا»، «بیگانه»، «نیروانا»، «سرگذشته»، «قصه‌ ترانه‌های ماندگار» و «کافه عاشقی» اشاره کرد. او اکنون نمایش «کوچه عاشقی» را روی صحنه دارد که اجراهای خود را از ۱۸ خرداد ماه در ایوان عطار کاخ سعدآباد آغاز کرده است. در خلاصه نمایشنامه «کوچه عاشقی» آمده است: دختری به نام مهتاب که عاشق خواننده و بازیگر تماشاخانه فردوسی است روز ۲۸ مرداد سال ۳۲ به قتل می‌رسد. کمیسر وجاهت و دستیارش ممسنی مسئول پیگیری هستند اما در کوچه عاشقی همه عاشق می‌شوند و…

نویسنده و کارگردان: سید ‌جلال ‌الدین ‌دری تهیه‌کننده: سیدمهدی جوادی، علیرضا ‌حقیقی ‌قریب، مجری طرح: احسان ‌نیلی، مشاور پروژه: صابر ‌امامی، مدیر اجرا، سرپرست گروه کارگردانی: سید نویدالدین دری، دستیار اول کارگردان، برنامه ریز: پریسا ‌روزبهانی، دستیار دوم کارگردان: احسان فتحی، منشی صحنه: پروانه روزبهانی، خوانندگان: حمیدرضا ‌ترکاشوند، فایضه ‌کامیاب، هیوا ‌سیفی‌زاده، پگاه حاجمحمدی، آهنگساز: بهزاد ‌عبدی، نوازندگان: یاسمن ‌نجم‌الدین، طراح گریم: سودابه خسروی، طراح نور: رضا ‌خضرایی، طراح صدا: عرفان ‌یزدی، طراح دکور: سعید ‌یزدانی، اجرای دکور: نریمان نوریان، طراح لباس: آلما ‌گشتاسب، دستیار لباس: کمند خراسانی، عکاس: علیرضا ‌احمدی، تبلیغات: فرزام ‌شکاری، مدیر روابط عمومی: فاطمه آذری، مدیر تدارکات: رضا دهقان، دستیار تدارکات: ایمان میرزایی، دستیار تدارکات: انسیه نقاشان، مدیر تولید: مجتبی برهانی‌زاده از عوامل اجرایی این نمایش هستند  و امیرحسین ‌آرمان، امیرکاوه ‌آهنین ‌جان، صدف ‌بهشتی، حمیدرضا ‌ترکاشوند، سمیرا ‌حسینی، محیا ‌دهقانی، آناهیتا ‌دری، پریسا ‌روزبهانی، محسن سلیمانی، فرداد ‌صفاخو، بهزاد ‌عبدی، سولماز ‌غنی، الهام ‌کرمی، محمدرضا ‌مالکی و حسین ‌میرزاییان (به ترتیب حروف الفبا) در آن بازی می‌کنند.

به بهانه اجرای موفق این نمایش، با این کارگردان صحبت کرده‌ام.

علی حیدری

***«کوچه عاشقی» چگونه خلق شد؟

-پس از نمایش «کافه عاشقی» که در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۲ اجرا شد و با استقبال مخاطبان نیز همراه شد، سبب خوردن یک جرقه و ایجاد شدن طرحی برای نمایش «کوچه عاشقی» شد… هنگامی که درگیر تمرین آن نمایش بودیم، متوجه شدم آهنگساز برخی از پروژه‌های خودم به همراه تیمی، در حال تمرین نمایش «ناکجا آباد» هستند و با استفاده از همان طرح نمایشی، با همان گروه «مجنون آن لیلی» را به روی صحنه بردند که فرمت اجرای من به شکل ملموسی در آن کپی شده بود. این باعث شد تا برنامه‌ریزی‌های من به‌هم بریزد و متن دستخوش تغییرات شود. مجبور به بازنویسی و تغییر این متن شدم و قصه را به شکلی دیگر جلو بردم… سپس داستان نمایش «قصه ترانه‌های ماندگار» پیش آمد و سبب شد که پس از همه اینها، من نمایش «کوچه عاشقی» را به روی صحنه ببرم.

***شما در مقام کارگردان در عمده‌ آثار متاخر خود، در کستینگ به سراغ بازیگران چهره رفتید؛حضور این دسته از بازیگران را چه حد در موفقیت آثارتان موثر می‌دانید؟

– من در همه اشکال کار کرده‌ام… مدتی با بازیگرانی کار کردم که چهره نبودند و پس از آن چهره شدند و مدتی دیگر با بازیگرانی کار کردم که حتی تجربه اجرای صحنه را نداشتند. خواننده بودند و یا حتی بازیگران کار اولی… و مضاف بر این موارد، هنگامی که کاری که در دست تولید است دارای یک پروداکشن است و تهیه کننده‌ای در حمایت از آن پروژه ظاهر شده است. به هرحال تهیه‌کننده آن پروژه نیز اعمال نظراتی خواهد داشت؛ من خودم در کستینگ سعی کردم بازیگرانم ترکیبی از تجربیات مدیوم‌های مختلف را اعم از تلویزیون، سینما، نمایش خانگی و تئاتر داشته باشند. به سراغ آدم‌هایی نرفتم که صرفا در مدیوم سینما حاضر شده باشند. به استثنای «امیرحسین آرمان» که تجربه نمایشی چشم‌گیری نداشته، مابقی بازیگران سابقه‌ اجراهای نمایشی داشته و دارند. من از جمله کارگردان‌هایی هستم که معتقدم که تئاتر باید برای بچه‌های تئاتر باشد.

***تجربه تولید آثار بیگ پروداکشن در کسوت کارگردان به چه شکل است؟

-واقعیت امر این است که من کارهای خود را جزو طیف پروژه‌های بیگ‌پروداکشن نمی‌دانم… متاسفانه تئاتر در ایران از حیث بنیه‌ مالی ضعیف است. من در این ۳-۴ پروژه آخر که با حضور تهیه کننده در حال تولید اثر هستم، متوجه شده‌ام که به علت ضعف بسیار شدید بنیه‌ مالی تئاتر، هنگامی که در پروژه‌ای مقداری بودجه وجود داشته باشد، آن پروژه را «بیگ پروداکشن» می‌خوانند!

***پس این برچسب و طرز تلقی را درباره نمایش خودتان قبول ندارید؟

-اگر که اثر من را با آثاری افرادی نظیر «حسین پارسایی» و یا نمایشی چون «کلنل» در ترازوی قیاس بگذارید، متوجه می‌شوید که اثر من در مقابل این پروژه‌ها مستضعف است! در پروژه‌های مذکور ارقام میلیاردی به یک بازیگر داده می‌شود و یا چند میلیارد تومان صرف ساخت و طراحی دکور و هزینه‌های اینچنینی می‌شود. پروژه های من واقعا به این شکل نیست زیرا ما باید با بررسی‌های لازم، بتوانیم به منطقی برای برگشت بودجه صرف شده برسیم و شما با یک بررسی ساده می‌بینید مبلغی که ما خرج کل این پروژه کرده‌ایم، تنها به یکی از بازیگران پروژه‌های به معنای کلمه «بیگ پروداکشن» پرداخت می‌شود؛ پروژه‌هایی چون «کوچه عاشقی» را پروژه‌های «بخش مستقل تئاتر» به شمار می‌آورم که برایشان بازگشت بودجه بسیار بسیار حائز اهمیت است. در آثار پرهزینه، میزان هزینه و فروش بالانس نیست به طوری که با توجه به ظرفیت سالنی که برای اجرا انتخاب می‌کنند، حتی اگر هر شب هم با ظرفیت کامل اجرا بروند، این بازگشت بودجه ممکن نخواهد بود. کار ما، به آن معنایی که عرض می‌کنم، «بیگ پروداکشن» نیست و قرابتی با این ترکیب ندارد اما این را هم متوجه هستم که در نسبت با «تئاتر تجربی»، یک کار بسیار سنگین است.

*** تعامل بین تهیه کننده و کارگردان چقدر در کیفیت کار شما اثرگذار است؟

-به هرحال در همه‌ آثاری که تهیه کننده‌ای در آن حضور دارد، این مورد به چشم خواهد خورد… محدودیت‌هایی وجود دارد و به هرحال اعمال نظراتی از جانب «تهیه کننده» نیز به میان خواهد آمد اما من در کسوت کارگردان، همیشه در تلاش هستم که در این خصوص و همه‌ شاخصه‌های دیگر اجرا منعطف عمل کنم. البته تا جایی که این انعطاف، ضربه‌ای به خروجی مدنظرم از لحاظ کیفی نزند…

*** کنسرت‌نمایش افکارعمومی را از تئاتر خالص دور کرده. شما با چه رویکردی در این حوزه فعالیت می‌کنید؟

– در همه نمایش‌هایم موسیقی حضور پررنگی داشته اما در تلاش بوده‌ام تا کفه‌ ترازو را به سمت تئاتر سنگین‌تر نگه دارم. برای مثال در نمایشی از من که ۱۲۰ دقیقه است،۲۰ دقیقه‌ آن موسیقی و ۱۰۰ دقیقه‌ آن نمایش بوده و دارای روایت و قصه و معما و گره و… بوده است.

***چرا کاخ سعدآباد را برای اجرای نمایش‌تان انتخاب کردید و به سراغ سالن‌های رسمی تئاتر در تهران نرفتید؟

-واقعیت امر این است که مثلا تالار وحدت پیش‌تر از من دعوت کرد تا اجرایی را به روی صحنه‌ این تالار ببرم اما برخی ماجراها در کار ما خلل وارد کرد. زمانی که در کاخ سعدآباد اثری را روی صحنه بردم، هیچ‌کس کاری با ما نداشت و ما هم تنها در مسیر همان تعهداتی که در خصوص اجرا به «مرکز کل هنرهای نمایشی» داشتیم، پیش رفتیم و هیچ مشکلی هم پیش نیامد. من الان برای ۲۰ اجرایی که در تالار وحدت رفتم چیزی حدود ۳۰ پرونده دارم و برای ۳۰ اجرایی که در کاخ سعدآباد رفتم، هیچ پرونده‌ای ندارم! و همچنان هم ما با این عزیزان در تالار وحدت درگیرم و دچار مشکلاتی هستیم!

***در ۱۴۰۳ منتظر اثر یا آثار بعدی شما باید باشیم یا خیر؟

-واقعیتش بسیار خسته‌ام زیرا مدتی است که پی در پی در حال کار کردن هستم. با اینکه بسیاری از افراد هم هستند که تنها این دوره‌ای را که مشغول به کار هستم، می‌بینند و سال‌هایی که من کار نمی‌کردم، هیچ‌کس به من نمی‌گفت که کجا هستی و چرا کار نمی‌کنی!!؟ من مشکلی با کار کردن ندارم و در طول این سال‌ها، تعداد زیادی نمایشنامه را نگارش و تالیف کرده‌ام و حتی برای کار کردن نیازی به نگارش متن تازه‌ای هم ندارم؛ اما فعلا هیچ انگیزه‌ای در من برای کار کردن نیست، به دلیل این جنگیدن‌های بیهوده برای رساندن یک اثر به اجرا؛ شاید هم که ذوق و شوقی حاصل شود. که بر این باورم همیشه و همیشه تئاتر ایجاد کننده‌ شوق و انگیزه برای من بوده است.

علی حیدری