به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون خبرگزاری صبا، هنرمندان رادیویی کسانی هستند که شاید کمتر کسی آن ها را به چهره بشناسد اما صدای آنها برای همه آشنا و ماندگار است. آن‌ها در اتاق های بی پنجره و ساکت کار می کنند، اهل هیاهو نیستند و کارشان بر هر موضوعی ارجحیت دارد.

استودیو شماره هشت برای هر هنرمند و غیر هنرمندی نامی آشنا است. استودیویی که نزدیک به ۸۰ سال قدمت دارد و در آن بزرگان رادیو نمایش های فاخری را تولید کرده اند که حال با یادآوری هر کدام از آن نمایش ها یاد و خاطره کسانی برایمان زنده می شود که دیگر در میان ما نیستند.

حال این روزها استودیو شماره هشت ساختمان رادیو نمایش واقع در ارگ علاوه بر ضبط نمایش های و سریال های مختلف رادیویی میزبان نمایشی است که کارگردان آن مشغول ضبط اولین سریال رادیویی خود است و می‌خواهد اولین کارگردانی خود در رادیو را به نمایش بگذارد.

برای یافتن این سوال که نمایش رادیویی چگونه ضبط می شود و پس از طی چه مراحلی به گوش مخاطب می رسد در یکی از روزهای پاییزی سری به ساختمان رادیو نمایش که واقع در خیابان میدان ارگ است، می زنیم.

استودیو شماره هشت میزبان نمایش رادیویی «ساده خط خطی» به کارگردانی میرطاهر مظلومی است. بسیاری از مخاطبان رادیو حتی اگر چهره میرطاهر مظلومی را نبینند از صدایش می توانند او را بشناسند. او علاوه بر بازیگری در حوزه های مختلف گوینده رادیو نیز است و حال پس از سال ها کار در رادیو مشغول ضبط اولین سریال رادیویی خود است.

زمانی که پا به درون استودیو می‌گذارم شور و اشتیاق فراوانی را بین بازیگران و دیگر عوامل نمایش می‌بینم. قبل از آنکه زمان ضبط نمایش فرابرسد عکس های یادگاری گرفته می شود و گفتگویی مابین عوامل و بازیگران حول نمایش صورت می گیرد.

قبل از آنکه ضبط نمایش آغاز شود به سراغ برخی از نقش آفرینان «ساده خط خطی» می روم تا چند دقیقه با آن‌ها گفتگو کنم.

دنیای نمایش اعتیادآور است!

سید مجتبی طباطبایی که نقش کیوان را در «ساده خط خطی» ایفا می کند و یکی از آرزوهای دوران بچگی اش این بوده که وارد رادیو شود و هم‌چنان دوست دارد این فضا را تجربه کند، اولین فردی است که با او به گفتگو می‌ نشینم.

وی درباره دلیل حضور و نقش خود در این سریال توضیح داد: میرطاهر مظلومی از دوستان قدیمی من است و زمانی که مرا دعوت به کار کرد با آغوش باز پذیرفتم. کیوانِ «ساده خط خطی» فردی است که سعی می کند با روابط خارج از ضوابط اداری و قانونی کارهای خود را پیش ببرد و فقط به منافع خود و دوستانش فکر می‌کند.

طباطبایی با اشاره به اینکه مخاطب نمایش رادیویی نمی تواند به لحاظ بصری صاحب صدا را ببیند، بیان کرد: ما در نمایش رادیویی تلاش می کنیم پلی به تخیل مخاطب بزنیم و مخاطب به وسیله تخیل خود، ما را ببیند و لمس کند.

بازیگر نقش کیوان با بیان اینکه اگر کسی دوست دارد وارد فضای رادیو شود باید بداند که رادیو زندگی اش را از روال عادی زندگی مردم خارج می‌ کند، گفت: فردی که به کار در رادیو علاقه مند است باید با سختی ها و استرس آن کنار بیاید و این را هم بداند که کار در رادیو از نظر مالی آن بازدهی که کارهای بیرونی دارد، نخواهد داشت. پول رادیو نسبت به وقت و انرژی ای که برای آن صرف می شود، شوخی است.

وی معتقد است دنیای نمایش که رادیو از آن مستثنی نیست، دنیایی اعتیادآور است و زمانی که فردی وارد آن می شود دنیا را یک جور دیگر  می‌بیند و این گونه نگاه آن قدر جذاب است که سختی ها را به جان می خرد.

صدابرداری که حاضر به گفتگو نبود

پس از گفتگو با بازیگر نقش کیوان «ساده خط خطی» به اتاق فرمان می‌روم که با رضا محتشمی صدابردار نمایش صحبت کنم. او ابتدا از گفتگو سر باز می زند اما بالاخره تسلیم می شود و درباره سابقه حضور خود در رادیو می گوید. وی در این باره توضیح داد: من از سال ۷۴ وارد رادیو شدم و حدود یک سال بعد با صدابرداری نمایش های «ب» کار خود را آغاز کردم. دو سال بعد صدابرداری نمایش های «الف» را نیز آغاز کردم و حدود ۲۴ سال است که در این حوزه فعالیت می‌کنم و حدود ۶ ماه است که با اداره کل هنرهای نمایشی نیز همکاری می‌کنم.

وی درباره چگونگی ضبط نمایش های رادیویی عنوان کرد: پس از برگزاری جلسه های تمرین با هماهنگی های قبلی یک روزِ مشخص به استودیو شماره هشت می آییم و بر اساس مدت زمان نمایش ها که اگر ۳۰ دقیقه باشد ۵ تا ۷ قسمت و اگر ۱۵ دقیق باشد ۱۰ تا ۱۲ قسمت را در یک نصف روز ضبط می‌کنیم.

صدابردار «ساده خط خطی» ادامه داد: الان مثل زمان های قدیم نیست که نمایش ها کامل و با افکت و موسیقی در استودیو ضبط شود. در حال حاضر اکثر تهیه‌کنندگان نمایش ها را با کلام و افکت داخلی که توسط افکتور تولید می‌شود، ضبط و بعدا تهیه کننده افکت خارجی و میکس  موسیقی روی آن می‌گذارد. اگرچه هنوز تهیه‌کنندگانی هستند که نمایش‌ها را در استودیو با افکت خارجی و موسیقی ضبط می‌کنند.

محتشمی در پاسخ به این پرسش که صدابردار چه کارهای را انجام می دهد، مطرح کرد: صدابردار در استودیو و در اتاق فرمان کنار تهیه کننده و کارگردان حضور دارد و وظیفه اش کنترل سطح صدای بازیگران در صحنه‌های مختلف نمایش است. حتی این موضوع که میکروفن در چه فاصله ای بین افراد قرار بگیرد از وظایف صدابردار است که باید آن را کنترل کند.

کارگردانی که در رادیو از اصطلاحات سینمایی استفاده می‌کند

عباس توفیقی دیگر بازیگر این نمایش بود که به بهانه حضورش در این نمایش با او گفتگو کردم. میرطاهر مظلومی در ابتدای صحبت ما با تعجب گفت که عباس به این راحتی‌ها تن به مصاحبه نمی دهد که توفیقی خندید و از فضای «ساده خطی خطی» برایمان گفت.

وی با اشاره به اینکه اداره کل هنرهای نمایشی با حضور مدیر جدید با یک فضای جدید رو به رو شده است، بیان کرد: به نظر من مدیریت جدید شور، هیجان و انرژی تازه‌ای را وارد رادیو کرده است و روابط بین افراد نیز صمیمی تر شده است که من نسبت به این قضیه خوشحال هستم. میرطاهر مظلومی که کارگردان «ساده خط خطی» است یک انرژی و مدیریت خاصی دارد. در این مدت که با او کار کردم به شکل حرفه ای دیدم یک سبک و سیاقی دارد که به اصطلاح به بچه ها توصیه می کند و شیوه کارگردانی یا نگاهش نسبت به شیوه اجرای بازیگر، مقتدرانه و درست است.

توفیقی افزود: او در کار خود اصطلاحاتی سینمایی مانند کلوزآپ را به کار می برد که برخی ها شاید متوجه نشوند و بگویند مگر رادیو کلوزآپ دارد اما اگر به عمق قضیه نگاه کنیم می‌گوید شما زیاد بازی می کنید و وقتی کلوزآپ گرفته می شود شما دیگر زیاد بازی نمی کنید. برخی از دوستان جدید و تازه کار ما متوجه شدند که باید اینگونه بازی کرد و اگر در رادیو زیاد بازی کنند، اول میکروفن پس می‌زند و سپس شنونده.

بازیگر «ساده خط خطی» معتقد است حضور افرادی با درک و فهم بالا، تحصیلات و مدیریت حرفه ای در حوزه کارگردانی در رادیو نمایش موجب سربلندی این رادیو می شود.

وی با اشاره به اینکه این سریال رادیویی قرار است از تلویزیون نیز روی آنتن برود، مطرح کرد: من موافق پخش این سریال رادیویی از آنتن تلویزیون هستم و می‌گویم چرا بازیگران رادیو را مردم نبینند و چرا باید مهجور بمانند. برخی می گویند تخیل از شنونده گرفته می شود اما این شیوه هم باید جا بیفتد و در حال حاضر در مرحله آزمون و خطا هستیم.

بعد از گفتگو با عباس توفیقی صحبتی بین بازیگران «ساده خط خطی» به گوشم می رسد که می گویند محمدحسین مجدزاده که در جامعه هنری به محمد مجد معروف است قرار است در این نمایش خودِ واقعی اش را بازی کند و حتی برخی دیالوگ ها را به زبان آلمانی بگوید. همین موضوع باعث شد که با محمد مجد نیز گفتگویی داشته باشم.

امجد خود واقعی‌ من است

محمدحسین مجدزاده که حدود ۱۲ سال است در خارج از کشور زندگی می کند ولی دایما در حال رفت و آمد به ایران است درباره حضور خود در «ساده خط خطی» توضیح داد: اتفاق جالب درباره این نمایش این است که چهار و پنج روز قبل از آمدن من به ایران میرطاهر مظلومی متوجه می‌شود من قصد دارم به ایران بیایم. میرطاهر تاریخچه سال های دوستی ما را که نزدیک به ۲۰ سال است، در اختیار نویسنده می‌گذارد و آن‌ها شخصیت امجد را طراحی می‌کنند که علاوه بر ویژگی هایی که من در زندگی واقعی دارم از برخی اصطلاحات خاص آلمانی نیز استفاده کرده اند که برای من جذاب بود و به نوعی مابه ازای واقعی دارد.

وی با اشاره به اینکه از سال ۷۵ در رادیو مشغول به کار است، تصریح کرد: در طول این سال‌ها رفتن نسلی را که استادان ما بودند به چشم خود دیده ایم و حالا با آمدن بچه هایی که هم دوره ما بودند و حالا کارگردان شده اند از جمله میرطاهر، اتفاق خوبی را رقم زده است و کسانی که روزی شاگرد بزرگان رادیو بودند حال با ایده های نو برای تولید آثار نمایشی مشغول به کار هستند.

بازیگر نقش امجد در «ساده خط خطی» با بیان اینکه اتفاق جالب و خوب برای «ساده خط خطی» آن است که از شبکه نسیم نیز روی آنتن می رود، گفت: این اتفاق بسیار خوبی است برای آنکه شبکه نسیم از سبک و سیاق نمایش هایی که از بطن خود جامعه درآمده است و از زبان نویسنده جاری و توسط ما اجرا می شود، آگاه شده و خروجی خوبی را برای شبکه نسیم به وجود می‌آورد که نوآوری نیز است.

پس از گفتگو با محمد مجد سری به اتاق فرمان زدم تا چند دقیقه‌ای شاهد ضبط این سریال رادیویی باشم. میرطاهر مظلومی پس از سال ها کار در رادیو با اشتیاق فراوان مشغول ضبط اولین سریال رادیویی خود است؛ کارگردانی که حتی در اتاق فرمان نیز آرام و قرار ندارد و ضبط هر قسمتی که تمام می شود از کل عوامل تشکر می کند.

رادیو پس از تئاتر برایم شیرین‌تر و جذاب‌تر است

سلمان خطی یکی دیگر از بازیگران «ساده خط خطی» که سال ۷۵ به عنوان بازیگر کار خود را در رادیو نمایش آغاز کرده است، پنجمین نفری است که با مهربانی پیشنهاد گفتگو را می پذیرد.

وی با اشاره به اینکه «ساده خط خطی» اولین سریال رادیویی میرطاهر مظلومی در مقام کارگردان رادیویی است، مطرح کرد: میرطاهر فردی کاربلد است و خوشحالم که این کار را کارگردانی می کند. این نمایش را خودش به نویسنده سفارش داده و پیگیر ضبط آن نیز است.

خطی درباره نقش خود در این نمایش توضیح داد: من دو نقش مختلف در «ساده خط خطی» دارم که آرام آرام برجسته می‌شود و با لهجه مازندرانی به ایفای نقش می پردازم.

بازیگر«ساده خط خطی» درباره ویژگی های کار در رادیو گفت: کار در رادیو ابزار و ادوات نمی خواهد و بیشتر توانمندی بازیگر و کارگردان مهم است. رادیو را هرجا می توان گوش داد و چشم را مشغول نمی کند و تصویر ذهنی می دهد که دوست داشتنی است و برای خود من بعد از تئاتر، رادیو با اینکه دیده نمی شوم جذابتر و شیرین تر است اما متاسفانه به لحاظ مالی خیلی کم به رادیو رسیدگی می شود و قابل قیاس با بازی در تلویزیون و سینما نیست و امیدوارم این موضوع به گوش مسئولان برسد.

سخت‌ترین نوع بازیگری، بازی در رادیو است

بهادر ابراهیمی از دیگر بازیگران این نمایش که نقش برادر نقش اصلی «ساده خط خطی» را ایفا می کند درباره کار با میرطاهر مظلومی خاطرنشان کرد: این نمایش اولین همکاری من با مظلومی است. وی کاملا به بازیگران خود اعتماد دارد، آن‌ها را می‌شناسند و نقش‌ها را به درستی انتخاب کرده که این موضوع بسیار مهم است.

وی نیز معتقد است سخت ترین نوع بازیگری، بازی در رادیو است چراکه در رادیو تخیل و صدا مهم است.

برآیند بازخورد‌های برنامه های جدید مثبت بوده است

حمیدرضا افتخاری مدیر رادیو نمایش که برای بازدید از پشت صحنه نمایش «ساده خط خطی» به استودیو شماره هشت آمده بود، از دیگر کسانی بود که با او گفتگو کردم.

وی با اشاره به اینکه رادیو نمایش بنا را بر این گذاشته است که یک بخشی از نمایش هایی که کار می‌کند آثاری باشد که متناسب با اتفاقات و مباحث روز جامعه است، اظهار کرد: یکی از مباحثی که در حال حاضر به شوخی یا جدی درباره آن زیاد می شنویم بحث آقازاده ها است و  «ساده خط خطی» یک کار طنز است با داستان چند جوان که رگ و ریشه آقازادگی دارند. فصل اول این سریال رادیویی ۲۵ قسمت بود که آن را همزمان با آغاز هفته وحدت روی آنتن بردیم و قصد داریم فصل دوم آن را با توجه به بازخوردها برای نوروز ۹۹  تولید کنیم.

مدیر رادیو نمایش با اشاره به اینکه از اول مهرماه جدول پخش رادیو نمایش تغییر کرده است، بیان کرد: در حال حاضر در مرحله آزمون و خطا هستیم و احتمالا از اول دی ماه جدول پخش به تثبیت می‌رسد. برنامه‌هایی که باتوجه به تغییر رویکرد ساخته شده اند و بازخورد خوبی از آن‌ها گرفته ایم، حفظ و آن هایی که جواب ندادند، حذف می شوند. در حال حاضر نتیجه گیری برای برنامه هایی که با رویکر جدید از مهرماه در جدول پخش رادیو نمایش جای گرفته اند، زود است و عجولانه و هیجانی نمی توانیم تصمیم بگیریم.

افتخاری افزود: تا به اینجای کار هم بازخورد مثبت گرفته ایم و هم بازخورد منفی. اما برآیند بازخوردها مثبت است و این نتیجه زحمات تمام برنامه سازان و عوامل رادیو نمایش بوده است.

وی درباره مشکلات مالی رادیو گفت: در این زمینه کارهایی انجام شده است و معاونت صدا تمهیداتی را در نظر گرفته که اتفاقی در دستمزدها بیفتد. تلاش می کنیم فضای کار به گونه ای باشد که دوستان از لحاظ مالی به یک درصدی از رضایت برسند.

مدیر رادیو نمایش درباره جذب نیروهای جوان نیز اظهار کرد: دو برنامه مختص دانشجویان راه اندازی کرده ایم با نام «من و صحنه» و «یک نمایش یک تجربه» که زمینه ساز جذب استعدادها و نیروهای جوان به رادیو است.

قصد نداریم به زور مخاطب را قلقلک بدهیم

حمید یزدانی ابیانه که حدود ۳۰ سال است در سینما، تلویزیون و تئاتر فعالیت می‌کند و از سال ۶۸ در رادیو نیز حضور دارد، بازیگر نقش سخاوتی در «ساده خط خطی» است که پس از گفتگو با مدیر رادیو نمایش به گفتگو با او نشستیم.

وی درباره حضور خود در این سریال رادیویی عنوان کرد: داشتن نگاه به طنز در جامعه ما خیلی سخت و دشوار است و ممکن است به هرکسی بربخورد اما این سریال طنز رادیویی برآمده از اتفاقات امروز جامعه است و مردم می توانند با آن همذات پنداری کنند. همچنین نگاه میرطاهر مظلومی به طنز به گونه ای نیست که ما به هر شکل و با هر دیالوگی بزرگنمایی کنیم بلکه یک کار روان و راحت را تولید می‌کنیم و قصد نداریم به زور مخاطب را قلقلک بدهیم و همین موضوع باعث تولید یک کار شنیدنی می‌شود.

بازیگر نقش سخاوتی در «ساده خط خطی» درباره نقش خود بیان کرد: من نقش دلالی را ایفا می کنم که به دنبال آن است تا از هر کجا که می‌تواند پول در بیاورد، نفوذ کند و از رانت خواری استفاده کند و حتی از رفقای خود نیز نمی‌گذرد. این سریال رادیویی به گونه ای است که مردم راحت با آن ارتباط برقرار می کنند و بعد از مدت ها یک کار طنز خوب می‌شنوند.

وی با اشاره به اینکه نگرش مدیریت جدید و معاونت صدا به رادیو نمایش خوب شده و روند صعودی را طی می کند، گفت: من آینده خوبی را برای رادیو نمایش پیش بینی می‌کنم به شرط آنکه افرادی که وارد رادیو می‌شوند و در رادیو هستند توسط یک کمیته تخصصی ارزیابی شوند. ما از بزرگان رادیو که دیگر نیستند و همچنین از آدم های بزرگی از جمله علی عمرانی و بهزاد فراهانی که در حال حاضر در رادیو نیستند بسیار یاد گرفتیم که امیدوارم این دو نفر نیز به رادیو نمایش ورود پیدا کنند.

یزدانی ابیانه با بیان اینکه کار در رادیو سخت است، تاکید کرد: ما با عشق به رادیو می آییم و کار می کنیم و کار در رادیو بسیار سخت است اما باید نگاه اقتصادی هم به رادیو بشود چراکه واقعا دستمزد ها پایین است.

مهدی طهماسبی نویسنده، کارگردان و بازیگر رادیو که یکی از نقش های اصلی با نام «محسن» را در این سریال رادیویی ایفا می کند آخرین فردی بود که با او گفتگو کردم.

وی نقش خود را اینگونه تشریح کرد: ما از طریق محسن وارد موقعیت ها و اتفاقاتی می‌شویم که برای جامعه ما ملموس است. به نوعی با ورود محسن به این موقعیت ها به یک بازشناسی و بازآفرینی مجدد از آدم هایی می‌رسیم که در کنار ما بودند اما کمتر به آن‌ها پرداخته ایم یا کمتر توجه کرده ایم. امروزه آدم ها را با ماسک های متعددتری نسبت به گذشته می بینیم و در این سریال رادیویی به بازتعریف موقعیت های زندگی مردم و خود آن‌ها می رسیم.

پس از گفتگو با برخی از بازیگران این سریال رادیویی از کارگردان و نویسنده «ساده خط خطی» نیز خواستم تا چند دقیقه گفتگویی با هم داشته باشیم اما وی ترجیح داد که بازیگران و دیگر عوامل نمایش درباره کار صحبت کنند.

یک روز در پشت صحنه سریال رادیویی به پایان رسید به امید آنکه مسئولان حواسشان بیشتر به صداهای خاطره انگیزی باشد که این روزها یکی یکی روبه خاموشی می روند و به ویژه به مساله دستمزدهای افرادی که در رادیو فعالیت می کنند نیز بیشتر توجه شود.

عکس از محمدحسین موحدی نژاد است.

سپیده شریعت رضوی

انتهای پیام/